Europese Commissie presenteert de Staat van de Energieunie 2021

In de hoofd- en deelverslagen over de Staat van de Energieunie 2021 (EN, zie ook deze website) maakt de Europese Commissie de balans op van de vooruitgang die de Europese Unie boekt bij de transitie naar schone energie, bijna twee jaar na de start van de Europese Green Deal (zie ook deze website). Naast de verslagen bracht de Commissie ook een Q&A-overzicht over de Staat van de Energieunie uit.
Uit de verslagen blijkt dat er nog meer inspanningen nodig zullen zijn om de doelstelling voor 2030 (namelijk een vermindering van de netto-emissies met ten minste 55 procent te halen), en om in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Er zal in 2022 nog zorgvuldig moeten worden nagegaan wat de langetermijntrends zijn na de coronapandemie.

Hoofdverslag en deelverslagen

Uit het verslag blijkt dat in 2020 38 procent van de elektriciteit in de EU werd opgewekt met hernieuwbare energiebronnen. Dat is 1 procent meer dan met fossiele brandstoffen, die tot nog toe de belangrijkste energiebron waren. In negen EU-lidstaten wordt al geen steenkool meer gebruikt. Ten opzichte van 2019 is de uitstoot van broeikasgassen in de EU27 in 2020 met bijna 10 procent gedaald. Het primaire energieverbruik daalde in 2020 met 1,9 procent en het eindenergieverbruik met 0,6 procent. Dit is echter nog steeds hoger dan de streefcijfers om de doelstellingen van de EU voor 2020 en 2030 te halen, en meer inspanning is nodig. De subsidies voor fossiele brandstoffen zijn in 2020 licht gedaald als gevolg van een lager energieverbruik in het algemeen. De subsidies voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie zijn beide gestegen in 2020.

Het verslag van dit jaar wordt ook gepubliceerd tegen de achtergrond van een sterke stijging van de energieprijzen in Europa en de rest van de wereld, die grotendeels wordt veroorzaakt door stijgende gasprijzen. Hoewel deze situatie naar verwachting tijdelijk zal zijn, benadrukt het wel de afhankelijkheid van de EU van ingevoerde energie, die het hoogste niveau sinds 30 jaar heeft bereikt, en het belang van de transitie naar schone energie om de energiezekerheid van de EU te vergroten. Volgens recente gegevens worden tot 31 miljoen mensen in de EU getroffen door energiearmoede. Dit blijft ook daarom hoog op de agenda staan in het licht van de economische uitdagingen van de coronapandemie en de huidige prijssituatie. De Commissie heeft in haar recente mededeling over energieprijzen (zie ook dit ECER-bericht) ook de bescherming van kwetsbare consumenten benadrukt.

Het verslag analyseert welke gevolgen de coronapandemie het afgelopen jaar had op het energie- en klimaatbeleid en toont welke aanzienlijke vooruitgang er op wetgevingsgebied is geboekt bij het koolstofarm maken van de Europese economie. Ook besteedt het verslag aandacht aan de politieke inspanningen die ervoor te zorgen dat de EU herstelprogramma's na de pandemie meer dan ooit de klimaat- en energiedoelstellingen belichamen.

Bij het hoofdverslag zijn vijf onderling samenhangende deelverslagen gevoegd:

• Het deelverslag over Energiesubsidies in de EU (EN) toont dat de subsidies voor fossiele brandstoffen in 2020 zijn gedaald, voornamelijk als gevolg van de dalende vraag naar energie tijdens de coronapandemie. Toch zijn extra inspanningen nodig om de subsidies in de toekomst te verminderen en om te voorkomen dat bij een algemeen economisch herstel en een toenemende vraag naar energie het oude niveau opnieuw wordt bereikt.
• De bijlage over de  vooruitgang op het gebied van het concurrentievermogen van schone energietechnologieën (EN) beoordeelt het ecosysteem voor schone energie, van onderzoek en innovatie tot uitrol. De vooruitgang wordt beoordeeld aan de hand van kernindicatoren voor het concurrentievermogen. Uit het deelverslag blijkt dat de EU weliswaar koploper blijft op het gebied van onderzoek naar schone energie, maar dat verdere inspanningen nodig zijn om de Onderzoek& Ontwikkelings-(O&O) investeringen te verhogen en de kloof tussen innovatie en markt te dichten.
• Het  voortgangsverslag over de klimaatmaatregelen  beschrijft de vorderingen van de EU en de lidstaten bij de beoogde vermindering van de emissie van broeikasgassen, en recente ontwikkelingen in het Europees klimaatbeleid. Het verslag is gebaseerd op gegevens die door de lidstaten zijn ingediend in het kader van de EU-verordening inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie.
• Het  verslag over de koolstofmarkt (EN) beschrijft de ontwikkelingen op de Europese koolstofmarkt, onder meer met betrekking tot de veilingen, kosteloze toewijzing, geverifieerde emissies, het in evenwicht brengen van vraag en aanbod, markttoezicht en EU-ETS-infrastructuur en -naleving.
• Het  verslag over de brandstofkwaliteit gaat over de vooruitgang die is geboekt bij de vermindering van de broeikasgasintensiteit van brandstoffen voor het wegvervoer en de kwaliteit en samenstelling van de in de EU geleverde brandstoffen. Het verslag geeft een overzicht van de situatie die door de lidstaten is gemeld op grond van de artikel 7 bis en artikel 8, lid 3, van de richtlijn brandstofkwaliteit.

Meer informatie:

• Persbericht Europese Commissie
• ECER-dossier: Milieu
• ECER-dossier: Energie
• ECER-bericht: Fit-for-55-pakket  van de Europese Commissie moet leiden tot bereiken van klimaatdoelen door de EU (15 juli 2021)