C-109/23 Jemerak

Prejudiciële hofzaak

Zie bijlage voor de verwijzingsuitspraak, en klik hier voor het dossier van het Hof van Justitie (voor zover beschikbaar).

Termijnen: Motivering departement:    25 april 2023
Schriftelijke opmerkingen:                    11 juni 2023

Trefwoorden: EU-sancties Rusland – notarisdiensten en tolkendiensten

Onderwerp: EU-sancties Rusland – dienstverlening door notaris en tolken in het kader van de aankoop van onroerend goed in Duitsland dat in eigendom is van een Russische vennootschap.

Feiten: Belanghebbenden zijn Duits en woonachtig in Duitsland. Zij willen een woning kopen die in eigendom is van een Russische vennootschap. Zij hebben een Duitse notaris verzocht de koopakte te verlijden. Deze notaris heeft dit geweigerd, omdat hij niet zeker is of het verlijden van de akte niet in strijd is met het verbod neergelegd in artikel 5 quindecies, lid 2, van de EU-sanctieverordening (van 31/07/2014, in de versie die geldt sinds 07/10/2022). Volgens die bepaling is het verboden om direct of indirect diensten op het gebied van juridisch advies te verlenen aan een in Rusland gevestigde persoon. Partijen hebben tegen deze weigering een klacht ingediend bij de notaris. De notaris heeft deze klacht niet verholpen en de zaak aanhangig gemaakt bij de verwijzende rechter.

Overweging: de verwijzende rechter overweegt dat de volgende aspecten ertegen pleiten dat voornoemde bepaling van toepassing is op het verlijden van een koopakte voor woning eigendom door een notaris:

•            Naar Duits recht verricht een notaris geen diensten, maar vervult hij een openbaar ambt. In dit verband heeft het Hof reeds geoordeeld dat met de taken die gepaard gaan met bevoegdheden op notarieel gebied, wordt deelgenomen aan de uitoefening van bevoegdheden van het openbaar gezag ter bescherming van de algemene belangen van de staat (zie arrest van 30 september 2003, C-405/21, Colegio de Oficiales de la Marina Mercante Española, EU:C:2003:515).

•            Zelfs als de werkzaamheden van notarissen wel beschouwd moeten worden als een dienst in de zin van artikel 5 quindecies, lid 2, van de sanctieverordening, zou de toepassing van die bepaling op de werkzaamheden [van notarissen, MG] op grond van de uitzondering in artikel 5 quindecies, lid 6, van die verordening moeten zijn uitgesloten. Indien een partij door een wettelijk verbod wordt belet om gebruik te maken van de diensten van een notaris voor een rechtshandeling betreffende een stuk grond of woningeigendom, wordt hem daardoor tegelijkertijd de toegang tot een gerechtelijke procedure in een lidstaat ontzegd.

•            Zelfs indien de notariële werkzaamheden volgens het Unierecht een dienst op het gebied van juridisch advies zijn en niet zouden kunnen worden beschouwd als strikt noodzakelijk om de toegang tot gerechtelijke of administratieve procedures in een lidstaat overeenkomstig artikel 5 quindecies, lid 6, van de sanctieverordening te waarborgen, zouden er belangrijke aanwijzingen voor zijn dat artikel 5 quindecies, lid 2, van de sanctieverordening aldus moet worden uitgelegd dat het verbod hoe dan ook geen betrekking heeft op de tussenkomst van een notaris bij akten voor de verkoop van onroerend goed. Zou dit wel zo zijn, dan zou aan in Rusland gevestigde rechtspersonen juridisch en feitelijk elke mogelijkheid worden ontnomen om over hun onroerend goed in Duitsland te beschikken.

•            Echter: van een acte éclaré of acte clair is geen sprake. In dit verband weegt ook mee dat uit een werkdocument van de Commissie blijkt dat zij vindt dat artikel 5 quindecies, lid 2, van de sanctieverordening ook notariële werkzaamheden voor de Russische staat en in Rusland gevestigde rechtspersonen verbiedt.

Prejudiciële vragen:

1. Handelt een Duitse notaris in strijd met het verbod om direct of indirect diensten op het gebied van juridisch advies te verlenen aan een in Rusland gevestigde rechtspersoon wanneer hij een koopakte voor woningeigendom tussen die persoon als verkoper en een burger van een lidstaat van de Europese Unie verlijdt?

2. Handelt een tolk in strijd met het verbod om direct of indirect diensten op het gebied van juridisch advies te verlenen wanneer hij instemt met het verzoek van de notaris om bij het verlijden van de koopakte de inhoud van de notariële bespreking te vertalen voor de vertegenwoordiger van de in Rusland gevestigde rechtspersoon die de Duitse taal onvoldoende machtig is?

3. Handelt een notaris in strijd met het verbod om direct of indirect diensten op het gebied van juridisch advies te verlenen indien hij met het oog op de uitvoering van de koopakte wettelijk vastgelegde notariële

werkzaamheden op zich neemt en verricht (bijvoorbeeld de afwikkeling van de betaling van de koopprijs via een derdenrekening van de notaris, het opvragen van documenten voor het doorhalen van hypotheken en andere inschrijvingen op het verkochte, het verzenden van de voor de overschrijving van de eigendom vereiste documenten aan de instantie die het kadastrale register beheert)?

Aangehaalde (recente) jurisprudentie: arrest van 30 september 2003, C-405/21, Colegio de Oficiales de la Marina Mercante Española, EU:C:2003:515.

Specifiek beleidsterrein: BZ, EZK, JenV, FIN en VRO.