Europees Burgerpanel doet aanbevelingen over het tegengaan van haatuitingen

150 Europese burgers van het Europees Burgerpanel hebben zich op 21 mei 2024 met 21 aanbevelingen aan de Europese Commissie en de nationale autoriteiten tot deze instellingen gericht om haat in al zijn vormen te bestrijden en wederzijds respect te bevorderen. Dit gebeurde tijdens de slotzitting van het Europees burgerpanel over het aanpakken van haat in de samenleving, die van 17 tot 19 mei in Brussel plaatsvond.

Alle vormen van haat en onverdraagzaamheid zijn onverenigbaar met de waarden van menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, de rechtsstaat en de eerbiediging van de mensenrechten, die zijn verankerd in het EU-Verdrag. De laatste tijd neemt het aantal haatzaaiende uitlatingen en haatmisdrijven in de hele EU, zowel online als offline, toe.
Op 6 december 2023 namen de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger al een gezamenlijke mededeling aan over “Geen plaats voor haat: een Europa verenigd tegen haat”. In die mededeling wordt opgeroepen tot grotere inspanningen om haat te bestrijden door het versterken van maatregelen op verschillende beleidsterreinen, waaronder veiligheid, digitaal, onderwijs, cultuur en sport (zie ook dit ECER-bericht).

De mededeling roept in het bijzonder op tot het creëren van een pan-Europese ruimte voor dialoog, die burgers uit de hele EU samenbrengt om te bespreken hoe van haat en verdeeldheid kan worden overgestapt op gedeeld genot van Europese waarden van gelijkheid, respect voor mensenrechten en waardigheid.

Sinds april 2024 zijn burgers bijeengekomen om zowel persoonlijk als online te discussiëren over oorzaken en drijfveren van haat en over manieren om deze aan te pakken.

Achtergrond
Europese burgerpanels en online instrumenten voor burgerbetrokkenheid zijn inmiddels ingebed als een kenmerk van het democratische leven in de EU, als een van de belangrijkste resultaten van de Conferentie over de toekomst van Europa. De panels geven burgers een stem in de beleidsvorming van de EU.

Door haat ingegeven misdrijven en uitingen zijn illegaal volgens de EU-wetgeving, het Kaderbesluit van 2008 betreffende de bestrijding van bepaalde vormen van racisme en vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht. De Europese Commissie beschikt over een uitgebreid beleidsinstrumentarium om te reageren op haatuitingen en haatmisdrijven. Bovendien heeft de Europese Commissie specifieke EU-strategieën goedgekeurd, zoals de EU-strategie ter bestrijding van antisemitisme en ter bevordering van het joodse leven, het strategisch kader van de EU voor de Roma inzake gelijkheid, inclusie en participatie en een EU-actieplan tegen racisme.

Deelnemers aan Europese Burgerpanels worden geworven met via bepaalde tools en aandacht voor het feit dat de panels de sociaaldemografische samenstelling van Europa weerspiegelen. Een quotasysteem zorgt voor een genderevenwicht in het panel en bepaalt dat een derde van het panel moet bestaan uit jongeren tussen 16 en 25 jaar. Andere kenmerken hebben betrekking op opleidingsniveau, geografische locatie en beroep. Burgers werken samen in kleine groepen en in plenaire vergaderingen. Op basis van de discussies doen burgers aanbevelingen aan de Europese Commissie voor beleid en initiatieven.

De aanbevelingen
De input van zowel het burgerpanel als het platform voor burgerbetrokkenheid zal door het college van commissarissen in overweging worden genomen en moet de toekomstige werkzaamheden van de Europese Commissie op het gebied van de aanpak van haatuitingen en haatmisdrijven ondersteunen. Op een later tijdstip zal een feedback-evenement worden gehouden, waar beleidsmakers van de Commissie verslag uitbrengen aan het panel over de manier waarop rekening is gehouden met hun aanbevelingen.

In de definitieve aanbevelingen wordt de Europese Commissie aangemoedigd zich met name te richten op:

- Vergroting van het bewustzijn over haat en de bestaande maatregelen en oplossingen om haat tegen te gaan met een publiekscampagne;
- Het creëren van een EU-breed platform dat informatie, middelen, maatregelen en ondersteuningssystemen met betrekking tot haat combineert;
- Een EU-kaart voor veilig surfen;
- Training voor verdraagzaamheid (T4T);
- De sociale en emotionele vaardigheden van kinderen en jongeren versterken om haat te voorkomen;
- Onderwijs voor elke generatie in elk land over geweldloze communicatie;
- Hulp bij advertenties tegen haat;
- Betrouwbaarheid, feiten en transparantie: de financiering van informatie verifiëren en verduidelijken;
- Europa ontmoet jou: participatieve media voor burgers;
- Anonimiteit online aanpakken om haat te bestrijden;
- Eén Europa, één definitie: haatzaaien strafbaar stellen;
- AI-Moderatie: sociale media beschermen tegen haatzaaiende uitlatingen;
- De zeepbel doorprikken: diverse perspectieven op sociale media bevorderen;
- Helpen om terug te keren naar de zin van het leven;
- Een onafhankelijke vertrouwenscommissie oprichten;
- Op zoek naar de mensen: sociale ongelijkheid aanpakken om haat in de EU te bestrijden;
- Een nationaal bureau voor haatbestrijding in de lidstaten;
- Een Europees protocol voor een doeltreffende reactie op meldingen van haatmisdrijven;
- Een debatcultuur op scholen verspreiden, geïnspireerd door burgerpanels;
- Europese burgerpanels oprichten voor jongeren (16-25 jaar) om haat te bestrijden, en
- Ontwikkeling van vrijwillige burgerdiensten in lokale gemeenschappen voor volwassenen

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier : Zware criminaliteit
ECER-dossier : Gelijke kansen
ECER-dossier : Burgerschap van de Unie
ECER-dossier : Digitalisering
ECER-EU-essentieel : De waarden en beginselen van de Unie