Europese Commissie presenteert eerste landenprofielen in het kader van het Europees register voor ongelijkheden bij kanker

Achtergrond

Het Europees kankerbestrijdingsplan is in 2021 gelanceerd en bevat een nieuwe EU-aanpak van kankerpreventie, -behandeling en -zorg door middel van een geïntegreerde aanpak van gezondheid op alle beleidsgebieden waarbij meerdere belanghebbenden worden betrokken. In het plan worden tien vlaggenschipinitiatieven en meerdere maatregelen voorgesteld om het hele ziektetraject aan te pakken.

De Commissie heeft al veel maatregelen van het Europees kankerbestrijdingsplan uitgevoerd. De Commissie heeft onlangs op 23 januari het startschot voor het Europees initiatief voor beeldvorming bij kanker gegeven om zorgaanbieders, onderzoeksinstellingen en innovatoren te ondersteunen bij het optimaal gebruiken van innovatieve gegevensgestuurde oplossingen voor de behandeling van en de zorg bij kanker.

De nieuwe aanbeveling van de Raad over kankerscreening die in december 2022 is goedgekeurd, is ook een belangrijk onderdeel van een nieuwe, door de EU gefinancierde kankerscreeningregeling. Deze regeling is erop gericht om screening op borst-, baarmoederhals- en colorectale kanker aan te bieden aan 90 procent van de Europeanen die ervoor in aanmerking komen. De regeling is uitgebreid naar long- en prostaatkanker en onder bepaalde omstandigheden naar maagkanker (zie het ECER-bericht over de nieuwe aanbeveling).

Landenprofielen

Het Europees kankerbestrijdingsplan is gericht op het aanpakken van de ongelijkheden in het volledige kankertraject. In dat kader is een register voor ongelijkheden bij kanker opgezet, om tendensen in belangrijke gegevens over kanker in kaart te brengen en ongelijkheden tussen lidstaten en regio’s op te sporen. De Europese Commissie heeft samen met de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) op 1 februari 2023 de eerste landenprofielen in het kader van het Europees register voor ongelijkheden bij kanker gepresenteerd.

De profielen dienen als instrument om ongelijkheden op het gebied van kankerpreventie en -zorg vast te stellen. Door de profielen worden belangrijke prestaties, problemen en ongelijkheden binnen elk land verduidelijkt en worden vergelijkingen gemaakt tussen de bevindingen voor individuele landen en de situatie voor de EU als geheel. Dit kan beleidsmakers ondersteunen en investeringen en interventies in het kader van het Europees kankerbestrijdingsplan op regionaal, nationaal en EU-niveau helpen sturen.

Uit de profielen blijkt dat de EU-lidstaten in 2018 een bedrag van bijna 170 miljard euro aan zorg bij kanker hebben uitgegeven. Een andere belangrijke bevinding is dat longkanker nog steeds de meest voorkomende oorzaak voor sterfte aan kanker is. Er blijken ook grote verschillen te bestaan wat betreft de sterftecijfers aan kanker tussen en binnen de EU-lidstaten. Dit kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan verschillen in de blootstelling aan risicofactoren voor kanker maar ook aan het verschil in capaciteit van zorgstelsels om te voorzien in tijdige en vrije toegang tot vroege diagnose en hoogwaardige zorg en behandeling bij kanker. Uit de profielen blijkt dat door vast te stellen wat de problemen zijn en beste praktijken tussen de lidstaten uit te wisselen, landen kunnen worden gesteund bij het tegengaan van de ongelijkheden op het gebied van kanker.

In de profielen worden andere belangrijke feiten benadrukt:

• 26 procent van de sterfte in de EU is het gevolg van kanker en daarmee is de ziekte de tweede doodsoorzaak in de EU na hart- en vaatziekten;
• de sterfte aan kanker is in sommige landen bijna twee keer zo hoog als in andere en er zijn grote verschillen in sterfte aan kanker tussen mannen en vrouwen;
• er zijn duidelijke sociaaleconomische verschillen bij de sterfte aan kanker. Deze verschillen zijn deels te verklaren op grond van verschillende blootstelling aan risicofactoren zoals roken, obesitas, schadelijk alcoholgebruik of luchtverontreiniging. In het algemeen worden er meer risicofactoren gezien bij mannen en bij lage-inkomensgroepen en laagopgeleiden;
• de problemen waarmee de EU-landen worden geconfronteerd bij het verstrekken van hoogwaardige zorg bij kanker, lopen uiteen. Sommige landen beschikken over voldoende apparatuur maar hebben te kampen met tekorten aan gekwalificeerd personeel, terwijl andere landen beschikken over een groot aantal gekwalificeerde artsen maar een tekort hebben aan bijvoorbeeld radiotherapieapparatuur;
• de uitgaven aan preventie zijn de afgelopen jaren gestegen. De uitgaven voor preventie vormen echter maar 3,4 procent van de totale uitgaven aan de gezondheidszorg.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Volksgezondheid