Europese Commissie brengt Mededeling uit over uitbreiding van de EU en pre-toetredingsevaluaties

De Europese Commissie heeft de Mededeling over pre-toetredingshervormingen en -beleidsevaluaties (COM(2024) 146) op 20 maart 2024 aangenomen.

Voorbereidingen voor een grotere Europese Unie
De mededeling schetst dat uitbreiding van de EU in het eigen strategische belang van de Unie is. Een goed beheerd uitbreidingsproces levert voordelen op uiteenlopende gebieden: geopolitiek, economisch, ecologisch, sociaal en democratisch. De voordelen kunnen pas worden verwezenlijkt als zowel de EU als de aspirant-lidstaten goed voorbereid zijn. Daarbij kan worden voortgebouwd op de ervaringen van eerdere uitbreidingen en kan het EU27-beleid verder worden. Met name geleidelijke integratie is een belangrijke pijler geworden in de voorbereiding van de uitbreidingslanden ruim vóór hun toetreding.

Waarden
De handhaving van de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten is een hoeksteen van de EU en moet als leidraad dienen voor een ingrijpende transformatie in de uitbreidingslanden. Deze waarden blijven de leidraad voor een ingrijpende transformatie in de uitbreidingslanden. De EU versterkt haar instrumenten om te garanderen dat de rechtsstaat in de hele Unie consequent wordt gehandhaafd, ook na de toetreding.

Beleid
Een grotere Unie versterkt de voordelen van de EU-interne markt. Burgers en bedrijven kunnen pas profiteren als het uitbreidingsproces goed voorbereid is. De mededeling legt de nadruk op wat beleidsevaluaties kunnen betekenen bij:

• Het verbeteren van de connectiviteit : Een grotere Unie zal de fysieke connectiviteit versterken, en tot lagere logistieke kosten en vlottere handelsstromen leiden. Dit levert uiteindelijk economische voordelen voor consumenten en bedrijven. Vooruitgang zal afhangen van de beschikbaarheid van voldoende particuliere en publieke investeringen en van de convergentie van de wet- en regelgeving.
• Het nakomen van klimaat- en milieuverbintenissen: Een grotere Unie kan een positieve bijdrage leveren aan de strijd tegen klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit. De uitbreidingslanden hebben een enorm potentieel op het gebied van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.
• Het verbeteren van de voedselkwaliteit en -zekerheid: Het gemeenschappelijk EU-landbouwbeleid zal een duurzaam en concurrerend agrovoedingsproductiemodel beter moeten ondersteunen, maar tegelijkertijd ook tegemoet komen aan de behoeften van landbouwers en de verscheidenheid aan landbouwmodellen.
• Het scheppen van de voorwaarden voor sociale, economische en territoriale convergentie: Lidmaatschap van de EU levert voordelen op voor de economie, zoals lagere transactiekosten, meer investeringen, intraregionale handel, economische groei en sterkere sociale rechten. Het biedt ook toegang tot grotere en meer gediversifieerde financiële markten, wat zorgt voor lagere financieringskosten en meer keuze en lagere prijzen voor de consument. Er moet onder meer worden nagedacht over het dichten van lacunes op het gebied van wetgeving en handhaving.
• Het nakomen van sterke verbintenissen op het gebied van veiligheid, migratie en grensbeheer: Een grotere Unie zou een sterkere rol kunnen spelen in mondiale aangelegenheden en multilaterale betrekkingen, op voorwaarde dat zij eensgezind, snel en doortastend kan optreden. Dit vereist een onderliggende gedeelde visie en een sterke samenloop in de analyses en standpunten van lidstaten. Een grotere Unie kan ook tot een grotere verscheidenheid aan belangen en agenda's in het buitenlands beleid leiden.

Begroting
De precieze financiële gevolgen van de uitbreiding zullen afhangen van het tijdpad, de reikwijdte en het resultaat van de toetredingsonderhandelingen. EU-uitbreiding is een element waarmee rekening wordt gehouden in de aanloop naar de volgende langetermijnbegroting. Bij de ontwikkeling van toekomstige uitgavenprogramma's van de EU moet rekening worden gehouden met de toekomstige uitbreiding. Ook moet nagegaan hoe pretoetredingsinstrumenten kunnen worden verfijnd om de voorbereiding op de toetreding en stap naar EU-fondsdeelname te verbeteren.

Governance
Sinds 2022 wordt er nagedacht over institutionele hervormingen van de EU en het vooruitzicht op uitbreiding heeft de urgentie  hierbij aangewakkerd. De Commissie sprak eerder haar steun uit voor een Verdragswijziging “indien en waar dat nodig is”, maar is ook van mening dat de governance van de EU snel kan worden verbeterd door gebruik te maken van de mogelijkheden die de huidige Verdragen bieden. Bijvoorbeeld door “overbruggingsclausules”, waardoor de Raad op belangrijke gebieden met gekwalificeerde meerderheid kan beslissen in plaats van bij unanimiteit. Er moet ook rekening worden gehouden met de toekomstige werklast op het gebied van handhaving.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Uitbreiding van de EU