Van rechtswege met de interne markt verenigbare steun

Artikel 107, lid 2, EU-Werkingsverdrag noemt drie gevallen waarin staatssteun van rechtswege verenigbaar is met de interne markt:

1. Steunmaatregelen van sociale aard aan individuele gebruikers, op voorwaarde dat deze toegepast worden zonder onderscheid naar de oorsprong van de producten (artikel 107, lid 2, sub a EU-Werkingsverdrag);
2. Steunmaatregelen tot herstel van schade veroorzaakt door natuurrampen of andere buitengewone gebeurtenissen (artikel 107, lid 2, sub b EU-Werkingsverdrag); of
3. Steunmaatregelen ten behoeve van de economie van bepaalde streken van de Bondsrepubliek Duitsland (artikel 107, lid 2, sub c EU-Werkingsverdrag).

Hierna volgt een korte toelichting op elk van deze mogelijkheden.

Maatregelen van sociale aard aan individuele gebruikers (artikel 107, lid 2, sub a)

Voorbeelden van onder dit artikel met de interne markt verenigbaar geachte steun zijn onder meer:

• Een Deense regeling (2021) waarbij bepaalde categorieën passagiers die vanaf of naar twee specifieke luchthavens vlogen, middels betalingen aan de luchtvaartmaatschappij, korting kregen op hun vlucht. Het sociale karakter van de maatregel werd aangetoond doordat de betrokken categorieën passagiers in het algemeen over een lager inkomen beschikken dan anderen (zie SA.60662 (EN)). Ingevolge de Mededeling van de Commissie — Richtsnoeren voor staatssteun aan luchthavens en luchtvaartmaatschappijen (2014/C 99/03; par. 156 en verder) gelden speciale criteria om te bezien in hoeverre steun in deze branche aan de vereisten van artikel 107, lid 2, sub a voldoet.
• Een ander voorbeeld van met de interne markt verenigbare steun betreft de Italiaanse regeling (2020) over breedbandvouchers in SA.57495 (EN). Door deze steunmaatregel kunnen huishoudens met een laag inkomen vouchers krijgen die de prijs van breedbandinternet en de aanschaf van een tablet of laptop verlagen. Via telecombedrijven die aan een aantal criteria voldeden en al diensten aan deze huishoudens verleenden, konden zij een aanvraag doen om voor de vouchers in aanmerking te komen.

Maatregelen ter herstel schade door natuurrampen of andere buitengewone gebeurtenissen (artikel 107, lid 2, sub b)

Ten aanzien van steunmaatregelen van deze categorie is allereerst relevant dat het EU-Hof heeft bepaald dat deze uitzondering restrictief moet worden toegepast: zij ziet alleen op door natuurrampen of andere buitengewone gebeurtenissen rechtstreeks veroorzaakte schade ( C-278/00, Commissie tegen Griekenland ). Daarnaast moet de schade zo nauwkeurig mogelijk worden geraamd ( T-268/06, Olympiaki ). Voorbeelden waarin de Commissie steun onder deze uitzondering heeft goedgekeurd zijn onder meer:

• De Nederlandse steunregeling ter herstel van de schade als gevolg van de vuurwerkramp in Enschede (N 217/2002 of SA.11722 )
• Compensatie aan Oostenrijkse boerenbedrijven (2014) voor verloren oogsten als gevolg van overstromingen en aardverschuivingen (zie SA.38866 (EN))
• De Deense steunregeling (2021) waarbij nertsenboeren gecompenseerd worden voor gemaakte kosten als gevolg van het tijdelijk verbod op nertsenboerderijen als gevolg van uitbraken van Covid-19 aldaar (zie SA.61945 – alleen Engelstalig en t.a.v. ‘maatregel 1’)
• Zie voor een overzicht van goedgekeurde maatregelen onder artikel 107, lid 2 sub b in het kader van coronasteun (ook aan Nederland) ook dit overzicht van de Commissie, of bijvoorbeeld staatssteunbesluit SA.103614 voor Nederlandse coronasteun aan de evenementenbranche (2022; zie ook dit ECER-bericht) of staatssteunbesluit SA.102405 van Nederlandse steun voor topsportcompetitie en events (2023)
• Zeer relevant voor maatregelen ter herstel van schade door natuurrampen en buitengewone gebeurtenissen in het kader van dit artikel in de landbouw is nog (met name afdeling 3 van hoofdstuk III van ) de EU-verordening voor steun in de landbouw –en bosbouwsector ( Verordening (EU) 702/2014 van de Commissie ).
  
  

Steunmaatregelen economie delen Bondsrepubliek Duitsland (artikel 107, lid 2, sub c)

Naar het oordeel van het EU-Hof strekt deze uitzondering (in het verleden in het leven geroepen ten behoeve van de wederopbouw van de BRD) niet tot volledige compensatie van de economische achterstand van de deelstaten van de BRD, noch tot het bereiken van een met de oude deelstaten vergelijkbaar ontwikkelingsniveau ( C-57 en 61/00  Freistaat Sachsen tegen Europese Commissie ). Steunverlening op deze grondslag is zeldzaam.