Europees Parlement doet voorstel voor hervorming Europese verkiezingen
Nieuwsbericht | 06-05-2022
De EU-verkiezingen bepalen wie de Europeanen op EU-niveau vertegenwoordigen. Hoe de EU-verkiezingen worden georganiseerd, wordt grotendeels op nationaal niveau beslist. Dit brengt in de praktijk met zich mee dat op dit moment in EU-lidstaten op verschillende dagen wordt gestemd, dat alleen nationale politieke partijen op de stembiljetten komen en dat de kiesgerechtigde leeftijd varieert.
Het voorstel van het Europees Parlement (EP), dat werd opgesteld door de Parlementaire commissie constitutionele zaken en op 3 mei 2022 werd goedgekeurd in het Parlement (zie persbericht EP) beoogt om de Europese kieswet, die een aantal gemeenschappelijke normen bevat voor de organisatie van Europese verkiezingen, hervormen. De EU-verkiezingen zouden moeten worden omgevormd tot één Europese verkiezing, in tegenstelling tot hoe het nu georganiseerd is, 27 afzonderlijke nationale verkiezingen. Transnationale kieslijsten en hoofdkandidaten De EP-leden stellen voor om een kiesdistrict voor de hele EU op te richten, dat 28 EP-leden zou moeten kiezen, naast de EP-leden die in nationale of regionale kiesdistricten worden gekozen.
Europese politieke partijen of coalities van nationale partijen zouden transnationale lijsten van kandidaten kunnen voorstellen met aan het hoofd hun voorkeurskandidaat voor de voorzitter van de Europese Commissie. De transnationale lijsten moeten een geografisch evenwicht vertonen door kandidaten uit grote, middelgrote en kleinere landen in afwisselende volgorde op te nemen.
In het voorstel staat ook dat hoofdkandidaten zich in alle lidstaten kandidaat moeten kunnen stellen op de lijsten voor de hele EU, zodat de kiezers kunnen stemmen op hun favoriete kandidaat voor het voorzitterschap van de Commissie.
Eerder kreeg een voorstel voor transnationale lijsten voorafgaand aan de Europese verkiezingen van 2019 kreeg geen steun van de staatshoofden en regeringsleiders van de EU. Wel werd aangegeven dat op het voorstel zou worden teruggekomen in het kader van de verkiezingen in 2024.
De EP-leden argumenteren dat de invoering van een kiesdistrict voor de hele EU, met lijsten waarop de kandidaat van elke fractie voor het voorzitterschap van de Commissie staat, de Europese democratie zou versterken en de verkiezing van de voorzitter van de Commissie verder zou rechtvaardigen.
Een aanbeveling voor transnationale kieslijsten werd ook al goedgekeurd als een voorstel van de Conferentie over de toekomst van Europa (zie hierover ook dit ECER-bericht). Gemeenschappelijke bepalingen voor de verkiezingen De EP-leden stellen voor dat de EU-verkiezingen voor alle EU-landen voortaan op dezelfde dag altijd op 9 mei – de dag van Europa- zouden moeten plaatsvinden. Op dit momenteel vinden de verkiezingen nog van donderdag tot zondag plaats, waarbij elk land zijn nationale verkiezingstradities volgt.
In het voorstel willen de EP-leden ook de leeftijd harmoniseren vanaf wanneer EU-burgers het recht hebben om te stemmen of zich verkiesbaar te stellen voor EU-verkiezingen. De Europarlementariërs stellen voor dat alle Europeanen vanaf 16 jaar stemrecht krijgen en dat elke EU-burger vanaf 18 jaar het recht krijgt zich verkiesbaar te stellen.
Het voorstel voorziet erin dat alle EU-landen bij de Europese verkiezingen stemmen per brief mogelijk moeten maken. Het bepaalt ook dat gendergelijkheid op de kieslijsten moet worden gewaarborgd, via gecomprimeerde lijsten, waarbij mannelijke en vrouwelijke kandidaten elkaar afwisselen, of via quota’s.
Bijzondere procedure voor de wijziging van het verkiezingsreglement Voor aanpassingen van de Europese kieswet geldt een speciale besluitvormingsprocedure. Het voorstel wordt voorbereid door het Europees Parlement. De Raad kan het vervolgens wijzigen en moet de tekst unaniem goedkeuren na goedkeuring van het Europees Parlement. Alle EU-landen moeten de bepalingen goedkeuren voordat zij in werking kunnen treden. Meer informatie: Nieuwsbericht Europees Parlement ECER-dossier: Burgerschap van de Unie- Burgerschapsrechten ECER-EU-essentieel: Instellingen en overige organen-Europees Parlement
