Europese Commissie stelt aanvullende acties voor om het Schengengebied te versterken

Het gaat om de EU-strategie voor een volledig functionerend en veerkrachtig Schengengebied , die op 2 juni 2021 door de Europese Commissie is gepresenteerd. 

Achtergrond

In 1985 kwamen vijf EU-lidstaten overeen om de controles aan hun binnengrenzen af te schaffen. Op dit moment maken 26 Europese staten onderdeel uit van het Schengengebied. Het Schengengebied bestaat uit alle EU-lidstaten, behalve Bulgarije, Roemenië, Kroatië, Cyprus en Ierland. Daarnaast omvat het Schengengebied ook vier niet-EU-lidstaten: IJsland, Noorwegen, Zwitserland en Liechtenstein. 

De nieuwe Schengenstrategie van de Commissie is gebaseerd op een uitgebreid overleg tussen de leden van het Europees Parlement en de ministers van Binnenlandse Zaken van de Schengenlanden. Dit overleg vond plaats in het kader van het zogenoemde Schengenforum. In november 2020 en mei 2021 werden Schengenfora gehouden. De Commissie is voornemens om voor het einde van 2021 opnieuw een Schengenforum te organiseren.

In de strategie benadrukt de Commissie dat het Schengengebied gebaseerd is op drie belangrijke pijlers. Ten eerste een doeltreffend beheer van de buitengrenzen. Ten tweede de maatregelen die het ontbreken van controles aan de binnengrenzen compenseren. Het gaat onder meer om het gemeenschappelijke visum- en terugkeerbeleid en de relevante instrumenten voor politiële samenwerking. Tenslotte de solide governance van het Schengengebied, met inbegrip van een efficiënt evaluatie- en toezichtmechanisme.

In de nieuwe strategie doet de Commissie voorstellen voor aanvullende acties op de drie belangrijke pijlers van het Schengengebied.

Aanvullende acties

Hieronder worden een aantal acties besproken die de Commissie heeft voorgesteld:

1. Een modern en doeltreffend beheer van de EU-buitengrenzen

• De Commissie zal binnenkort met de Raad en het Europees Parlement besprekingen starten over een meerjarig strategisch beleid voor geïntegreerd grensbeheer;
• De EU-Schengengrenscode vereist dat alle personen bij de inreis in- en de uitreis uit- het Schengengebied worden gecontroleerd aan de hand van alle relevante databanken om na te gaan of de persoon een bedreiging vormt voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid (systematische controles). De Commissie komt uiterlijk 2021 met richtsnoeren om ervoor te zorgen dat die systematische controles uniform worden uitgevoerd en dat de afwijkingen op die controles beperkt worden toegepast (zie hierover ook het ECER-dossier over de Schengengrenscode);
• Het inreis- en uitreissysteem (EES) en het Europees reisinformatie en autorisatiesysteem (Etias) moeten in 2022 operationeel zijn (zie het ECER-dossier over het EES en het ECER-dossier over het Etias);
• De uitvoering van het herziene Schengeninformatiesysteem (SIS) en het herziene Visuminformatiesysteem (VIS) moeten uiterlijk eind 2021 respectievelijk eind 2023 voltooid zijn (zie het ECER-dossier over het SIS en het ECER-dossier over het VIS);
• De Commissie roept het Europees Parlement en de Raad op om de voorstellen voor het herziene Eurodac-systeem en het systeem voor voorafgaande screening van derdelanders bij binnenkomst in de EU goed te keuren (zie dit ECER-bericht voor meer informatie over deze twee voorstellen);
• De Commissie zal eind 2021 een voorstel indienen voor een verordening betreffende de digitalisering van de EU-visumprocedure. Daarnaast is de Commissie voornemens om in 2023 een voorstel in te dienen voor een verordening betreffende de digitalisering van reisdocumenten.

1. Versterking van de maatregelen die het ontbreken van controles aan de binnengrenzen compenseren

Veiligheid

• In samenwerking met de Raad en het Europees Parlement werkt de Commissie aan de tenuitvoerlegging van de voorgestelde acties uit de EU-strategie voor de Veiligheidsunie ;
• Ook wil de Commissie uitvoering gaan geven aan de voorgestelde acties uit de EU-terrorismebestrijdingsagenda en de EU-strategieën voor de aanpak van de georganiseerde criminaliteit (zie ook het ECER-bericht ) en de bestrijding van mensenhandel (zie ook het ECER-bericht ).

Politiële samenwerking

• De Commissie zal eind 2021 een wetgevingsvoorstel indienen voor een EU-code voor politiële samenwerking. Die toekomstige code zal een samenhangend EU-rechtskader bieden om ervoor te zorgen dat rechtshandhavingsinstanties gelijkwaardige toegang hebben tot informatie die in het bezit is van andere EU-lidstaten;
• Ook is de Commissie voornemens om met een voorstel te komen om de geautomatiseerde uitwisseling van gegevenscategorieën te versterken. Het nieuwe rechtskader zal de uitwisseling van DNA- en vingerafdrukgegevens en de uitwisseling van informatie over voertuigregistratie tussen de EU-lidstaten verbeteren. De Commissie zal ook nagaan of er nieuwe gegevenscategorieën kunnen worden toegevoegd, zoals foto’s, rijbewijzen, politie- en ballistische gegevens;
• De Commissie roept de Raad en het Europees Parlement om haar voorstel voor een versterkt mandaat van Europol uit 2020 zo snel mogelijk goed te keuren (zie het ECER-dossier over Europol).

Justitiële samenwerking

• De Commissie wil de werking van de overleveringsprocedure op grond van het Europees aanhoudingsbevel (EAB) versterken, onder meer door het EAB-handboek te actualiseren;
• Daarnaast wil de Commissie zich inzetten om de toepassing en het gebruik van kunstmatige intelligentie in het kader van de justitiële samenwerking te verbeteren. Dit voornemen is in lijn met het voorstel van de Commissie voor een verordening betreffende kunstmatige intelligentie (zie ook het ECER-bericht over dit voorstel).

1. Betere governance van het Schengengebied

• De Commissie heeft het Schengenforum opgezet om een regelmatige politieke dialoog te bevorderen tussen de actoren die voor een correct functioneren van het Schengengebied moeten zorgen. Onder andere leden van het Europees Parlement en de ministers van Binnenlandse Zaken van het Schengengebied nemen deel. De Commissie wil de komende tijd Schengenfora blijven organiseren;
• In juni wil de Commissie een mededeling presenteren over de lessen die kunnen worden getrokken uit de Covid-19-pandemie;
• Daarnaast is de Commissie voornemens om in 2022 een voorstel te presenteren voor een noodinstrument voor de interne markt. Het noodinstrument moet een structurele oplossing bieden om het vrij verkeer van personen, diensten en goederen te kunnen garanderen in het geval van toekomstige crises. Het instrument moet zorgen voor meer informatie-uitwisseling, coördinatie en solidariteit wanneer de EU-lidstaten crisisgerelateerde maatregelen nemen;
• Tegelijkertijd met de presentatie van deze strategie heeft de Commissie een voorstel ingediend voor de herziening van het Schengenmechanisme voor toezicht en evaluatie . Dit mechanisme is er onder meer op gericht om tekortkomingen in relatie tot het Schengengebied vroegtijdig op te kunnen sporen en aan te kunnen pakken. 

Tenslotte roept de Commissie de Raad op om stappen te zetten om Bulgarije, Roemenië en Kroatië lid te laten worden van het Schengengebied.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Controles bij overschrijding grenzen