C-354/24 Elisa Eesti
Zie bijlage voor de verwijzingsuitspraak, en klik hier voor het dossier van het Hof van Justitie (voor zover beschikbaar).
Termijnen: Motivering departement: 29 juli 2024 Schriftelijke opmerkingen: 15 september 2024
Trefwoorden: mobiele telefonie, kritieke diensten, machtiging voor gebruik hardware en software van Huawei, nationale veiligheid
Onderwerp: • Richtlijn 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van het Europees wetboek voor elektronische communicatie, met name artikel 1, lid 3, onder c), gelezen in samenhang met artikel 4, lid 2, VEU, alsmede artikel 12, lid 1, van deze richtlijn • Artikelen 34 en 36 VWEU (vrij verker van goederen) • Artikel 17, lid 1, tweede zin, van het Handvest (recht op eigendom).
Feiten: Elisa Eesti AS is een van de drie eigenaren van het in Estland opgezette nationale mobieletelefonienetwerk. Zij biedt ook kritieke diensten aan. Sinds 1 februari 2022 is voor de hardware en software die binnen het mobiele netwerken wordt gebruikt een machtiging vereist.
In 2022 heeft Elisa een aanvraag ingediend voor een machtiging voor het gebruik van de bestaande 2G- tot 4G-hardware en -software van Huawei in haar communicatienetwerk, alsook van 5G-hardware en -software van Huawei. Deze aanvraag is afgewezen in verband met strijdigheid met de nationale veiligheid. Volgens Elisa komt dit neer op een onteigeniging die onmiddellijk en op passende wijze moet worden gecompenseerd.
Overweging: Partijen zijn het oneens over de vraag of de bestreden administratieve handelingen verenigbaar zijn met onder meer het Unierecht, te weten artikel 5, lid 1, van richtlijn 2015/1535, artikel 12, lid 1, van richtlijn 2018/1972, de artikelen 34 en 36 VWEU alsmede artikel 17, lid 1, tweede zin, van het Handvest.
Het is onduidelijk of richtlijn 2018/1972 van toepassing is, aangezien deze richtlijn geen afbreuk doet aan de acties die door de lidstaten zijn genomen met het oog op de openbare orde, de openbare veiligheid en defensie (artikel 1, lid 3, onder c, van richtlijn 2018/1972). Voor het geval dat de richtlijn van toepassing is, dan is de vraag of de regeling genotificeerd had moeten worden bij de Commissie (artikel 12, lid 1). Mocht de richtlijn niet van toepassing zijn, dan vraagt de verwijzende rechter zich af of de regeling verenigbaar is met het vrij verkeer van goederen (artikel 34 en 36 VWEU).
Verder is het onduidelijk of sprake is van ontneming van eigendom (artikel 17 Handvest) wanneer een machtiging voor het gebruik van hardware of software die vóór de invoering van de machtigingsverplichting reeds aanwezig was in het communicatienetwerk en actief werd gebruikt, wordt verleend voor een kortere periode dan de gebruiksduur van de hardware of software en de hardware of software rechtmatig werd verworven.
Prejudiciële vragen: 1) Valt een geheel van nationale wettelijke regelingen (§ 873 , leden 2, 3, 6, 7 en 8, § 874 , leden 1 tot en met 4, en § 1965 , leden 1 tot en met 4, van de Elektroonilise side seadus [wet inzake elektronische communicatie; hierna: „ESS”], op grond waarvan een communicatieonderneming ter waarborging van de nationale veiligheid een machtiging moet verkrijgen voor het gebruik van hardware en software in haar communicatienetwerk, binnen het toepassingsgebied van richtlijn 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2018 tot vaststelling van het Europees wetboek voor elektronische communicatie?
2) Indien bovenstaande vraag bevestigend wordt beantwoord: moet artikel 1, lid 3, onder c), [van richtlijn 2018/1972], gelezen in samenhang met artikel 4, lid 2, [VEU,] aldus worden uitgelegd dat de invoering van dergelijke beperkingen tot de uitsluitende bevoegdheid van de lidstaat behoort en een zuiver nationale maatregel vormt waarop de bepalingen van richtlijn 2018/1972 niet van toepassing zijn?
3) Indien de [tweede] vraag ontkennend wordt beantwoord: vormt een geheel van nationale wettelijke regelingen (§ 873 , leden 2, 3, 6, 7 en 8, § 874 , leden 1 tot en met 4, en § 1965 , leden 1 tot en met 4, ESS), op grond waarvan het een communicatieonderneming niet is toegestaan hardware en software in haar communicatienetwerk te gebruiken zonder daarvoor van een administratieve autoriteit een machtiging voor het gebruik van deze hardware en software te verkrijgen, een beperking van de vrijheid om elektronischecommunicatienetwerken en -diensten aan te bieden in de zin van artikel 12, lid 1, [van richtlijn 2018/1972]?
4) Indien de [derde] vraag bevestigend wordt beantwoord: moeten dergelijke nationale wettelijke regelingen buiten toepassing worden gelaten wanneer zij niet vooraf overeenkomstig artikel 12, lid 1, van [richtlijn 2018/1972] ter kennis zijn gebracht van de Europese Commissie?
5) Indien de [tweede] vraag bevestigend wordt beantwoord: is het verenigbaar met artikel 36 VWEU en het evenredigheidsbeginsel dat een nationale wettelijke regeling ter waarborging van de nationale veiligheid een communicatieonderneming verplicht een machtiging te verkrijgen voor het gebruik van hardware en software in haar communicatienetwerk, en dat deze regeling de administratieve autoriteit niet verplicht om bij de beoordeling van het gevaar dat uitgaat van hardware en software met een hoog risico, a) na te gaan of de aan de fabrikant verbonden risico’s ook gelden voor de specifieke hardware en software, b) de functionaliteit, de locatie en het belang van de specifieke hardware en software te beoordelen in het kader van het aanbieden van een communicatiedienst, en c) te onderzoeken of problemen die verband houden met de staat van vestiging van de fabrikant, ook gelden voor de fabrikant?
6) Is er sprake van ontneming van eigendom in de zin van artikel 17, lid 1, tweede zin, van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie indien het gebruik van hardware of software die reeds in het communicatienetwerk aanwezig was en actief in het communicatienetwerk werd gebruikt, wordt toegestaan voor een kortere periode dan de gebruiksduur van die hardware of software en de betrokken hardware of software rechtmatig is verworven?
Aangehaalde (recente) jurisprudentie: arresten Denkavit Futtermittel, 251/78, ATRAL, C-14/02, Scotch Whisky Association e.a., C-333/14, Ministrstvo za obrambo, C-742/19, Österreichische Datenschutzbehörde, C-33/22.
Specifiek beleidsterrein: EZK, BZK (digitalisering)
