Europese Commissie presenteert wetgevingsvoorstel om de uitdagingen aan de buiten- en binnengrenzen van het Schengengebied aan te kunnen pakken
Nieuwsbericht | 21-12-2021
Het gaat om het voorstel van de Commissie voor een verordening tot wijziging van verordening 2016/399 tot vaststelling van een Code van de Unie betreffende de overschrijding van de grenzen door personen. Het voorstel is op 14 december 2021 door de Europese Commissie gepresenteerd.
Achtergrond
De ruimte zonder controles aan de binnengrenzen (het "Schengengebied") is volgens de Europese Commissie één van de grootste verworvenheden van de Europese Unie. Het Schengengebied omvat een gebied waar EU-burgers en niet-EU-burgers die legaal op het grondgebied verblijven, alsmede goederen en diensten, kunnen reizen zonder aan controles aan de binnengrenzen te worden onderworpen.
De afgelopen jaren is het Schengengebied echter herhaaldelijk op de proef gesteld door een reeks crises en uitdagingen. De vluchtelingencrisis van 2015 bracht tekortkomingen in het beheer van de buitengrenzen door de EU aan het licht. Controles aan de binnengrenzen werden heringevoerd als reactie op de aanhoudende terroristische dreiging na een reeks aanslagen op Europees grondgebied. De COVID-19-pandemie heeft de Schengenruimte ook zwaar onder druk gezet, waardoor nog veel meer lidstaten opnieuw controles aan hun binnengrenzen moesten invoeren.
Vanwege de in de vorige alinea genoemde crises en uitdagingen heeft de Europese Commissie op 14 december 2021 een wetgevingsvoorstel gepresenteerd om de Schengengrenscode te wijzigen.
Specifieke doelstellingen en belangrijkste elementen van het wetgevingsvoorstel
Het voorstel heeft de volgende specifieke doelstellingen:
1 Uniforme toepassing van maatregelen aan de buitengrenzen van het Schengengebied in geval van een bedreiging van de volksgezondheid
Met het wetgevingsvoorstel wordt beoogd een nieuw mechanisme in te stellen dat het mogelijk moet maken dat de Raad tijdig een bindend instrument aanneemt waarin tijdelijke reisbeperkingen aan de buitengrenzen in geval van een bedreiging van de volksgezondheid worden vastgesteld. Dankzij dit mechanisme zullen de reisbeperkingen op uniforme wijze in alle lidstaten van toepassing zijn zolang de bedreiging van de volksgezondheid in de EU voortduurt. In het wetgevingsvoorstel worden op alomvattende wijze alle nodige elementen vastgesteld van een instrument dat door de Raad in een uitvoeringshandeling moet worden vastgesteld.
2 Reageren op de instrumentalisering van migranten aan de buitengrenzen
Het wetgevingsvoorstel heeft ten doel de instrumentalisering van migranten aan te pakken, waarbij een actor uit een derde land migranten gebruikt om de EU of haar lidstaten te destabiliseren. In artikel 2 van het wetgevingsvoorstel wordt gedefinieerd wat onder "instrumentalisering" moet worden verstaan. Voorts moet de voorgestelde wijziging van de artikelen 5 en 13 van de Schengengrenscode verduidelijken welke maatregelen aan de grensdoorlaatposten en in het kader van de grensbewaking beschikbaar zijn om illegale grensoverschrijdingen te voorkomen.
3 Opstelling van een noodplan voor het Schengengebied in geval van een dreiging die een meerderheid van de lidstaten tegelijkertijd treft
Het wetgevingsvoorstel strekt tot instelling van een nieuw mechanisme waarmee op Europees niveau kan worden gereageerd op problemen die een meerderheid van de lidstaten tegelijkertijd treffen. Dit nieuwe mechanisme moet een aanvulling vormen op het bestaande mechanisme voor ernstige aanhoudende gebreken aan de buitengrenzen, dat momenteel is opgenomen in artikel 29 van de Schengengrenscode.
4 Procedurele waarborgen bij eenzijdige herinvoering van toezicht aan de binnengrenzen
Het wetgevingsvoorstel voorziet in een verduidelijking en uitbreiding van de lijst van elementen die door een lidstaat moeten worden beoordeeld wanneer hij een besluit neemt over de tijdelijke herinvoering van grenstoezicht. Zoals ook op dit moment al het geval is, kunnen de Commissie of andere lidstaten te allen tijde een advies uitbrengen over de noodzaak en de evenredigheid van heringevoerde binnengrenscontroles.
5 Toepassing van verzachtende maatregelen en specifieke vrijwaringsmaatregelen voor grensregio's in geval van herinvoering van het toezicht aan de binnengrenzen
Het wetgevingsvoorstel bepaalt ook dat er altijd vrijwaringsmaatregelen moeten worden toegepast om de negatieve gevolgen van de tijdelijke herinvoering van grenscontroles aan de binnengrenzen te beperken, met name om de gevolgen voor het functioneren van grensoverschrijdende regio’s te beperken. Voorbeelden van de mitigerende maatregelen die bij herinvoering van grenscontroles in acht moeten worden genomen, zijn met name die welke zijn opgenomen in de richtsnoeren en aanbevelingen die in 2020 in verband met de COVID-19-crisis zijn ontwikkeld.
6 Intensiever gebruik van alternatieve maatregelen om de vastgestelde dreigingen aan te pakken in plaats van toezicht aan de binnengrenzen
In het wetgevingsvoorstel wordt verduidelijkt hoe de lidstaten in grensgebieden meer gebruik kunnen maken van andere controles dan grenscontroles. Deze controles hoeven niet noodzakelijkerwijs te worden uitgevoerd door politieautoriteiten, maar kunnen ook worden verricht door andere autoriteiten die krachtens het nationale recht bevoegd zijn overheidsbevoegdheden uit te oefenen.
Meer informatie:
