Op deze pagina:
Het Europees aanbestedingsrecht is erop gericht belemmeringen op de EU-interne markt op te heffen en de concurrentie in de interne markt te vergroten. De Europese aanbestedingsrichtlijnen richten zich op overheidsopdrachtgevers (aanbestedende diensten) die opdrachten verlenen aan ondernemers voor de realisatie van (bouw)werken, voor de levering van goederen of voor het verrichten van diensten. Doelstelling is dat overheden op een transparante en effectieve manier inkopen tegen de beste prijs-kwaliteitverhouding, waarbij tegelijkertijd ondernemers een goede en eerlijke kans maken op een opdracht. Het EU-aanbestedingsrecht bestaat uit Europese richtlijnen die in nationale wetgeving moeten worden omgezet. Daarnaast zijn de bepalingen inzake het vrije verkeer van goederen (artikel 35 EU-Werkingsverdrag), diensten (artikel 56 EU-Werkingsverdrag), vestiging (artikel 49 EU-Werkingsverdrag), alsmede de verdragsbeginselen van gelijkheid, non-discriminatie, transparantie en proportionaliteit van toepassing. Het EU-Hof vervult een belangrijke rol bij de uitleg en ontwikkeling van deze beginselen in het aanbestedingsrecht.
Sinds 1970 bestaat er EU-regelgeving op het gebied van het aanbestedingsrecht. In eerste instantie betrof de wetgeving minimumharmonisatie in de vorm van coördinatierichtlijnen op het gebied van overheidsopdrachten voor werken en leveringen. Sinds 1992 bestaat er ook regelgeving op het gebied van overheidsopdrachten voor diensten. De momenteel geldende richtlijnen zijn:
Het doel van de huidige versie van de EU-aanbestedingsrichtlijnen uit 2014 is om de voormalige versie van de aanbestedingsrichtlijnen uit 2004 verder te vereenvoudigen en te moderniseren. Dit doel wordt onder meer bereikt door verhoging van de flexibiliteit van aanbestedingsprocedures. Zo kan onder de huidige richtlijn voor overheidsopdrachten in de ‘klassieke’ sectoren gemakkelijker overgestapt worden op de onderhandelingsprocedure met bekendmaking en de procedure van de concurrentiegerichte dialoog; twee soorten procedures die meer flexibiliteit bieden dan de standaard Europese openbare en niet-openbare aanbestedingsprocedure.
In de politieke beleidslijnen voor de nieuwe Europese Commissieperiode 2024-2029 wordt een herziening van de aanbestedingsrichtlijnen aangekondigd (zie ook dit ECER-bericht van 19 juli 2024).
Zie voor een volledig overzicht van EU- aanbestedingswetgeving en relevante beleidsdocumentatie ook de website van D-G Interne Markt van de Europese Commissie.
Naar boven
In Nederland zijn Richtlijn 2014/23, Richtlijn 2014/24, Richtlijn 2014/25 en Richtlijn 2007/66/EG geïmplementeerd in de Aanbestedingswet 2012 en het Aanbestedingsbesluit. Deze wijzigingswet en het wijzigingsbesluit zijn per 1 juli 2016 in werking getreden. Daarnaast bestaat er zogenoemd ‘flankerend beleid’ in de vorm van bijvoorbeeld de Gids Proportionaliteit en het Aanbestedingsreglement Werken 2016. De aanbestedende diensten moeten die instrumenten in acht nemen.
Voor meer achtergrondinformatie over het nationaal aanbestedingsrecht kan onder meer de website van Expertisecentrum PIANOo worden geraadpleegd.
Zowel het EU-Gerecht als het EU-Hof van Justitie genereren aanbestedingsrechtspraak. Het EU-Gerecht is de bevoegde rechter voor klachten van inschrijvers die deelnemen aan aanbestedingsprocedures van één van de EU-instellingen. Het EU-Hof van Justitie behandelt ingebrekestellingen en prejudiciële verwijzingen inzake aanbestedingsissues. Zie voor rechtspraak van beide instellingen ook de website van het EU-Hof van Justitie of raadpleeg het kopje 'gerelateerd nieuws' onderaan deze pagina voor ECER-berichten over aanbestedingsrechtspraak.
In Nederland zijn de voorzieningenrechters van de rechtbanken bevoegd om kennis te nemen van aanbestedingsgeschillen. In toenemende mate vinden aanbestedingskortgedingen plaats. Deze geschillen veroorzaken een aanzienlijke rechtsontwikkeling op dit rechtsgebied. Zie voor een overzicht van recente nationale en Europese rechtspraak bijvoorbeeld ook de website van het expertisecentrum aanbesteden PIANOo.
Daarnaast bestaat in Nederland sinds 2013 de commissie van aanbestedingsexperts. Het betreft een commissie van experts die in een voorfase van een geschil tussen een aanbestedende dienst en een inschrijver klachten kan beslechten. Zie voor een introductie en voor reeds uitgebrachte adviezen ook de website van de commissie van aanbestedingsexperts.
Veel vragen die in de praktijk opspelen, houden verband met het toepassingsbereik van het (Europese) aanbestedingsrecht. Wie zijn aanbestedende diensten? Welke overheidsopdrachten moeten (Europees) worden aanbesteed? En welk type opdrachten juist niet? Moeten subsidies ook worden aanbesteed en is er een verschil tussen een overheidsopdracht en subsidieverlening? Zijn overheden die andere overheden opdrachten verlenen ook (Europees) aanbestedingsplichtig?
Specifiek binnen de rijksoverheid bieden onder meer de aanbestedingsjuristen op het eigen departement, de afdeling inkoop en bijvoorbeeld het expertisecentrum PIANOo de benodigde ondersteuning bij aanbestedingsvraagstukken. De volgende links bieden meer specifieke (achtergrond)informatie over:
De EU-aanbestedingsrichtlijnen bepalen welke aanbestedingsprocedures een aanbestedende dienst kan toepassen. Bij iedere procedure is aangegeven hoe deze moet worden aangekondigd, welke uitsluitingsgronden gelden, en welke geschiktheidseisen, selectiecriteria en gunningcriteria een opdrachtgever mag hanteren.
16-01-2025
Om het gebruik van de procedure van gunning door onderhandelingen zonder voorafgaande bekendmaking van een aankondiging van een opdracht in de zin van de aanbestedingsrichtlijn te rechtvaardigen, kan een aanbestedende ...
06-01-2025
Om een bedrijf uit te sluiten van EU-procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten en het toekennen van subsidies, moet de bevoegde autoriserende entiteit een specifieke en individuele beoordeling uitvoeren van het ...
13-12-2024
Met de oproep van de Commissie tot het indienen van bewijsmateriaal en door het openen van de openbare raadpleging wil de Commissie bewijsmateriaal, informatie, gegevens en feedback van alle belanghebbenden verzamelen over ...