Herziene regels voor het Schengenevaluatie- en toezichtmechanisme
Nieuwsbericht | 15-06-2022
Achtergrond
Het Schengengebied is één van de belangrijkste verworvenheden van de Europese Unie. Personen kunnen zich vrij binnen het Schengengebied verplaatsen zonder controles aan de binnengrenzen te hoeven ondergaan en de grensoverschrijdende levering van goederen en diensten wordt vergemakkelijkt.
Het Schengengebied wordt ondersteund door een aanzienlijk pakket maatregelen die de afwezigheid van controles aan de binnengrenzen compenseren, het vrije verkeer bevorderen en voor een hoge graad van veiligheid zorgen. Dit pakket aan maatregelen wordt het Schengenacquis genoemd. Het Schengenacquis omvat 1) maatregelen aan de buitengrenzen (buitengrensbeheer), 2) compenserende maatregelen (gemeenschappelijk visumbeleid, politiesamenwerking, terugkeerbeleid en het Schengeninformatiesysteem) en 3) een evaluatie- en toezichtmechanisme.
Verordening 1053/2013 is in 2015 in werking getreden en bevat de voorschriften voor het evaluatie- en toezichtmechanisme van het Schengengebied. Het mechanisme heeft als doel een hoog niveau van wederzijds vertrouwen tussen de deelnemende lidstaten te handhaven en zo bij te dragen aan een goed functionerend Schengengebied door te waarborgen dat de lidstaten het Schengenacquis doeltreffend toepassen. Het mechanisme moet deze doelen verwezenlijken door middel van onpartijdige en doeltreffende evaluaties, die het mogelijk maken de tekortkomingen bij de praktische toepassing van het Schengenacquis vast te stellen en te waarborgen dat deze tekortkomingen vlot worden verholpen.
De Europese Commissie heeft op 25 november 2020 een verslag gepresenteerd, waarin het Schengenevaluatie- en toezichtmechanisme werd geëvalueerd. Bij de evaluatie is onder meer vastgesteld dat het mechanisme omslachtig is en aanzienlijke tekortkomingen vertoont. Om die tekortkomingen te verhelpen presenteerde de Commissie op 2 juni 2021 een wetgevingsvoorstel om de regels van het mechanisme te herzien (zie ook dit ECER-bericht). Dat voorstel heeft geleid tot de vaststelling van verordening 2022/922.
Belangrijkste elementen van de nieuwe verordening
1 Versterking van de strategische focus van het mechanisme en een evenrediger en strategischer gebruik van de verschillende evaluatie- en toezichtinstrumenten
De Commissie zal meerjarige evaluatieprogramma's voor een periode van zeven jaar opstellen om, waar nodig, specifieke prioritaire gebieden aan te wijzen waarop de periodieke evaluaties betrekking moeten hebben.
Volgens de nieuwe regels zullen de onaangekondigde en thematische evaluaties gerichter worden uitgevoerd. De Commissie kan met name onaangekondigde evaluaties organiseren over de toepassing van het Schengenacquis aan de binnengrenzen en over opkomende of systemische problemen die aanzienlijke negatieve gevolgen kunnen hebben, of wanneer een lidstaat ernstig tekortschiet in zijn verplichtingen, onder meer als gevolg van ernstige schendingen van de grondrechten.
2 Eenvoudiger en snellere evaluatie- en toezichtprocedures
Verslagen en aanbevelingen, voorheen twee afzonderlijke stappen in het evaluatieproces, zullen worden samengevoegd tot één document en gelijktijdig worden aangenomen voor periodieke evaluaties. Daarnaast wordt voorzien in een escalatiemechanisme voor het geval geen vooruitgang wordt geboekt.
3 Ernstige tekortkomingen zullen sneller worden opgespoord en aangepakt
De Commissie zal de lidstaat rechtstreeks in kennis stellen wanneer tijdens de evaluatie tekortkomingen worden geconstateerd. Indien de tekortkomingen een ernstige bedreiging vormen voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid, zullen ook het Parlement en de Raad onmiddellijk op de hoogte worden gebracht.
4 Deelname van alle betrokken actoren
Elk jaar zullen de Commissie en de lidstaten een pool van nationale deskundigen samenstellen die beschikbaar zijn om evaluaties uit te voeren.
Ook de samenwerking met de betrokken EU-agentschappen zal worden versterkt. Met name Frontex en Europol zullen expertise, analyses en verslagen ter beschikking stellen. De Commissie zal ook gebruik maken van de resultaten van bestaande monitoringactiviteiten en met name de kwetsbaarheidsbeoordeling.
Meer informatie:
