Europese Commissie brengt Mededeling uit over de uitvoering van de Europese Onderzoeksruimte

Dat zijn de conclusies van de mededeling over de uitvoering van de Europese Onderzoeksruimte (EOR) die de Europese Commissie op 22 oktober 2024 heeft aangenomen (COM(2024) 490). Er werd ook een factsheet over de mededeling gepubliceerd.
De Commissie bevestigt opnieuw dat zij onderzoek en innovatie een centrale rol toebedeelt bij de toekomstige groei van Europa. Ook in het Draghi-verslag en de politieke richtsnoeren voor de volgende Commissieperiode werd al benadrukt dat onderzoek en innovatie cruciale aanjagers zijn van economische veerkracht, concurrentievermogen en welzijn (zie ook dit ECER-bericht).

Het initiatief voor de EOR werd in 2000 genomen om de versnippering van het Europese onderzoekslandschap aan te pakken. In 2020 kreeg de EOR een nieuwe impuls met de mededeling van de Commissie van 2020 over een nieuwe EOR voor onderzoek en innovatie . Na deze mededeling volgde nog een nieuw beleids- en governancekader dat door de Raad werd aangenomen, een aanbeveling van de Raad over een pact voor onderzoek en innovatie in Europa en de conclusies van de Raad over de toekomstige governance van de Europese Onderzoeksruimte (2021).

De eerste EOR-beleidsagenda (2022-2024) is bijna afgerond, het EOR-monitoringsverslag 2023 (en landenverslag) is gepubliceerd, en de nieuwe mededeling komt op het moment dat de tweede EOR-beleidsagenda (2025-2027) wordt opgesteld.

De EOR heeft tot doel in heel Europa een dynamisch en aantrekkelijk klimaat voor onderzoekers en innovatoren te scheppen en Europa zo tot hun ideale vestigingsplaats te maken. De nieuwe mededeling maakt de balans op van de vooruitgang die is geboekt op de vier strategische doelstellingen die met de lidstaten zijn overeengekomen, en geeft aan waar nog verdere inspanningen nodig zijn:

• Prioriteit aan investeringen en hervormingen: de Commissie heeft samen met de lidstaten de inspanningen op het gebied van onderzoek en innovatie op elkaar afgestemd, en hervormingen en investeringen ondersteund via de fondsen van het cohesiebeleid, via de herstel- en veerkrachtfaciliteit, en door deskundige steun in het kader van de beleidsondersteuningsfaciliteit voor Horizon Europa en het instrument voor technische ondersteuning. Europa is echter nog ver verwijderd van de investeringsdoelstelling voor onderzoek en ontwikkeling (O&O). Het belangrijkste knelpunt ligt bij de geringe particuliere investeringen, die lijden onder belemmeringen op juridisch, administratief en regelgevingsniveau. Deze moeten worden aangepakt.

• Toegankelijker maken van uitmuntendheid: dankzij de via Horizon Europa verstrekte ondersteuning van samenwerkingsprojecten en mobiliteitsregelingen zoals de Marie Skłodowska-Curie-acties (MSCA's) konden netwerken voor wetenschappelijke samenwerking worden versterkt is geïnvesteerd om de ontwikkeling van sterkere O&I-capaciteiten in minder goed presterende lidstaten te ondersteunen. De bureaucratie moet echter nog verminderd worden en er moet betere informatie komen over mogelijkheden voor onderzoekers.
   
• Resultaten omzetten in economische effecten: de Europese Innovatieraad (EIC) is uitgegroeid tot de grootste investeerder in deep tech in Europa, waarbij veel particuliere investeerders worden aangetrokken. In het EOR-kader zijn met de EU-lidstaten richtsnoeren voor de economische exploitatie van onderzoeksresultaten en technologieroutekaarten ontwikkeld, maar er is nog steeds meer durfkapitaal nodig om baanbrekende innovaties op te schalen. Het onlangs in het leven geroepen netwerk van vertrouwde investeerders is een stap voorwaarts.
   
• Verdieping van de EOR: dankzij het EOR-kader is er vooruitgang in het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en loopbaanontwikkeling voor onderzoekers, onder meer door de goedkeuring van de aanbeveling van de Raad over onderzoeksloopbanen. Vanuit Horizon Europa is het voortouw genomen om gendergelijkheid en onderzoeksintegriteit, open wetenschap en gegevensuitwisseling verder te stimuleren. Met een aanbeveling van de Raad betreffende onderzoeksveiligheid is ook verdere vooruitgang geboekt om de veiligheid van het Europese onderzoek te waarborgen. Er zijn echter meer inspanningen nodig om de resterende verschillen in mogelijkheden tot loopbaanontwikkeling in de Unie aan te pakken en de duurzaamheid en toegankelijkheid van de Europese onderzoeks- en technologie-infrastructuur op lange termijn te waarborgen.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Onderzoek en Technologie