C-267/03 Lars Erik Staffan Lindberg tegen Riksåklagaren, arrest van 21 april 2005

Zweedse speelautomaten Arrest van het Hof van Justitie, 21 april 2005, zaak C-267/03 Lars Erik Staffan Lindberg tegen Riksåklagaren

Betrokken departementen
Alle departementen

Sleutelwoorden
Vrij verkeer van goederen - notificatie van technische voorschriften - nationale regeling kansspelen en loterijen - verbod spelen te organiseren met automaten die winst niet direct uitkeren - begrip technisch voorschrift.

Beleidsrelevantie
Nationale beperkingen van diensten (zoals bijvoorbeeld de exploitatie van kansspelen met een bepaald type speelautomaat) moeten onder omstandigheden worden aangemerkt als technische voorschriften in de zin van de notificatierichtlijn.

Samenvatting van feiten, redenering en dictum
In Zweden geldt een verbod op het exploiteren van kansspelen met speelautomaten waarbij de winst niet direct door de automaat wordt uitgekeerd, maar op verzoek van de speler aan wordt overhandigd. De vraag is of de maatregel genotificeerd had moeten worden op grond van richtlijn 83/189/EEG, de voorloper van de huidige notificatierichtlijn (richtlijn 98/34/EG). Het Hof antwoordt als volgt:

1. Het Zweedse verbod is gericht tot exploitanten die bepaalde typen speelautomaten aan de consument ter beschikking willen stellen. Het verbod ziet op de dienstenactiviteit en stelt geen producteisen en dus geen technische specificaties.
2. Een dergelijke maatregel kan een technisch voorschrift opleveren in de volgende gevallen: (a) de maatregel laat voor geen enkel ander gebruik ruimte dan een strikt marginaal gebruik of (b) het verbod kan op significante wijze de samenstelling, de aard of de verhandeling van het product beïnvloeden.
3. Omdat de Zweedse loterijwetgeving een verandering had ondergaan in de zin dat het verbod op de exploitatie van de speelautomaten zonder directe winstuitkering via een wetswijziging geëxpliciteerd was, komt de vraag aan de orde of na een dergelijke wijziging genotificeerd moet worden. Dit hoeft niet wanneer de nieuwe regeling enkel bestaande en naar behoren genotificeerde technische voorschriften herhaalt of vervangt, zonder daaraan technische specificaties of andere nieuwe of aanvullende voorwaarden toe te voegen (zie eerder het arrest Colim, C-33/97).
4. Een nationale regeling die voor diensten als de exploitatie van bepaalde speelautomaten in een vergunningregeling voorziet, vormt geen technisch voorschrift in de zin van richtlijn 83/189/EEG. Wanneer een nationale regeling overgaat van een vergunningstelsel naar een verbod, kan dit relevant zijn in het kader van de vraag of er genotificeerd moet worden, omdat een dergelijk verbod een technisch voorschrift kan opleveren (zie onder 2). Niet relevant zijn een hogere of lagere waarde van het product of de dienst of de omvang van de markt voor het product of de dienst, want een eventueel gering effect van een nationale maatregel op het handelsverkeer geeft geen ontheffing van de notificatieverplichting.

Eerste inventarisatie van de mogelijke effecten
De uitspraak legt uit welke nationale maatregelen onder het begrip technisch voorschrift kunnen vallen. Daarbij is relevant dat niet alleen voorschriften aan producten, maar ook het reglementeren van activiteiten van ondernemingen die diensten met betrekking tot producten verrichten, onder het begrip technisch voorschrift kunnen vallen. Voor wat betreft de Nederlandse situatie op het gebied van kansspelwetgeving kan het volgende worden opgemerkt. De Nederlandse Wet op de kansspelen (artikel 30t) kent een verbod op het exploiteren speelautomaten die niet overeenstemmen met een door de Minister van Justitie toegelaten model. De voorschiften via het model gesteld aan de speelautomaten zijn in 1997 voorafgaand aan hun invoering als technisch voorschriften genotificeerd. Anders dan in Zweden is er in de Nederlandse wetgeving geen sprake van een verbod dat tot gevolg heeft dat een bepaald type speelautomaat nooit geëxploiteerd mag worden. Mocht een dergelijk verbod in de toekomst worden ingevoerd, dan is notificatie noodzakelijk.

Voorstel voor behandeling
De ICER zendt dit fiche en het bijbehorende arrest aan alle ministers. De ICER stuurt het fiche aan de ICER-N met het verzoek om een nadere analyse van de uitspraak op te stellen en te verwerken in de Interdepartementale Handleiding Notificatie. Een vervolgfiche wordt niet gemaakt.