Europese Commissie presenteert wetgevingsvoorstellen voor de uitfasering van gefluoreerde broeikasgassen en ozonafbrekende stoffen

Achtergrond

Het Protocol van Montreal bij het Verdrag van Wenen betreffende stoffen die de ozonlaag afbreken, is in 1987 aangenomen en stelt een wereldwijd tijdschema vast voor de uitfasering van de productie en het verbruik van bijna honderd ozonafbrekende stoffen (hierna: ODS). De EU en haar lidstaten zijn partij bij het protocol en hebben de verschillende groepen ODS volgens schema uitgefaseerd.

In 2016 hebben de partijen bij het Protocol van Montreal ook besloten een groep F-gassen — fluorkoolwaterstoffen — te reguleren, ook al zijn dat geen ozonafbrekende stoffen. Deze zogeheten wijziging van Kigali werd ingegeven door ernstige bezorgdheid over het sterk toenemende gebruik van fluorkoolwaterstoffen en de gevolgen daarvan voor het klimaat.

De EU heeft doeltreffende wetgeving ingevoerd. De huidige ODS verordening verbiedt in het algemeen de productie en het gebruik van en de handel in ODS, met uitzondering van een aantal gespecificeerde toepassingen. Veel ODS zijn al jaren vóór het in het Protocol van Montreal overeengekomen algemene schema in de EU uitgefaseerd. De ODS-verordening gaat ook verder dan het protocol in de zin dat zij de handel in en het gebruik van producten en apparaten met ODS beperkt.

De huidige F-gassen-verordening heeft tot doel de emissies van gefluoreerde broeikasgassen te verminderen en een wereldwijde overeenkomst voor de uitfasering van fluorkoolwaterstoffen te bevorderen; deze werd in 2019 met de wijziging van Kigali van het Protocol van Montreal aangenomen. De F-gassen vervingen doorgaans de ODS toen deze werden verboden.

De Europese Commissie heeft op 5 april 2022 een wetgevingsvoorstel voor een nieuwe ODS-verordening en een wetgevingsvoorstel voor een nieuwe F-gassen-verordening gepresenteerd.

Voorstel voor een nieuwe F-gassen-verordening

F-gassen zijn momenteel verantwoordelijk voor 2,5 procent van de totale broeikasgasemissies in de EU. Het voorstel met aangescherpte regels voor F-gassen zal tegen 2030 het equivalent of 40 miljoen ton kooldioxide (CO2)-emissies besparen — meer dan de vermindering die bij de huidige wetgeving wordt verwacht — en zal tegen 2050 nog eens 310 miljoen ton CO2-equivalent besparen.

• Ambitieuzere doelen : Met het voorstel zou het quotasysteem voor fluorkoolwaterstoffen (de uitfasering van HFK's) worden aangescherpt en de potentiële klimaateffecten van nieuwe HFK's die op de EU-markt komen, tussen 2015 en 2050 met 98 procent worden verminderd. Ook worden nieuwe beperkingen ingevoerd om ervoor te zorgen dat F-gassen alleen in nieuwe apparaten worden gebruikt als er geen geschikte alternatieven beschikbaar zijn. Zo zal SF6, het krachtigste broeikasgas, tegen 2031 worden uitgefaseerd in alle nieuwe apparaten voor elektrische transmissie (“schakelinrichtingen”);
• Betere handhaving en uitvoering : De nieuwe verordening zou het gemakkelijker maken voor de douane- en toezichthoudende autoriteiten om in- en uitvoer te controleren en de handel in illegale F-gassen en apparatuur te bestrijden. Bovendien worden de sancties strenger en meer gestandaardiseerd. Het quotasysteem zal worden beperkt tot echte gashandelaars met behulp van strengere registratieregels en invoering van een vaste quotumprijs;
• Uitgebreidere monitoring : De monitoring zou een breder scala aan stoffen en activiteiten omvatten en er zouden betere procedures komen voor het rapporteren en verifiëren van de gegevens;
• Toezicht op de naleving van het Protocol van Montreal : Bepaalde vrijstellingen zouden worden afgeschaft en HFK’s worden in de EU volledig overeenkomstig het Protocol van Montreal uitgefaseerd.

Voorstel voor een nieuwe ODS-verordening

Door nieuwe maatregelen in te voeren voor producten waarin ODS in het verleden legaal werden gebruikt, wil de EU het equivalent van 180 miljoen ton CO2 en 32 000 ton ozonafbrekend vermogen (ODP) tegen 2050 voorkomen.

• Ambitieuzere doelen: De meeste extra emissiereducties zouden worden bereikt door te eisen dat ODS bij de renovatie of sloop van gebouwen worden teruggewonnen uit isolatieschuim of worden vernietigd;
• Stroomlijning : De industrie en de autoriteiten zouden profiteren van kostenbesparingen als gevolg van modernisering van het vergunningenstelsel en afschaffing van verouderde quota- en registratievereisten;
• Betere handhaving en uitvoering : Er zouden maatregelen ter bestrijding van illegale activiteiten worden geïntroduceerd die vergelijkbaar zijn met die welke in de verordening betreffende F-gassen worden voorgesteld. De rapportage zou betrekking krijgen op meer stoffen en activiteiten om een beter inzicht te geven in de resterende handel in ODS, ODS-emissies en eventuele toekomstige risico's.

Meer informatie:

• Persbericht van de Europese Commissie
• ECER-dossier - Milieu