Commissie en Hoge Vertegenwoordiger presenteren gezamenlijke mededeling over een EU-kader voor overheidsopdrachten voor defensie
Nieuwsbericht | 24-05-2022
Zowel tijdens de Europese top van Versailles in maart 2022 als bij de onlangs gepresenteerde resultaten de Conferentie over de toekomst van Europa werd de oproep gedaan om het optreden van de EU op het gebied van defensie in het licht van de situatie in de Oekraïne te versterken. De nu gepresenteerde gezamenlijke mededeling vertegenwoordigt een nieuw ambitieniveau om een sterker Europa op defensiegebied tot stand te brengen. Het gaat om de Gezamenlijke mededeling over de analyse van de lacunes op het gebied van defensie-investeringen en de te volgen koers (EN). Tegelijk met de mededeling werd een bijlage (EN) met een analyse over bestaande lacunes in defensieinvesteringen gepubliceerd, een factsheet over de mededeling en een vragen-en-antwoorden-overzicht.
De Mededeling richt zich met name op de gezamenlijke aankoop van militaire uitrusting, strategische programmering op defensiegebied om duidelijkere prioriteiten vast te stellen, en ondersteuning van de Europese industriële basis, met inbegrip van de versterking van het Europees kader voor Onderzoek & Ontwikkeling (O&O) op defensiegebied, het Europees Defensiefonds (EDF). Ook dragen EU-initiatieven ter bevordering van defensiesamenwerking bij tot een eerlijkere trans-Atlantische lastenverdeling en een effectievere Europese bijdrage in het kader van de NAVO.
De Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger (HV)/hoofd van het Europees Defensieagentschap (EDA) bevelen de Europese Raad aan de analyse goed te keuren en te benadrukken dat de lacunes op het gebied van de defensie-investeringen van de EU op de korte en middellange termijn dringend en collectief moeten worden aangepakt. Lacunes op het gebied van defensie-investeringen Het Europees Defensieagentschap (EDA) voerde eerder een analyse van investeringslacunes uit. De Commissie en de HV onderzoeken drie soorten lacunes nader (zie ook bijlage bij de mededeling): - Defensie-uitgaven: Als rechtstreeks gevolg van de Russische invasie van Oekraïne hebben de lidstaten al aangekondigd hun defensiebegroting de komende jaren met bijna 200 miljard euro te verhogen. Hoewel deze stijgende uitgaven essentieel zijn, volgen zij op jaren van aanzienlijke bezuiniging en ernstige onderinvestering. Zonder gecoördineerde aanpak dreigt de stijging van de uitgaven tot verdere versnippering te leiden en de tot dusver geboekte vooruitgang teniet te doen. - Lacunes in de defensie-industrie: De sector is weliswaar over het algemeen concurrerend, maar niet zonder lacunes. De vraag is versnipperd en de sector blijft ook langs nationale lijnen gestructureerd, met name buiten de luchtvaart- en raketsectoren. Er bestaan afhankelijkheden voor bepaalde belangrijke militaire uitrusting waarvoor de Europese technologische en industriële defensiebasis binnen de eigen grenzen geen oplossingen biedt. - Lacunes in defensievermogens: Drie dringende prioriteiten moeten worden aangepakt: het aanvullen van voorraden, het vervangen van systemen die nog uit het Sovjettijdperk stammen, en het versterken van luchtverdedigings- en anti-raketsystemen. De gezamenlijke mededeling stelt ook voor aan de slag te gaan met een aantal specifieke strategische vermogens op middellange tot lange termijn op het gebied van lucht-, land-, zee-, ruimte- en cyberdefensie. Voorgestelde maatregelen om deze lacunes aan te pakken De concreet voorgestelde maatregelen hebben tot doel om de Europese defensievraag te versterken door middel van gezamenlijke overheidsopdrachten en om het aanbod te versterken door middel van maatregelen voor de ondersteuning van de industriële productiecapaciteit.
Op zeer korte termijn zullen de Commissie en de HV/hoofd EDA snel een gezamenlijke taskforce voor overheidsopdrachten op defensiegebied oprichten. Deze dient voor samenwerking met de lidstaten ter ondersteuning bij de coördinatie en om conflicten op te lossen ten aanzien van hun aankoopbehoeften op zeer korte termijn zodat de nieuwe veiligheidssituatie het hoofd kan worden geboden. Ook zal de taskforce samenwerken om de coördinatie van de militaire bijstand aan Oekraïne te vergemakkelijken.
Er zal versneld een EU-instrument voor de korte termijn ter versterking van de industriële capaciteit op het gebied van defensie door middel van gezamenlijke overheidsopdrachten worden voorgesteld. Deze moet lidstaten ondersteunen bij het aanpakken van de meest dringende en kritieke lacunes via samenwerking, op basis van de werkzaamheden van de taskforce. De Commissie is hierbij bereid over een periode van twee jaar 500 miljoen euro van de EU-begroting vast te leggen.
Dit kortetermijninstrument zal het pad effenen voor een EU-kader voor gezamenlijke overheidsopdrachten op defensiegebied. De Commissie zal in het derde kwartaal van 2022 een voorstel doen voor een verordening betreffende een Europees defensie-investeringsprogramma (EDIP). De verordening stelt voorwaarden waaronder lidstaten Europese defensievermogensconsortia (EDCC's) kunnen vormen waarbinnen zij gezamenlijk defensievermogens aankopen die in samenwerkingsverband binnen de EU worden ontwikkeld en in aanmerking komen voor een btw-vrijstelling. Daarnaast kan worden voorzien in gecombineerde EU-financiering voor projecten die van groot belang zijn voor de EU.
De ondersteuning van gezamenlijke overheidsopdrachten vult de inspanningen die tot nu toe via het EDF zijn geleverd voor O&O op defensiegebied aan.
Daarnaast stellen de Commissie en de HV voor om geleidelijk toe te werken naar een gezamenlijke EU-voorziening voor programmering en overheidsopdrachten op defensiegebied, zodat beter kan worden bepaald welke vermogensprioriteiten de aandacht moeten krijgen.
Om de Europese defensiesamenwerking te versterken, is tot slot ook een solide actieplan nodig om de Europese industriële capaciteit op defensiegebied te versterken. Daartoe zal de Commissie onder meer een grondige inventarisatie uitvoeren van de huidige en de benodigde aanvullende industriële productiecapaciteit van de EU, een voorstel doen voor een initiatief inzake kritieke grondstoffen, werk maken van verdere maatregelen om de beschikbaarheid van defensiespecifieke vaardigheden te waarborgen en om kritieke technologieën en industriële capaciteit te ondersteunen door de ontwikkeling van strategische projecten, en overwegen of de begrotingen van het EDF en de militaire mobiliteit kunnen worden versterkt.
De EIB moet beoordelen of zij haar steun aan de Europese defensie-industrie en gezamenlijke overheidsopdrachten moet versterken in aanvulling op de ondersteuning die zij nu al biedt. De voorgestelde maatregelen moeten daarnaast van de EU een sterkere internationale partner maken, ook in het kader van de NAVO, die het fundament blijft van de collectieve defensie van haar leden. Meer informatie Persbericht Europese Commissie ECER-dossier: GBVB-Defensiesamenwerking ECER-dossier: Aanbestedingen
