Europese Commissie publiceert verslag over de Staat van de Energieunie

De Europese Commissie presenteerde het verslag over de stand van de energie-unie 2024 op 11 september 2024.

Achtergrond
Het verslag over de Staat van de Energieunie wordt elk jaar gepubliceerd om de balans op te maken van de vorderingen van de EU om de doelstellingen van de energie-unie te verwezenlijken. In het verslag over de stand van de energie-unie van 2023 werd ingegaan op de problemen en verwezenlijkingen in 2020-2023. Het verslag van dit jaar bevat een update. De Commissie bracht ook een factsheet uit over het verslag.

In het eerste deel wordt beschreven hoe de hoge klimaat- en milieuambities van de Europese Green Deal de basis vormden voor de crisisresponsstrategie en het REPowerEU-plan van de EU. Het bevat ook maatregelen om het concurrentievermogen van de Europese industrie te verbeteren.
Het tweede deel analyseert de stand van zaken bij de uitvoering van de energie-unie in haar vijf dimensies: 1) veiligheid, solidariteit en vertrouwen; 2) een volledig geïntegreerde interne energiemarkt; 3) energie-efficiëntie; 4) klimaatactie en het koolstofvrij maken van de economie; en 5) onderzoek, innovatie en concurrentievermogen. In een bijlage bij het verslag is informatie over vrijwillige en nationale bio-energieregelingen in de lidstaten opgenomen. Meer informatie over landenspecifieke Staat van de Energieunie 2024 gegevens is hier verkrijgbaar, meer informatie over de energieunie op deze websitepagina van de Commissie en meer informatie over het verslag over de stand van de energieunie op deze websitepagina.

Inhoud van het verslag
De EU heeft de afgelopen jaren het hoofd kunnen bieden aan grote risico's voor haar energiezekerheid, heeft de energiemarkt en -prijzen opnieuw onder controle gekregen en de transitie naar klimaatneutraliteit versneld. Belangrijke conclusies zijn:

• Er is nog nooit zoveel hernieuwbare energie opgewekt. In het eerste halfjaar van 2024 is de helft van de elektriciteit in de EU opgewekt uit hernieuwbare bronnen.
• Het aandeel van het gas uit Rusland is gedaald van 45 procent van de totale EU-invoer in 2021 tot 18 procent in juni 2024, en de invoer van betrouwbare partners zoals Noorwegen en de VS is gestegen.
• Tussen augustus 2022 en mei 2024 is de vraag naar gas met 138 miljard kubieke meter gedaald.
• De EU heeft haar doelstelling van 90 procent voor de gasopslag voor de winter op 19 augustus 2024 bereikt, ruim vóór de deadline van 1 november.
• De energieprijzen zijn stabieler en blijven aanzienlijk onder de piekniveaus van de energiecrisis van 2022.
• De broeikasgasuitstoot van de EU is tussen 1990 en 2022 met 32,5 procent gedaald, en de economie van de EU is in dezelfde periode met ongeveer 67 procent gegroeid.
• Op internationaal niveau heeft de EU het wereldwijde initiatief geleid om de capaciteit voor hernieuwbare energie te verdrievoudigen en de verbeteringen van de energie-efficiëntie te verdubbelen. Dat hoort bij de maatregelen om af te stappen van fossiele brandstoffen, die door alle partijen tijdens de COP28 in Dubai zijn goedgekeurd.

Bij hernieuwbare energie is er aanzienlijke vooruitgang geboekt. In 2022 is het primaire energieverbruik van de EU weer gedaald, maar er moeten meer inspanningen op het gebied van energie-efficiëntie volgen, wil de EU de doelstelling van een vermindering van het eindenergieverbruik tegen 2030 halen. Ook de hoge energieprijzen moeten verder worden aangepakt. Dat is cruciaal om het concurrentievermogen van de industrie in de EU te verbeteren en de investeringen te versnellen.

Het verslag herinnert eraan dat alle lidstaten hun definitieve geactualiseerde nationale energie- en klimaatplannen zo snel mogelijk moeten indienen zodat de energie- en klimaatdoelstellingen voor 2030 samen kunnen worden verwezenlijkt. Bij hun definitieve plannen moeten de lidstaten rekening houden met de aanbevelingen van de Commissie. De Commissie publiceerde op 11 september ook een verslag over de werking van de governanceverordening . De conclusie daarvan is dat de verordening een belangrijke rol speelt om de EU op koers te houden om haar doelstellingen voor 2030 te halen door de planning en de rapportage samenhangender en eenvoudiger te maken en beter te integreren.

Om in de toekomst ook nieuwe en opkomende problemen te kunnen aanpakken is onder meer doortastend beleid en een stapsgewijze verandering van de inspanningen van de EU en de lidstaten nodig. Hierbij is meer coördinatie, marktintegratie en gezamenlijk optreden van belang.

Tot slot besteedt het verslag over de energieunie ook aandacht aan het feit dat de EU Oekraïne is blijven steunen bij de aanhoudende Russische aanvallen op het energiesysteem. Om de energiezekerheid en het concurrentievermogen te verbeteren is niet alleen de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt van belang, maar ook de verordening voor een nettonulindustrie en de verordening kritieke grondstoffen . Het voortbouwen op partnerschappen met het bedrijfsleven om de ontwikkeling van nettonultechnologie te versnellen en de productiebasis van de EU te verbeteren blijft eveneens van belang. Tot slot moet de consument afdoende worden voorbereid op de schone transitie. Dit kan bijvoorbeeld door nieuwe wetgeving over de energiemarkt, zoals de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt, die kwetsbare mensen kan beschermen tegen afsluiting van het net. En ook het Sociaal Klimaatfonds is een belangrijk instrument om voor 2026-2032 minstens 86,7 miljard euro vrij te maken uit inkomsten van het emissiehandelssysteem en om ten minste 25 procent door de lidstaten te laten financieren.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Energie