Europese Commissie presenteert voorstel voor een herziening van de richtlijn ter bestrijding van mensenhandel

Achtergrond

Mensenhandel vormt een schending van de fundamentele rechten en is een complex misdrijf. Slachtoffers van mensenhandel worden vaak gedwongen of misleid tot diverse vormen van uitbuiting. Zij kunnen worden uitgebuit in hun eigen land of in een ander land.

In 2011 is de richtlijn ter bestrijding van mensenhandel aangenomen. De richtlijn biedt een overkoepelend EU-kader om mensenhandel te voorkomen en te bestrijden door minimumvoorschriften vast te stellen betreffende de definitie van strafbare feiten en sancties op het gebied van mensenhandel en door bepalingen in te voeren om de preventie van dit misdrijf en de bescherming van slachtoffers te versterken.

In april 2021 presenteerde de Commissie de EU-strategie voor de bestrijding van mensenhandel (2021-2025). Eén van de actiepunten van die strategie is de evaluatie en mogelijke herziening van de richtlijn ter bestrijding van mensenhandel. Op 19 december 2022 heeft de Commissie een voorstel voor een herziening van de richtlijn gepresenteerd. De Commissie acht de herziening noodzakelijk omdat de vraag naar diensten van slachtoffers van uitbuiting niet is afgenomen. De daders gaan in de EU vaak nog vrijuit en het aantal vervolgingen en veroordelingen van mensenhandelaren blijft laag.

Belangrijkste bepalingen

Het voorstel voorziet in de volgende nieuwe regels:  

• Expliciete verwijzingen naar gedwongen huwelijken en illegale adoptie als vormen van uitbuiting (in artikel 2, lid 3 van de richtlijn). Hierdoor zullen deze handelingen in het nationale strafrecht strafbaar moeten worden gesteld als mensenhandel;
• Expliciete verwijzing naar strafbare feiten op het gebied van mensenhandel die worden gepleegd of vergemakkelijkt door middel van informatie- en communicatietechnologieën, waaronder internet en sociale media (artikel 2a). Het internet, met name sociale media en online platforms, wordt steeds vaker gebruikt door mensenhandelaars. Deze wijziging zal de nationale autoriteiten beter uitrusten om misdrijven die geheel of gedeeltelijk online zijn gepleegd te onderzoeken en te vervolgen;
• Verplichte sancties voor rechtspersonen die aansprakelijk zijn gesteld voor strafbare feiten op het gebied van mensenhandel (artikel 6). Dit kan betekenen dat zij worden uitgesloten van overheidsvoordelen, -steun of -subsidies. Ook kunnen de vestigingen die voor het plegen van de overtreding zijn gebruikt worden gesloten. In de ernstigste gevallen kunnen de ondernemingen tijdelijk of permanent worden uitgesloten van commerciële activiteiten, onder gerechtelijk toezicht worden geplaatst of gerechtelijk worden geliquideerd;
• De formele instelling van nationale verwijzingsmechanismen verplicht stellen (artikel 11, lid 4). Hiermee wordt beoogd de structuren en procedures in de gehele EU voor vroegtijdige opsporing, bescherming en ondersteuning van slachtoffers van mensenhandel te harmoniseren. Deze maatregel zal ook de basis leggen voor de ontwikkeling van een Europees verwijzingsmechanisme;
• Verder terugdringen van de vraag door het bewust gebruikmaken van diensten van slachtoffers van mensenhandel strafbaar te stellen (artikel 18a). Deze strafrechtelijke maatregel gaat gepaard met niet-wetgevende maatregelen, zoals opleiding, onderwijs en bewustmaking.
• Formaliseren van een jaarlijkse EU-brede gegevensverzameling over mensenhandel (artikel 19a). Het doel van deze maatregel is betrouwbaardere en beter vergelijkbare gegevens te verzamelen om trends en uitdagingen in kaart te brengen, zodat de EU en de lidstaten de mensenhandel beter kunnen aanpakken.

Volgende stappen

Het voorstel moet nu worden behandeld door het Europees Parlement en de Raad. Zodra het is aangenomen, moeten de lidstaten de nieuwe regels omzetten in nationaal recht.

Meer informatie:

• ECER-bericht - Europese Commissie presenteert strategie voor bestrijding van mensenhandel (28 april 2021)
• ECER-bericht - Europese Commissie presenteert mededeling over de aanpak van georganiseerde criminaliteit (26 april 2021)
• ECER-dossier : Strafrechtelijke samenwerking – Mensenhandel
• Persbericht van de Europese Commissie over de herziening van de richtlijn ter bestrijding van mensenhandel
• Vragen en antwoorden over de herziening van de richtlijn ter bestrijding van mensenhandel