Europese Commissie publiceert Mededeling over Migratie- en Asielpact

De Mededeling (COM (2024) 126) van 12 maart 2024 over ‘een evenwichtige aanpak in migratie: billijk en daadkrachtig’ kwam tegelijk uit met een door de Commissie uitgebrachte factsheet over de mededeling. Meer informatie over het in de mededeling geschetste nieuwe Migratie- en Asielpact is ook te verkrijgen via de websitepagina van de Commissie.

De mededeling schetst onder meer een nieuw rechtskader van het pact. Na de formele goedkeuring van de voorstellen van het pact zal de Commissie het voortouw nemen bij de samenwerking met betrokkenen. Uiterlijk juni 2024 wordt een gemeenschappelijk uitvoeringsplan gepresenteerd. Ook zal de Commissie de lidstaten bijstaan met financiële, technische en operationele ondersteuning.

De Commissie blijft gerichte operationele steun verlenen door gebruik te maken van alle hulpmiddelen waarover zij beschikt voor het dagelijks beheer van acute problemen en crises. Lidstaten worden ondersteund, migranten kunnen rekenen op een billijke behandeling en het EU-recht en het internationaal recht worden geëerbiedigd.

Tot slot zal de Commissie blijven investeren in solide, uitgebreide partnerschappen met derde landen.

1. Een nieuw EU-rechtskader voor migratie en asiel

Het Migratie- en Asielpact werd in 2020 gepresenteerd door de Commissie om een noodzakelijk gemeenschappelijk kader te bieden voor een efficiënt en eerlijk migratiebeleid. Eind 2023 bereikten het Parlement en de Raad een politiek akkoord (zie ook dit ECER-bericht) over voorstellen tot hervormingen onder het Migratie- en Asielpact.

Het nieuwe Migratie- en Asielpact moet met name leiden tot:

• Veiligere buitengrenzen : alle irregulier migranten worden geregistreerd en worden gecontroleerd op identiteit, veiligheid en gezondheid. De grensprocedure wordt onder meer verplicht voor personen die blijken geen bescherming te behoeven. Lidstaten moeten zorgen voor nodige capaciteit en voorzieningen voor opvang en behandeling van asielaanvragen. Er komen wettelijke waarborgen, vrijstelling voor minderjarigen van grensprocedures en onafhankelijk toezicht op naleving van grondrechten;
• Snelle en efficiënte asiel- en terugkeerprocedures met sterkere individuele waarborgen: doeltreffendere asielprocedures met kortere termijnen, waarborgen voor rechten van personen en EU-brede normen voor opvangvoorzieningen maken deel uit van het nieuwe kader;
• Een eerlijk en doeltreffender systeem van solidariteit en verantwoordelijkheid: er komt een permanent solidariteitsmechanisme binnen de EU waar lidstaten op flexibele wijze aan kunnen bijdragen.

1. Gerichte operationele respons

De Commissie heeft afgelopen tijd op het gebied van asiel en migratie intensief samengewerkt met EU-agentschappen (Frontex, Europol, EUAA) om de lidstaten te ondersteunen bij hun behoeften door middel van gerichte operationele acties. Deze waren met name gericht op:

• Een vaste routebenadering , waarbij wordt samengewerkt met de landen van herkomst en doorreis. De Commissie heeft vier EU-actieplannen gelanceerd over bepaalde vaste routes. EU-steun aan lidstaten is versterkt met alle instrumenten voor beleids- en operationele maatregelen waarover de EU beschikt;
• Versterking van het grensbeheer met een technologisch geavanceerd grensbeheersysteem. Dit omvat onder meer het verbeterde Europees grensbewakingssysteem (Eurosur) en het vernieuwde visuminformatiesysteem. Via proefprojecten is het beheer van de buitengrenzen gestimuleerd en de samenwerking met buurlanden versterkt;
• Bestrijding van criminele netwerken die migranten smokkelen : Meer dan 90 procent van de irreguliere migranten arriveert in de EU via smokkelaars. Het voorgestelde pakket ter bestrijding van mensensmokkel van 2023 actualiseert het 20 jaar oude rechtskader en versterkt de rol van Europol bij de bestrijding van migrantensmokkel;
• Het opvoeren van terugsturen : Terugsturen van mensen zonder wettelijk verblijfsrecht is een belangrijk onderdeel van een functionerend migratiesysteem. Met de nieuwe routekaart voor terugkeer wordt actie ondernomen om de lidstaten te ondersteunen bij het versnellen van terugkeer en het vereenvoudigen van re-integratie. Frequenter gebruik van wederzijdse erkenning van terugkeerbesluiten helpt ook het proces te versnellen;
• Inspelen op acute behoeften en crises : via steun van een combinatie van EU-agentschappen, financiering en operationele ondersteuning is snel in specifieke behoeften voorzien. Mensen in nood moeten kunnen rekenen op bescherming in Europa.

1. Samenwerking met derde landen

Migratie is een globaal verschijnsel en een integraal onderdeel van de betrekkingen die de EU met partners wereldwijd heeft. De Commissie werkt consequent samen met internationale partners om de onderliggende oorzaken van migratie aan te pakken, migrantensmokkel te bestrijden en legale migratie te bevorderen.

• Er wordt een nieuw kader ontwikkeld op basis uitgebreide partnerschappen met veel van de landen van herkomst en doorreis naar de EU. Recente initiatieven zijn bijvoorbeeld met Tunesië, Mauritanië en Egypte. In het kader van deze nieuwe aanpak is migratie geïntegreerd in de nauwe samenwerking met partnerlanden, naast andere belangrijke gebieden zoals economie en handel, investeringen in groene energie, veiligheid en mensenrelaties. De EU en haar lidstaten zijn de grootste donor ter wereld ter ondersteuning van vluchtelingen en de grootste verstrekker van ontwikkelingshulp;
• Bevordering van legale migratiemogelijkheden: via de aanpak van talentpartnerschappen zijn legale migratiealternatieven ontwikkeld. De Commissie heeft een nieuwe aanpak voorgesteld voor het aantrekken en behouden van talent, die tot uiting komt in diverse wetgevings- en operationele voorstellen;
• Versterking van de samenwerking op het gebied van overname: De ontwikkeling van legale migratiemogelijkheden moet gepaard gaan met nauwere samenwerking op het gebied van overname. Op grond van de Visumcode beoordeelt de Commissie regelmatig de door derde landen verleende medewerking aan overname en brengt zij daarover verslag uit aan de Raad.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Asiel en immigratie