Europese Commissie coördineert actie van nationale autoriteiten consumentenbescherming tegen Meta over 'betalen of toestemming'-model

Op 22 juli 2024 stuurde het Consumer Protection Cooperation (CPC) Network, een EU-samenwerkingsverband van nationale consumentenbeschermingsautoriteiten, een brief naar aanleiding van de bezorgdheid dat het 'betalen of toestemming'-model van Meta mogelijk in strijd is met de EU-consumentenwetgeving. De Europese Commissie coördineerde deze actie, die wordt geleid door het Franse directoraat-generaal voor Concurrentie, Consumentenzaken en Fraudepreventie.

De actie is specifiek gericht op de beoordeling van de praktijken van Meta in het kader van de EU-consumentenwetgeving en staat los van andere lopende nationale of EU-onderzoeken tegen Meta, onder meer van de onderzoeken door de Europese Commissie naar het 'betalen of toestemming'-model dat mogelijk in strijd is met de Digital Markets Act (DMA; zie ook dit ECER-bericht), het formele verzoek van de Commissie om informatie in het kader van de Digital Services Act (DSA; zie ook dit ECER-bericht) en de beoordeling door de Irish Data Protection Commission in het kader van de General Data Protection Regulation (GDPR; de AVG).

Meta heeft tot 1 september 2024 de tijd om te reageren op de brief van het CPC-netwerk en de Europese Commissie en om oplossingen voor te stellen. Als Meta niet de nodige stappen onderneemt om de genoemde problemen op te lossen, kunnen de SCB-autoriteiten besluiten om handhavingsmaatregelen te nemen, waaronder sancties.

Belangrijkste elementen van de actie tegen Meta
De bij het CPC betrokken consumentenbeschermingsautoriteiten beoordeelden verschillende elementen die misleidende of agressieve praktijken zouden kunnen vormen, in het bijzonder of Meta consumenten vooraf echte, duidelijke en voldoende informatie verschafte. Ze analyseerden of deze informatie consumenten in staat stelde te begrijpen wat de gevolgen van hun beslissing om te betalen of in te stemmen met de verwerking van hun persoonsgegevens voor commerciële doeleinden voor hun rechten als consument zouden zijn. De SCB-autoriteiten zijn bezorgd dat veel consumenten onder ongepaste druk zijn gezet om snel te kiezen tussen de twee modellen, uit angst dat ze onmiddellijk de toegang tot hun rekeningen en hun netwerk van contacten zouden verliezen.

De CPC-autoriteiten identificeerden verschillende zorgelijke praktijken in de context van Meta's uitrol van zijn nieuwe bedrijfsmodel die mogelijk als oneerlijk en in strijd met de Richtlijn Oneerlijke handelspraktijken (UCPD; richtlijn 2005/29) en de Richtlijn oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten (UCTD; richtlijn 93/13) kunnen worden beschouwd:

- Consumenten misleiden door het woord 'gratis' te gebruiken, terwijl Meta van gebruikers die zich niet tegen betaling willen abonneren, eist dat ze accepteren dat Meta inkomsten kan genereren uit het gebruik van hun persoonlijke gegevens om hen gepersonaliseerde advertenties te tonen;

- Gebruikers in verwarring brengen door hen te verplichten door verschillende schermen in de Facebook/Instagram-app of webversie te navigeren en op hyperlinks te klikken die hen naar verschillende delen van de Servicevoorwaarden of het Privacybeleid leiden om erachter te komen hoe hun voorkeuren, persoonsgegevens en door gebruikers gegenereerde gegevens door Meta zullen worden gebruikt om hen gepersonaliseerde advertenties te tonen;

- Onnauwkeurige termen en taal gebruiken, zoals 'jouw info' om te verwijzen naar de 'persoonlijke gegevens' van consumenten of suggereren dat consumenten die besluiten te betalen helemaal geen advertenties te zien krijgen, terwijl ze nog steeds advertenties te zien kunnen krijgen wanneer ze zich bezighouden met inhoud die wordt gedeeld via Facebook of Instagram door andere leden van het platform;

- Consumenten die Facebook/Instagram altijd gratis hebben gebruikt totdat het nieuwe bedrijfsmodel werd geïntroduceerd, en voor wie Facebook/Instagram vaak een belangrijk deel van hun sociale leven en interacties uitmaakt, onder druk zetten om een onmiddellijke keuze te maken, zonder hen vooraf te waarschuwen, voldoende tijd te geven en een echte kans te geven om te beoordelen hoe die keuze hun contractuele relatie met Meta zou kunnen beïnvloeden, door hen geen toegang te geven tot hun accounts voordat ze hun keuze maken.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Privacy
ECER-dossier: Digitalisering
ECER-dossier: Consumenten