Politiek akkoord bereikt over herziening van de Richtlijn bestrijding mensenhandel

Het gaat om het op 22 januari 2024 bereikte politieke akkoord tussen Europees Parlement en Raad over het voorstel van de Europese Commissie uit december 2022 tot herziening van de Richtlijn ter bestrijding van mensenhandel (zie ook dit ECER-bericht). De richtlijn moet nu eerst nog formeel worden aangenomen door het Europees Parlement en de Raad. Twintig dagen na publicatie in het Publicatieblad treedt de richtlijn in werking en hebben de lidstaten 2 jaar de tijd om de bepalingen van de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.

Achtergrond
De oorspronkelijke richtlijn ter bestrijding van mensenhandel dateert uit 2011. Inmiddels vragen de ontwikkelingen in de vormen van- en middelen voor- mensenhandel om bijgewerkte regels om misdrijven op dit gebied effectiever te bestrijden. Het gaat niet alleen om praktijken waarvan vrouwen en meisjes slachtoffer zijn, maar het aandeel mannelijke slachtoffers is ook toegenomen, vooral door arbeidsuitbuiting.

In april 2021 presenteerde de Commissie de EU-strategie ter bestrijding van mensenhandel (2021-2025) (COM(2021) 171). De strategie is gericht op het voorkomen van het misdrijf mensenhandel, het berechten van mensenhandelaren en het beschermen en weerbaar maken van slachtoffers. De evaluatie en mogelijke herziening van de richtlijn tegen mensenhandel, de economische gevolgen van COVID-19 en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne hebben de kwetsbaarheid van een aanzienlijk deel van de bevolking in de EU vergroot. De Europese Commissie diende daarom in december 2022 het voorstel (COM(2022) 732) in om de richtlijn te herzien en doeltreffender te maken voor de huidige tijd.

Het richtlijnvoorstel
Het voorstel voor een herziene richtlijn ziet op geactualiseerde regels die de belangrijke uitdagingen op het gebied van mensenhandel problematiek kunnen aanpakken, met name ook gezien de snelle technologische ontwikkelingen. De nadruk ligt op zowel preventie als handhaving van de strijd tegen mensenhandel. Het bereikte politieke akkoord richt zich met name op strengere regels voor:

- Uitbuiting van surrogaat gedwongen huwelijken en illegale adoptie, die expliciet onder de definitie van mensenhandel zullen vallen. Lidstaten zullen dergelijke gedragingen in hun nationale strafrecht strafbaar moeten stellen als vormen van uitbuiting in verband met mensenhandel;

- Mensenhandel die wordt gepleegd of vergemakkelijkt door middel van informatie- en communicatietechnologieën, waaronder internet en sociale media. Dit wordt een verzwarende omstandigheid wanneer het gaat om seksuele uitbuiting, wat leidt tot hogere straffen;

- Formele verwijzingsmechanismen worden verplicht in alle lidstaten. Dit zal de vroegtijdige identificatie en doorverwijzing voor hulp en ondersteuning voor slachtoffers verbeteren, waardoor de basis wordt gelegd voor een Europees doorverwijsmechanisme door de benoeming van één nationaal contactpunt;

- Het willens en wetens gebruikmaken van diensten van slachtoffers van mensenhandel wordt strafbaar. Dit is een belangrijke maatregel om de vraag terug te dringen.

- Verplichte nationale actieplannen voor de lidstaten en verbeteringen in de governancestructuur met nationale coördinatoren voor de bestrijding van mensenhandel en de mogelijkheid om onafhankelijke organen aan te wijzen. Deze wijzigingen zijn nieuw in vergelijking met de vorige wetgeving en zullen leiden tot harmonisatie op EU-niveau.

- Verplichte, EU-brede jaarlijkse gegevensverzameling over mensenhandel op basis van overeengekomen indicatoren, te publiceren door Eurostat. Voorheen was dit niet verplicht en gebeurde het slechts tweejaarlijks.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
Webpagina Europese Commissie over bestrijding mensenhandel
ECER-dossier : Strafrechtelijke samenwerking – Mensenhandel