ECER-seminar over het Europees Openbaar Ministerie (EOM) op 8 december 2022

Achtergrond

In toenemende mate gaat er binnen de EU belangstelling uit naar manieren waarop strafrechtelijke samenwerking tussen EU-lidstaten (zie ook het ECER-dossier over Strafrechtelijke samenwerking) kan worden verbeterd. Bijvoorbeeld bij de bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit, terrorisme of fraude binnen de EU of in het kader van het vergroten van de veiligheid van EU-burgers. Een actueel voorbeeld van strafrechtelijke samenwerking tussen lidstaten betreft de oprichting van het Europees Openbaar Ministerie (EOM).

De EU en de lidstaten zijn verplicht om de financiële belangen van de EU te beschermen tegen strafbare feiten, waaronder fraude. Fraudebestrijding binnen de EU betreft fraudezaken aangaande het EU-budget en raakt derhalve een breed scala aan onderwerpen: van douanerechten, btw, fraude bij EU subsidies voor bijvoorbeeld landbouw of sociale ontwikkeling, tot witwassen of valsheid in geschrifte. Dergelijke strafbare feiten kunnen aanzienlijke financiële schade veroorzaken. Nationale strafrechtelijke autoriteiten staan vaak voor grote uitdagingen bij het doen van afdoende onderzoek naar dit soort strafbare feiten en bij de daarop volgende vervolging van daders.

Het Europees Openbaar Ministerie (EOM), opgericht bij EU-Verordening 2017/1939 (de EOM-Verordening), is op 1 juni 2021 operationeel geworden en beoogt te bewerkstelligen dat deze strafbare feiten beter kunnen worden onderzocht en vervolgd. De bestrijding van die strafbare feiten ligt daarmee niet langer exclusief in handen van de nationale autoriteiten, maar kan ook door het EOM plaatsvinden, dat daarbij zelfs een voorrangsrecht heeft.

Tijdens dit ECER-seminar komen onder meer de volgende onderwerpen aan bod: hoe is het EOM tot stand gekomen, welke beleidsmatige en juridische uitgangspunten speelden hierbij een rol voor de diverse EU-lidstaten en vanuit welke (samenwerkings)perspectieven zijn hierover op EU-niveau welke afspraken gemaakt? Welke taken heeft het EOM en hoe is het EOM georganiseerd? Daarnaast wordt aandacht besteed aan hoe het EOM in de praktijk werkt en of en hoe de EOM-praktijk ook de dagelijkse praktijk van bijvoorbeeld nationale gerechten of nationale rijksoverheden raakt. Welke (procedurele) waarborgen (grondrechten, rechten van verdachten in het strafproces) en eventuele verplichtingen inzake gegevensverwerking gelden in zaken van het EOM? Verder wordt stil gestaan bij de afbakening van de bevoegdheden van het EOM en de betrokken nationale autoriteiten, en wordt ingegaan op de mogelijke verschillen tussen een strafzaak die door het EOM wordt vervolgd en een ‘gewone’ strafzaak waarin het Nederlands openbaar ministerie het vervolgingsrecht uitoefent.

Sprekers

Aan dit seminar zullen de volgende sprekers een bijdrage leveren:

• Nicholas Franssen, raadadviseur en coördinator internationale zaken bij het directoraat-generaal DGRR van het Ministerie van Justitie en Veiligheid - Het Rijksoverheidsperspectief: hoe verliep de totstandkoming van het EOM en de EOM-Verordening? Wat waren de voornaamste issues en argumenten voor en tegen deze vorm van strafrechtelijke samenwerking tussen lidstaten? Wat zijn de actuele (uitvoerings)kwesties?
• Paul Notenboom, gedelegeerd Europees aanklager bij het EOM - Het EOM-perspectief: hoe werkt het EOM in de praktijk? Wat zijn de taken, bevoegdheden, werkwijze en wijze van organisatie van het EOM? Hoe vindt de samenwerking tussen het EOM en andere EU-agentschappen (Eurojust, Europol, OLAF) plaats? Wat zijn de lessons learned tot dusver?
• Matthias Borgers, raadsheer bij de Hoge Raad - Het gerechtelijke perspectief: wat is de rol van de Nederlandse rechter bij strafrechtelijke samenwerking binnen de EU en wat zijn de (potentiële) vragen die de strafrechter zal kunnen ontmoeten waar het gaat om de integratie van het EOM-stelsel en het Nederlandse strafprocesrecht? Wat kunnen consequenties zijn van het vervallen van het vervolgingsmonopolie van het Nederlandse Openbaar Ministerie als gevolg van de instelling van het EOM?

Programma, locatie en inschrijving

Het seminar vindt plaats op het Ministerie van Buitenlandse Zaken aan de Rijnstraat 8 in Den Haag. Inloop start om 13.15 uur en het inhoudelijke programma start om 13.30 uur. Naast de bijdragen van de drie sprekers is er voldoende ruimte voor het stellen van vragen en discussie. Het programma zal om 16.30 uur eindigen.

Inschrijven voor het seminar kan door het sturen van een aanmeldingsbericht naar djz-ecer@minbuza.nl onder vermelding van naam, e-mailadres en functie.

Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Het seminar is met name gericht op (beleids)medewerkers van de (Haagse) kerndepartementen, maar deelname aan het seminar staat ook open voor andere geïnteresseerden.

Meer informatie:

• ECER-pagina: Activiteiten - Seminars 2022