Europese Commissie keurt een drietal Nederlandse steunregelingen goed

De Brexit visserij steunregeling
De Europese Commissie keurde medio december 2022 op grond van de EU-staatssteunregels een Nederlandse regeling van 12 miljoen euro goed. De regeling dient ter ondersteuning van de visserijsector die wordt getroffen door de gevolgen van de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. Doel van de regeling is om eigenaren van vaartuigen te compenseren voor de verliezen die tussen 1 januari en 31 maart 2021 worden geleden als gevolg van de verlaagde visquota van de vaartuigen.

In het kader van de regeling zal aan daarvoor in aanmerking komende in Nederland geregistreerde reders steun worden verleend in de vorm van rechtstreekse subsidies. De steun zal 50 procent compenseren van het omzetverlies dat het betrokken vissersvaartuig in de periode van 1 januari tot en met 31 maart 2021 heeft geleden ten opzichte van dezelfde periode van het referentiejaar 2019 of ten opzichte van het gemiddelde van de vijfjarige referentieperiode van 2015 tot en met 2019. Het maximale steunbedrag is 300 000 euro per vissersvaartuig en 900 000 euro per begunstigde. De regeling loopt tot 1 juni 2023. Het is de bedoeling dat de maatregel wordt gefinancierd uit de Brexit-aanpassingsreserve, die is ingesteld om de economische en sociale gevolgen van de Brexit te verzachten, onder voorbehoud van goedkeuring op grond van de specifieke bepalingen inzake financiering uit dat instrument.

De Commissie heeft de regeling getoetst aan artikel 107, lid 3, onder c), van het EU- Werkingsverdrag, op grond waarvan de lidstaten onder bepaalde voorwaarden de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid of van bepaalde regio's kunnen steunen, en met name aan de richtsnoeren voor het onderzoek van de steunmaatregelen van de staten in de visserij- en aquacultuursector. De Commissie heeft vastgesteld dat de regeling een economische activiteit vergemakkelijkt en de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt niet zodanig verandert dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. Op grond hiervan heeft de Commissie de Nederlandse maatregel goedgekeurd op grond van de EU-staatssteunregels.

Het besluit komt binnenkort onder zaaknummer SA.102403 in het staatssteunregister op de mededingingswebsite van de Commissie beschikbaar.

De verlenging van de steunregeling voor land- en bosbouw
Ook stemde de Europese Commissie medio december op grond van de EU-staatssteunregels in met de verlenging van de Nederlandse steunregeling voor de land- en bosbouwsector. De regeling is erop gericht de kwaliteit van het milieu te verbeteren door middel van investeringen in materiaal dat nodig is om de biodiversiteit en het landschap te verbeteren, de productiecapaciteit om gezondheids- of milieuredenen te verminderen en bossen te beschermen. De regeling werd oorspronkelijk in oktober 2018 door de Commissie goedgekeurd (SA.44848), werd in december 2020 verlengd (SA.59078) en loopt af op 31 december 2022.

Nederland heeft de Commissie in kennis gesteld van het voornemen om de regeling te verlengen tot 31 december 2027, met een budgetverhoging van ongeveer 720 miljoen euro voor die periode, waardoor het totale budget van de regeling uitkomt op 1,2 miljard euro. In het kader van de regeling zal de steun worden verleend in de vorm van rechtstreekse subsidies en gesubsidieerde diensten. De regeling staat open voor landbouwers, organisaties voor grondbeheer en particuliere grondbeheerders die actief zijn in de land- en bosbouwsector.

De Commissie heeft de regeling getoetst aan de EU-staatssteunregels, en met name aan artikel 107, lid 3, onder c), van het EU-Werkingsverdrag, op grond waarvan de lidstaten onder bepaalde voorwaarden de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid kunnen ondersteunen, en aan de richtsnoeren voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector en in plattelandsgebieden. De Commissie oordeelde dat de regeling noodzakelijk en passend blijft om economische en milieuvriendelijke activiteiten in de landbouw- en de bosbouwsector te ondersteunen. Ook vond de Commissie de regeling evenredig, aangezien zij beperkt blijft tot het noodzakelijke minimum, en dat deze een beperkt effect heeft op de mededinging en het handelsverkeer tussen de lidstaten. Daarom concludeerde de Commissie dat de verlenging van de Nederlandse regeling in overeenstemming is met de EU-staatssteunregels.

Het besluit zal binnenkort onder zaaknummer SA.104064 in het staatssteunregister op de mededingingswebsite van de Commissie beschikbaar komen.

De Nederlandse steunregeling voor kleine energieverbruikers
Op 16 december 2022 keurde de Europese Commissie een Nederlandse steunregeling voor kleine energieverbruikers ter waarde van 1 miljard euro in de context van de oorlog tegen Oekraïne goed. Dat gebeurde op grond van het tijdelijke crisiskader voor staatssteun, dat op 23 maart 2022 door de Commissie is vastgesteld en op 20 juli 2022 en 28 oktober 2022 is gewijzigd, op basis van artikel 107, lid 3, punt b), van het EU-Werkingsverdrag, omdat de economie van de EU ernstig wordt verstoord.

De door Nederland aangemelde maatregel maakt deel uit van een bredere regeling met nog eens 10,2 miljard euro ter ondersteuning van huishoudens, waarvan is geoordeeld dat die geen staatssteun vormt in de zin van het EU-recht. De maatregel staat open voor alle kleine energieverbruikers die in Nederland actief zijn, met name kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's). Het doel van de regeling is een deel van de maandelijkse energierekeningen voor elektriciteit, gas en verwarming van de in aanmerking komende begunstigden te compenseren. In het kader van deze maatregel zal de steun bestaan uit beperkte steunbedragen in de vorm van rechtstreekse subsidies via de energieleveranciers. Het steunbedrag per begunstigde zal worden berekend op basis van zijn individuele contractuele energieprijs in 2023.

De Commissie oordeelde dat de Nederlandse maatregel in overeenstemming is met de voorwaarden van het tijdelijke crisiskader. De steun i) bedraagt op geen enkel moment meer dan 2 miljoen euro per begunstigde; en ii) wordt vóór 31 december 2023 verleend. Daarop concludeerde de Commissie dat de Nederlandse regeling noodzakelijk, passend en evenredig is om een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat aan te pakken en in overeenstemming is met artikel 107, lid 3, punt b), EU-Werkingsverdrag en de voorwaarden van het tijdelijke crisiskader. De Commissie gaf dan ook, op grond van de EU-staatssteunregels, toestemming voor de steunmaatregel.

Het besluit komt binnenkort onder zaaknummer SA.104994 in het staatssteunregister op de mededingingswebsite van de Commissie beschikbaar.

Het tijdelijke crisiskader
Het tijdelijke crisiskader voor staatssteun, dat op 23 maart 2022 is vastgesteld, voorziet in diverse vormen van steun die door de lidstaten kan worden toegekend (zie voor meer informatie ook de website van de Commissie). Denk daarbij aan de verlening van beperkte steunbedragen, liquiditeitssteun in de vorm van staatsgaranties en gesubsidieerde leningen, steun ter compensatie van de hoge energieprijzen, maatregelen om de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen en om industriële processen koolstofvrij te maken alsmede maatregelen ter ondersteuning van de beperking van de vraag naar elektriciteit.  

Ook is onder voorwaarden steun mogelijk: i) voor ondernemingen die worden getroffen door verplichte of vrijwillige gasbeperking, ii) voor het vullen van gasopslagplaatsen, iii) voor in de tijd beperkte overgang voor omschakeling op meer vervuilende fossiele brandstoffen, op voorwaarde dat energie-efficiëntie-inspanningen worden geleverd en lock-in-effecten worden vermeden, iv) voor ondersteuning van aanbieding van (her)verzekeringen aan ondernemingen die goederen van en naar Oekraïne vervoeren en v) voor herkapitalisatiemaatregelen waar dergelijke solvabiliteitssteun noodzakelijk, passend en evenredig is.

Entiteiten die aan sancties onderworpen zijn en door Rusland worden gecontroleerd, worden van deze maatregelen uitgesloten.

Het tijdelijke crisiskader zal van kracht zijn tot en met 31 december 2023 voor alle maatregelen.

Het tijdelijke crisiskader vormt een aanvulling op de talloze mogelijkheden waarover de lidstaten beschikken om maatregelen uit te werken die aansluiten bij de bestaande EU-staatssteunregels. Op grond van de EU-staatssteunregels kunnen de lidstaten bijvoorbeeld ondernemingen helpen die met liquiditeitstekorten kampen en dringend reddingssteun nodig hebben. Daarnaast biedt artikel 107, lid 2, punt b), van het EU-Werkingsverdrag de lidstaten de mogelijkheid ondernemingen te compenseren voor schade die rechtstreeks het gevolg is van een buitengewone gebeurtenis, zoals die welke door de huidige crisis wordt veroorzaakt.

Naast het tijdelijke crisiskader nam de Commissie op 19 maart 2020 een tijdelijke kaderregeling aan in de context van de corona-uitbraak. Die tijdelijke kaderregeling voor COVID is daarna zes keer gewijzigd, laatstelijk op 18 november 2021. In mei 2022 werd bekendgemaakt dat de tijdelijke kaderregeling voor COVID niet is verlengd tot na de vastgestelde vervaldatum van 30 juni 2022, op enkele uitzonderingen na. Met name maatregelen ter ondersteuning van investeringen en solvabiliteit kunnen nog worden genomen tot 31 december 2023. De tijdelijke COVID-kaderregeling voorziet in een flexibele transitie, met duidelijke waarborgen, met name voor de omzetting en herstructurering van schuldinstrumenten, zoals leningen en garanties, in andere vormen van steun, zoals rechtstreekse subsidies, tot en met 30 juni 2023.

De Commissie raadpleegt de lidstaten momenteel via een enquête om hun mening te peilen over gerichte aanpassingen van de tijdelijke EU-staatssteunregels om deze sneller, eenvoudiger en voor enkele jaren voorspelbaarder te maken, en zo de overheidsinvesteringen te versnellen om de transitie te stimuleren en tegelijkertijd een gelijk speelveld op de EU-interne markt te behouden. Het is de bedoeling op basis van de feedback van de lidstaten het nieuwe kader in januari 2023 voor te stellen.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Commissie over goedkeuring Brexit-steunregeling visserij
Nieuwsbericht Europerse Commissie over goedkeuring verlenging steunregeling land- en bosbouw
Persbericht Europese Commissie over goedkeuring steunregeling kleine energieverbruikers
ECER-dossier: Staatssteun