Mededeling van de Commissie over een betere beoordeling van de verdelings-effecten van het beleid van de lidstaten

Achtergrond

Effectbeoordeling is een proces waarbij bewijs wordt verzameld om de beleidsvorming te ondersteunen. Beoordelingen van de verdelingseffecten (Distributional Impact Assessments, DIA’s) omvatten een doorgaans kwantitatieve analyse om de verdelingseffecten van beleidsmaatregelen (hervormingen, investeringen enz.) op het inkomen van verschillende bevolkingsgroepen te beoordelen.

DIA’s verstrekken nuttige informatie en helpen beleidsmakers te kiezen tussen verschillende hervormingsopties. DIA’s kunnen ook helpen na te gaan of er begeleidende maatregelen moeten worden ontworpen om kwetsbare groepen te beschermen tegen de mogelijke negatieve gevolgen van bepaalde beleidsmaatregelen. DIA’s kunnen kwantificeren hoe specifieke beleidsmaatregelen en hervormingen vóór de uitvoering ervan van invloed zullen zijn op het inkomen van verschillende groepen. Zij kunnen ook helpen om de kosten van hervormingen in detail vast te stellen (onder meer door verschillende opties te overwegen) en corrigerende maatregelen te ontwerpen.

Op 28 september 2022 heeft de Commissie een mededeling met de titel ‘De verdelingseffecten van het beleid van de lidstaten beter beoordelen’ gepresenteerd. De mededeling bevat richtsnoeren voor de lidstaten over de beste manier om beoordelingen van de verdelingseffecten uit te voeren met betrekking tot het inkomen van verschillende sociaaleconomische groepen en deze op te nemen in hun beleidsvormingsprocessen. Zij bevat een proces voor de verdere ontwikkeling van bestaande methodologieën in samenwerking met de lidstaten en presenteert de steun die de Commissie ter beschikking van de lidstaten kan stellen.

Eessentiele onderdelen van een kwaliteitsvolle DIA

1. Wanneer moet een DIA worden uitgevoerd?

• DIA’s moeten zowel voor als na de uitvoering van beleidsmaatregelen worden uitgevoerd;
• Het is een goede praktijk om het effect van een volledig pakket beleidswijzigingen te presenteren, aangezien sommige interacties daartussen kunnen worden gemist als het effect ervan afzonderlijk wordt gepresenteerd;
• Maatregelen met een aanzienlijke impact rechtvaardigen ook een individuele analyse

1. Door wie moet een DIA worden uitgevoerd?

• Onafhankelijke instanties met het uitvoeren van DIA’s belasten kan helpen om DIA's geloofwaardiger en nauwkeuriger te maken.

1. Op welke beleidsterreinen moet worden gekozen voor het opstellen van DIA’s en hoeveel tijd moet in aanmerking worden genomen?

• DIA’s moeten betrekking hebben op beleidsterreinen die van invloed zijn op het inkomen van huishoudens en de verdeling daarvan, wat doorgaans betrekking heeft op belastingen en geldelijke uitkeringen;
• Het is de moeite waard om verbruiksbelastingen te beoordelen, aangezien de impact ervan vaak regressief is (aangezien huishoudens met een lager inkomen meer van hun inkomen aan goederen en diensten besteden);
• DIA’s vóór de uitvoering moet niet alleen gericht zijn op het effect van nieuwe beleidslijnen en maatregelen op de resultaten onmiddellijk na de uitvoering, d.w.z. in het volgende jaar (vergelijkende statistieken), maar moeten ook een meerjarenperspectief bieden.

1. Welke instrumenten moeten worden gebruikt

• De lidstaten worden aangemoedigd om gebruik te maken van een microsimulatiemodel waarin de effecten van beleidswijzigingen op het inkomen van huishoudens gedurende de gehele inkomensverdeling worden ingeschat, evenals de effecten daarvan op armoede en inkomensongelijkheid;
• De lidstaten moeten hun modellen verder ontwikkelen door gebruik te maken van geavanceerde technieken die gedragsreacties en macro-economische gegevens omvatten;

1. Welke gegevens moeten worden gebruikt?

• Bij het uitvoeren van DIA’s moeten enquêtegegevens en administratieve gegevens worden gecombineerd;
• Administratieve gegevens moeten gemakkelijker toegankelijk worden gemaakt voor zowel overheidsinstanties als onderzoekers.

1. Welke indicatoren moeten worden gekozen?

• Het gebruik van gemeenschappelijke maatstaven stelt beleidsmakers in staat de resultaten beter te vergelijken en de effecten van verschillende nieuwe maatregelen te beoordelen;
• De resultaten van de DIA moeten idealiter een beeld geven van de impact van hervormingen op: 1) de inkomensverdeling, 2) de mate van ongelijkheid, op basis van een selectie van kernindicatoren, 3) het armoedeniveau, aan de hand van kerngerelateerde indicatoren zoals het armoederisicopercentage en de relatieve mediane armoederisicokloof.

1. Hoe kunnen DIA’S worden verspreid?

• Lidstaten worden aangemoedigd om de DIA-resultaten in openbare documenten te presenteren en op een wijze die voor het grote publiek gemakkelijk te begrijpen is;
• Lidstaten worden aangemoedigd om de toegang van het publiek tot de onderliggende modellen, aannames en gegevens te vergemakkelijken, zodat de resultaten kunnen worden gerepliceerd.

De Commissie zal regelmatig DIA’s blijven uitvoeren, onder meer in het kader van het Europees Semester. Daarnaast zal de Commissie de lidstaten verder ondersteunen bij het opzetten of ontwikkelen van hun DIA-praktijken (onder meer het ondersteunen van wederzijds leren, de uitwisseling van beste praktijken en het beschikbaar stellen en verder ontwikkelen van het Euromod-microsimulatiemodel). Verder blijft de Commissie toezicht houden op het gebruik van DIA’s door de lidstaten.