Europese Commissie start inbreukprocedure tegen Polen vanwege ‘Russische invloedwet’
Nieuwsbericht | 08-06-2023
Achtergrond
Op 26 mei 2023 heeft de Sejm, het lagerhuis van de Poolse nationale wetgevende macht, een wet aangenomen die een administratieve commissie de bevoegdheid geeft om te beoordelen en te beslissen of personen het recht moet worden ontnomen om een openbaar ambt te bekleden. De leden van de commissie worden door de Sejm benoemd.
De nieuwe wet, die op 29 mei 2023 door de president van de Republiek Polen werd ondertekend, richt een speciale staatscommissie op, als onderdeel van het openbaar bestuur, die tot taak heeft onderzoeken uit te voeren om vast te stellen of hooggeplaatste overheidsfunctionarissen in de periode 2007-2022 onder Russische invloed hebben gehandeld ten nadele van het openbaar belang. De commissie heeft onder andere de bevoegdheid om
Op 30 mei 2023 gaf de Commissie een verklaring uit waarin zij haar bezorgdheid uitsprak over deze wet en beloofde deze zorgvuldig te analyseren. De volgende dag stuurde commissaris Reynders een brief naar de minister van Europese Zaken van Polen, waarin hij onverwijld om meer informatie over de nieuwe wet vroeg. Op 1 juni ontving de Commissie een antwoord van Polen op de brief van de commissaris, dat verder bijdroeg aan de analyse van de wet. Op 2 juni 2023 diende de president van de Republiek enkele amendementen op de wet in, maar de juridische situatie blijft ongewijzigd.
Op 8 juni 2023 heeft de Europese Commissie daarom een inbreukprocedure ingeleid door Polen een schriftelijke aanmaning te sturen wegens schendingen van het EU-recht. Dit besluit volgt op een grondige beoordeling door de Commissie van de nieuwe wet, die sinds 31 mei 2023 van kracht is.
Inbreukprocedure
De Europese Commissie is van mening dat de nieuwe wet in strijd is met:
Meer concreet is de Commissie van mening dat de nieuwe wet het democratische proces onnodig verstoort. De activiteiten van de commissie, zoals onderzoeken en openbare hoorzittingen, dreigen ernstige reputatieschade te veroorzaken voor kandidaten bij verkiezingen en zouden, door vast te stellen dat een persoon onder Russische invloed heeft gehandeld, de doeltreffendheid van de politieke rechten van personen die bij democratische verkiezingen zijn verkozen, kunnen beperken.
De nieuwe wet geeft een zeer brede en ongespecificeerde definitie van ‘Russische invloed’ en ‘activiteiten’. De commissie kan sancties opleggen die een ambtenaar verbieden om functies te bekleden met betrekking tot het gebruik van openbare middelen voor een periode van maximaal 10 jaar. Dit is vergelijkbaar met de maatregelen in het wetboek van strafrecht. Deze sancties zijn ook van toepassing op gedrag dat legaal was op het moment van het gedrag. Daarmee schendt de wet de beginselen van legaliteit en niet-terugwerkende kracht.
De beslissingen van de commissie zijn enkel onderworpen aan de controle van de administratieve rechtbanken, die zich beperken tot het vereiste van eerbiediging van de wet en de juistheid van de beoordeling van de feiten.
Wat tenslotte de verwerking van persoonsgegevens betreft, voorziet de nieuwe wet niet in een degelijke rechtsgrondslag voor de verwerking en evenmin in de nodige waarborgen voor gevoelige gegevens. De wet is onverenigbaar met de EU-regels inzake gegevensbescherming.
Volgende stappen
Polen heeft 21 kalenderdagen de tijd om op de ingebrekestelling te reageren. Als het niet ingaat op de grieven van de Commissie, kan de Commissie besluiten een met redenen omkleed advies te sturen als volgende stap in de inbreukprocedure
Meer informatie:
