Europese Commissie keurt jaarverslag over toezicht op toepassing van EU-recht en het Interne markt scorebord goed

Naast het jaarverslag over het toezicht op de toepassing van het EU-recht (COM (2023) 453) (EN) en het scorebord van de eengemaakte markt, maakte de Commissie medio juli ook een verslag over een inventarisatie van manieren om haar werkmethoden op het gebied van de handhaving van het EU-recht verder te verbeteren bekend. Tot slot keurde de Commissie medio juli ook haar reguliere pakket inbreukbesluiten weer goed (zie ook deze ECER-pagina).

Achtergrond
De Europese Commissie brengt sinds 1984 jaarlijks verslag uit over de controle op de toepassing van het EU-recht in het voorgaande jaar, waarna het Europees Parlement vervolgens een resolutie aanneemt over het verslag van de Commissie.

Het scorebord van de eengemaakte markt biedt een gedetailleerd overzicht van de manier waarop de regels voor de eengemaakte markt van de EU in de hele Europese Economische Ruimte zijn toegepast. Doel is om eventuele verbeteringen van de EU-interne markt in kaart te brengen. Het omvat EU-wetgeving die onder de verantwoordelijkheid van verschillende diensten van de Commissie valt. Het scorebord is gericht op de vooruitgang die is geboekt bij de uitvoering van de EU-wetgeving, op het globale ondernemingsklimaat, de integratie van de interne markt en andere belangrijke beleidsdoelstellingen zoals groei en banen, veerkracht, digitale en groene economie. De huidige publicatie van het scorebord biedt actuele informatie over de handhaving van de EU-interne marktregels.

In het kader van de bevoegdheidsverdeling tussen de Europese instellingen draagt de Commissie de algemene verantwoordelijkheid voor het initiëren van het wetgevingsproces. De Raad en het Europees Parlement beslissen over de voorstellen van de Commissie. De lidstaten zijn verantwoordelijk voor de tijdige en correcte toepassing, uitvoering en handhaving van het EU-recht in hun nationale rechtsorde. Zodra voorstellen van de Commissie zijn goedgekeurd en EU-recht zijn geworden, ziet de Commissie erop toe dat de lidstaten dit recht correct toepassen en kan zij maatregelen nemen indien dit niet het geval is.

Jaarverslag over de toepassing van het EU-recht in 2022
Het verslag zet uiteen welke maatregelen de Commissie in 2022 heeft genomen om ervoor te zorgen dat de EU-regels op alle beleidsterreinen in de praktijk werken. Bij problemen werkt de Commissie eerst nauw samen met de lidstaten voor een oplossing. In 2022 werd voor 96 procent van de zaken een oplossing gevonden voordat de zaak voor het EU-Hof werd gebracht. Waar nodig neemt de Commissie ook handhavingsmaatregelen: in 2022 heeft zij 551 nieuwe inbreukprocedures ingeleid tegen alle lidstaten.

In 2022 besloot de Commissie in totaal 35 zaken aanhangig te maken bij het EU-Hof, wat er 4 meer zijn dan in 2021. In 17 zaken die werden ingeleid wegens de te late omzetting van richtlijnen, verzocht de Commissie het EU-Hof om financiële sancties op te leggen aan de betrokken lidstaat, om daarmee te zorgen voor een snelle naleving en als afschrikking tegen toekomstige vertragingen.

In 2022 werden 489 inbreukprocedures afgesloten.

Inspanningen ter voorkoming van inbreuken
In de mededeling van de Commissie van oktober 2022 (zie ook dit ECER-bericht) werd de doelstelling geformuleerd om het EU-recht te handhaven door de maatregelen om inbreuken te voorkomen aan te scherpen.

Zo zet de Europese Commissie zich in om inbreuken te voorkomen, onder andere door lidstaten in een vroeg stadium te ondersteunen bij de uitvoering van het EU-recht, via praktische richtsnoeren, vergaderingen, opleidingen en technische bijstand. In meer dan 100 verschillende comités, deskundigengroepen of workshops werd met de lidstaten samengewerkt om de goede tenuitvoerlegging van het EU-recht te bevorderen. De Commissie verstrekte ook meer dan 40 schriftelijke richtsnoeren voor de interpretatie en uitvoering van het EU-recht.

De juiste toepassing en handhaving van het EU-recht blijft een gedeelde verantwoordelijkheid van de lidstaten en de EU-instellingen. Om tot een snelle naleving te komen of in sommige gevallen informatie te verzamelen voor haar beoordeling, is de Commissie gebruik blijven maken van de EU-Pilot-procedure (zie ook ECER). De Commissie opende in 2022 279 nieuwe EU-Pilot-procedures, een stijging ten opzichte van 2021 (246). 74 procent van de Pilot-procedures die in 2022 zijn behandeld, heeft geleid tot een oplossing met de betrokken lidstaten, waardoor het niet nodig was een inbreukprocedure in te stellen.

De gepubliceerde inventarisatie over verbeterde handhaving en uitvoering van het EU-recht doet onder andere aanbevelingen aan de lidstaten om meer steun te verlenen voor de tenuitvoerlegging van het EU-recht, om de handhavingsacties van de Commissie transparanter te maken en om systematischer toezicht te houden op de uitvoering van verordeningen. De Commissie zal nu de aanbevelingen in de praktijk gaan brengen.

Waarborging van de werking van de interne markt
Uit het scorebord blijkt dat de lidstaten in 2022 enige vooruitgang hebben geboekt bij de uitvoering en handhaving van de regels van de eengemaakte markt. Het percentage interne marktrichtlijnen dat nog niet volledig bij de Commissie is aangemeld daalde licht ten opzichte van 2021 en het percentage richtlijnen voor de interne markt dat onjuist is omgezet bleef stabiel. Zie voor specifieke gegevens betreffende Nederland deze link.

De oorlog in Oekraïne heeft de werking van de markt op de proef gesteld maar de Commissie is blijkens het scorebord opgetreden tegen nationale protectionistische maatregelen zoals uitvoerverboden in verschillende economische sectoren, bijvoorbeeld bij granen en bouwmaterialen, of duurdere brandstof voor voertuigen met buitenlandse kentekenplaten. Ook heeft de Commissie gehandeld om het vrije verkeer van werknemers te beschermen, bijvoorbeeld door discriminatie op grond van verblijf bij de toekenning van arbeidsuitkeringen of gezinstoelagen te bestrijden of door het verblijfsrecht van werkzoekenden de EU in een andere lidstaat af te dwingen.

Bescherming van Europese gemeenschappelijke waarden, grondrechten en de rechtsstaat
De Commissie is op alle beleidsterreinen blijven waken over de toepassing van de EU-regels, vooral daar waar de gevolgen voor het dagelijks leven van burgers en bedrijven het grootst zijn. Meer dan de helft van de door de Commissie ingestelde procedures wegens onjuiste toepassing van - of strijdigheid van nationale regels met -het EU-recht betrof het milieu, justitie en grondrechten of de interne markt.

De Commissie heeft de gemeenschappelijke EU-waarden, de grondrechten en de rechtsstaat beschermd. Zij heeft zaken geopend of voortgezet om gendergelijkheid te bevorderen, discriminatie te bestrijden, klokkenluiders en persoonsgegevens te beschermen en de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht te beschermen.

De handhavingsmaatregelen van de Commissie in 2022 hebben concrete voordelen opgeleverd voor mensen en bedrijven, zoals verbetering van de bescherming van consumenten bij de aankoop van goederen of digitale inhoud in alle lidstaten. Er kwamen geactualiseerde regels inzake gezondheid en veiligheid op het werk en ter bevordering van een veiliger, eerlijker en diverser audiovisueel landschap. Ook transparantie over de eigendoms- en zeggenschapsstructuren van bedrijven en het vergemakkelijken voor professionals om in heel Europa diensten te verlenen leverde voordelen.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
Europese Commissie: Website over het jaarverslag over het toezicht op de toepassing van het EU-recht
ECER-EU-essentieel: Inbreukprocedures
ECER-dossier: Interne markt
ECER-bericht: Europese Commissie brengt jaarrapportage 2021 uit over de naleving van Europees recht door lidstaten (18 juli 2022)