Europese Commissie publiceert een Europese Ruimtestrategie

Het gaat om de gezamenlijke mededeling (EN) die de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger op 10 maart 2023 uitbrachten over een Europese Ruimtestrategie over Veiligheid en Defensie. Ook werd een Q&A gepubliceerd over de strategie.  

Ruimtesystemen en -diensten in de Europese Unie zijn van cruciaal belang voor het functioneren van de samenleving, economie, veiligheid en defensie. De Europese Unie heeft de ruimte als een strategisch domein aangemerkt en neemt maatregelen om ruimtemiddelen te beschermen, belangen te verdedigen, vijandige activiteiten in de ruimte te ontmoedigen en de strategische positie en autonomie van de EU te versterken.

De strategie is een rechtstreekse uitvoering van het Strategisch Kompas van de EU van maart 2022 (zie dit ECER-bericht) en waarin de ruimte, samen met cyber en de zee, is gedefinieerd als betwiste strategische gebieden waarvan de veiligheid moet worden gewaarborgd.

De Commissie en de hoge vertegenwoordiger leggen de lidstaten binnenkort de eerste stappen voor de uitvoering van de strategie voor. De Commissie en de hoge vertegenwoordiger zullen jaarlijks aan de Raad verslag uitbrengen over de geboekte vooruitgang en mogelijke verdere acties.

De strategie
Op het gebied van maatregelen voor de veerkracht en bescherming van ruimtesystemen en -diensten in de EU wordt in de strategie voorgesteld dat de Commissie:

- zal overwegen een EU-ruimtewet voor te stellen om een gemeenschappelijk kader voor beveiliging, veiligheid en duurzaamheid in de ruimte te bieden, dat voor een consistente en EU-brede aanpak zal zorgen;
- een Informatie-uitwisselings- en Analysecentrum (ISAC) zal oprichten om het bewustzijn te vergroten en de uitwisseling van beste praktijken tussen commerciële en relevante publieke entiteiten over veerkrachtmaatregelen voor ruimtevaartcapaciteiten te vergemakkelijken;
- voorbereidende werkzaamheden zal starten om te zorgen voor autonome toegang van de EU tot de ruimte op lange termijn, waarbij met name aandacht wordt besteed aan de veiligheids- en defensiebehoeften;
- de technologische soevereiniteit van de EU zal versterken door de strategische afhankelijkheid te verminderen en de voorzieningszekerheid voor ruimtevaart en defensie te waarborgen, in nauwe samenwerking met het Europees Defensieagentschap en het Europees Ruimteagentschap.

Ook schetst de strategie concrete maatregelen om relevante EU-instrumenten in te zetten om te reageren op bedreigingen vanuit de ruimte, zoals:
- Het bestaande reactiemechanisme voor bedreigingen vanuit de ruimte, dat momenteel wordt gebruikt voor de bescherming van Galileo, uit te breiden tot alle ruimtesystemen en -diensten in de EU;
- Ruimteobjecten beter te detecteren en identificeren via toegang tot informatie over het bewustzijn van het ruimtedomein via relevante nationale ruimtecommando's, om ongepast gedrag in de omloopbaan te karakteriseren en EU-middelen te beschermen;
- Ruimteoefeningen te houden, ook met partners, om de reactie van de EU op ruimtebedreigingen te testen en verder te ontwikkelen en solidariteitsmechanismen te verkennen.

In de strategie wordt voorgesteld het gebruik van de ruimte voor veiligheids- en defensiedoeleinden te maximaliseren. De ontwikkeling van diensten voor tweeërlei gebruik vereist dat bij de voorbereiding van de evolutie van de ruimtevaartprogramma's van de EU rekening wordt gehouden met de defensievereisten. De strategie stelt voor:
- twee proefprojecten te lanceren, één om de levering van initiële diensten voor de bewustmaking van het ruimtedomein te testen, en een tweede om een nieuwe gouvernementele aardobservatiedienst te testen als onderdeel van de ontwikkeling van Copernicus;
- Ruimtevaart, defensie en veiligheid op EU-niveau beter met elkaar te verbinden en zorgen voor synergiën en kruisbestuiving, met name op het gebied van onderzoek en ontwikkeling;
- Concrete maatregelen voorstellen om samenwerking tussen startende ruimtevaart- en defensiebedrijven te bevorderen;
- De vaardigheden in verband met de ontwikkeling van ruimtevaartdiensten voor veiligheid en defensie verbeteren.

Tot slot zal de EU haar betrokkenheid bij multilaterale fora versterken en normen, regels en beginselen van verantwoordelijk gedrag in de ruimte bevorderen, alsmede de bestaande samenwerking op het gebied van ruimteveiligheid, met name met de Verenigde Staten, verdiepen en de uitwisselingen met andere partners, waaronder de NAVO, en andere gelijkgestemde landen uitbreiden.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier - Defensiesamenwerking