Kamerbrief over standpunten kabinet voor toekomstbestendig aanbestedingsbeleid

Bij Kamerbrief van 3 december 2024 van de ministers van Economische Zaken (EZ) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), mede namens de ministers voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (BHO) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) aan de Tweede Kamer worden de standpunten en plannen van het kabinet voor een toekomstbestendig inkoop- en aanbestedingsbeleid uiteen gezet.

De Kamerbrief stelt dat aanbesteden niet alleen een middel is om beleidsdoelen te realiseren en kwaliteit moet opleveren voor een gunstige prijs. Aanbesteden kan ook worden ingezet als belangrijk instrument om extra impact te maken op de verdere verbetering van veiligheid, duurzaamheid en een gezonde en sociale leefomgeving. Het kabinet vindt innovatie en de vermindering van regeldruk belangrijke aandachtspunten. Het is van belang dat aanbestedende diensten en uitvoerders binnen heldere aanbestedingskaders de autonomie en ruimte hebben om een optimale afweging te maken tussen deze belangen zodat zij per situatie het beste resultaat kunnen realiseren.

Een toekomstbestendiger inkoop- en aanbestedingsbeleid, samenwerking tussen overheden en met het bedrijfsleven, en het rekening blijven houden met de gevolgen van bestaande en eventueel nieuwe regelgeving voor kleinere aanbestedende diensten en bedrijven zijn belangrijke onderdelen.

Het kabinet geeft in de Kamerbrief aan de steun en aandacht op het gebied van toekomstgericht inkopen en aanbesteden vanuit de Kamer te waarderen. Het eind 2023 ingediende plan van de ChristenUnie mede namens GroenLinks/PvdA, SP en Volt met tien punten voor een duurzamer en socialer inkoop- en aanbestedingsbeleid van overheden (hierna: Tienpuntenplan) is een goed voorbeeld hiervan.

In de kamerbrief van 3 december geeft het kabinet de standpunten en plannen voor de sociale en duurzame kant van een toekomstbestendiger inkoop- en aanbestedingsbeleid. Dit wordt gedaan door te reageren op het Tienpuntenplan.

De voorstellen uit het Tienpuntenplan worden gegroepeerd in de volgende vier thema’s:
 

I. Sturing (voorstel 1, 2 en 10)
Deze voorstellen zien op meer centraal gestuurd beleid en toezicht vanuit het Rijk en (wettelijke) verplichtingen voor aanbestedende diensten op het gebied van rapportage en monitoring. Het Rijk steunt de oproep tot meer regie bij inkoop- en aanbestedingsbeleid. Het Rijk zal de regie versterken en meer integraal beleid uitvoeren. IenW, BZK en EZ nemen gezamenlijk het voortouw namens de maatschappelijk verantwoord opdrachtgeven en inkopen (MVOI)-departementen en koepelorganisaties van de medeoverheden. Steeds meer worden eisen aan de overheidsinkoop gesteld via specifieke product - en sectorale Europese regelgeving. Wij zullen in overleg met aanbestedende diensten de regelgeving in de toekomst concretiseren in eisen en criteria voor inkoop en aanbestedingen. Daarnaast is het belangrijk om ruimte te laten voor de afweging van diverse belangen en om de uitvoeringslasten voor de aanbestedende diensten te beperken. Daarom zijn wij terughoudend in het opleggen van aanvullende verplichtingen.

II. Expertise en voorlichting (voorstel 8 en 9)
Deze voorstellen zien op het vergroten van kennis en bewustwording bij aanbestedende diensten, inkopers, opdrachtgevers en het mkb over de mogelijkheden rond maatschappelijk verantwoord aanbesteden.
 

III. Meer ruimte voor sociale ondernemingen en klein mkb (voorstellen 5, 6 en 7)
Dit thema omvat voorstellen om de betrokkenheid van sociale ondernemingen en klein mkb bij overheidsopdrachten te vergroten. Dit zal plaatsvinden door de mogelijkheden te verruimen om overheidsopdrachten aan deze ondernemingen toe te kennen en om aanbestedende diensten te verplichten om te kiezen voor de optie die de meeste maatschappelijke waarde oplevert. Het kabinet vindt het onder meer van belang dat sociale ondernemingen en klein mkb een goede kans maken bij overheidsopdrachten.
 

IV. Ketenverantwoordelijkheid door MVOI-beleid in lijn brengen met OESO-richtlijnen (voorstellen 3 en 4)

Deze voorstellen zien op de bescherming van mensenrechten en milieu in waardeketens. In het Tienpuntenplan wordt voorgesteld om binnen MVOI-beleid aansluiting bij de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen (hierna: OESO-richtlijnen) en de UN Guiding Principles on Business and Human Rights (hierna: UNGP’s) voor de toepassing van gepaste zorgvuldigheid te versterken. Het Rijk zet al stappen om het MVOI-beleid meer in lijn te brengen met de OESO-richtlijnen en de UNGP’s. Departementen voeren daarnaast een risicoanalyse uit op het gebied van mensenrechten en arbeidsomstandigheden. Het kabinet verkent hoe dit kan worden uitgebreid naar het thema milieu en roept de 40 overige grootste overheidsorganisaties op een soortgelijke risicoanalyse uit te voeren. Tot slot worden de mogelijkheden tot het verdergaand in lijn brengen van het MVOI-beleid met OESO-richtlijnen verkend.

Voor een uitgebreidere toelichting op de standpunten en plannen van het kabinet voor een toekomstbestendiger inkoop-en aanbestedingsbeleid verwijst de Kamerbrief naar Bijlage 1 (Standpunten en plannen van het kabinet voor een toekomstbestendiger inkoop- en aanbestedingsbeleid). Ook is een bijlage bij de kamerbrief toegevoegd (bijlage 3) me een overzicht van Europese sectorale regelgeving, gelieerd aan het aanbestedingsbeleid.

Meer informatie:
Kamerbrief
Website PIANOo
ECER-dossier: Aanbestedingen