Europese Commissie stelt geleidelijke uitfasering van het TCTF staatssteunkader bij

Het gaat om de op 20 november 2023 door de Europese Commissie aangenomen wijziging (C/2023/1188) van het tijdelijke crisis- en transitiekader (TCTF) voor staatssteun (zie achtergrondinformatie op website Commissie) waarmee een beperkt aantal afdelingen van dat kader met zes maanden worden verlengd. Doel hiervan is om een crisisrespons te bieden naar aanleiding van de Russische agressie tegen Oekraïne en de ongekende stijging van de energieprijzen.

Rekening houdend met de ontvangen en eerder uitgevraagde feedback van de lidstaten stelt de wijziging van 20 november met name de uitfasering uit van de bepalingen die de lidstaten in staat stellen beperkte steunbedragen (afdeling 2.1 van de kaderregeling) en steun ter compensatie van de hoge energieprijzen (afdeling 2.4 van de kaderregeling) toe te kennen.

Aangepast uitfaseringsschema van het tijdelijke crisis- en transitiekader
Sinds het begin van de oorlog tegen Oekraïne, en in de context van de directe en indirecte gevolgen ervan voor de economie van de EU, stelt het tijdelijke crisiskader voor staatssteun de lidstaten in staat om snel gerichte en evenredige steun te verlenen aan bedrijven in nood. Het initiële TCTF werd voor het eerst vastgesteld op 23 maart 2022, vervolgens gewijzigd in juli en oktober 2022, en is op 9 maart 2023 vervangen door het huidige tijdelijke crisis- en transitiekader.

De kaderregeling heeft de lidstaten in staat gesteld snel en doeltreffend op te treden om bedrijven te helpen die worden getroffen door de aanzienlijke economische onzekerheden, verstoorde handelsstromen en toeleveringsketens, en uitzonderlijk grote en onverwachte prijsstijgingen, met name van aardgas, elektriciteit, talrijke andere inputs en grondstoffen, en primaire goederen. De combinatie van al deze effecten veroorzaakte een ernstige verstoring van de economie van alle lidstaten in een groot aantal economische sectoren.

Naarmate de oorlog in Oekraïne voortduurt, lijkt de economische situatie van de EU veerkracht te tonen. De situatie op de energiemarkten, en met name op de gas- en de gemiddelde elektriciteitsprijzen, lijkt te zijn gestabiliseerd. Hoewel de risico's op tekorten in de energievoorziening over het algemeen zijn afgenomen, onder meer dankzij de maatregelen die lidstaten hebben genomen om de energiebronnen te diversifiëren, merken de economische najaarsprognoses 2023 op dat de aanhoudende oorlog in Oekraïne en de bredere geopolitieke spanningen risico's blijven vormen en een bron van onzekerheid blijven. De energiemarkten blijven kwetsbaar.

Rekening houdend met de feedback van de lidstaten in het kader van een enquête uit juli 2023 en een raadpleging op 6 november 2023, heeft de Commissie op 20 november wijzigingen aangenomen van de bepalingen van het tijdelijke crisis- en transitiekader zodat de lidstaten de volgende vormen van steun kunnen verlenen:

• Beperkte steunbedragen (afdeling 2.1 van de kaderregeling): Deze afdeling wordt met zes maanden verlengd, tot en met 30 juni 2024. Daarnaast worden de plafonds voor de beperkte steunbedragen verhoogd om de winterperiode te dekken: van 250 000 euro naar 280 000 euro voor de landbouwsector; van 300 000 euro naar 335 000 euro voor de visserij- en de aquacultuursector; en van 2 naar 2,25 miljoen euro voor alle andere sectoren.
• Steun ter compensatie van de hoge energieprijzen (afdeling 2.4 van de kaderregeling): Deze afdeling wordt ook met zes maanden verlengd en zal van toepassing blijven tot en met 30 juni 2024. Op grond van deze afdeling kunnen de lidstaten steun blijven verlenen door delen van de extra energiekosten te dekken voor zover de energieprijzen het niveau van vóór de crisis aanzienlijk overschrijden.

Deze twee wijzigingen zullen de lidstaten in staat stellen om waar nodig hun steunregelingen uit te breiden en ervoor te zorgen dat bedrijven die nog steeds door de crisis worden getroffen, niet worden uitgesloten van noodzakelijke steun in de komende winterperiode. Tegelijkertijd zal de verlenging het de lidstaten makkelijker maken doordat zij tot eind juni 2024 de tijd krijgen om de steunregelingen in de praktijk uit te voeren.

De goedgekeurde wijzigingen hebben geen gevolgen voor de resterende bepalingen van het tijdelijke crisis- en transitiekader:

• De andere crisisgerelateerde onderdelen van de kaderregeling (d.w.z. de afdelingen 2.2 en 2.3 over liquiditeitssteun in de vorm van staatsgaranties en gesubsidieerde leningen, en afdeling 2.7 over maatregelen ter ondersteuning van de vermindering van de vraag naar elektriciteit) zullen niet worden verlengd na hun huidige vervaldatum, namelijk 31 december 2023.

• De afdelingen van het kader die betrekking hebben op de transitie naar een klimaatneutrale economie, vereist om de Europese economie verder koolstofvrij te maken en sneller onafhankelijk te worden van fossiele brandstoffen (afdelingen 2.5, 2.6 en 2.8), worden niet beïnvloed door de wijziging van 20 november 2023 en blijven beschikbaar tot en met 31 december 2025.

De Commissie blijft de economische ontwikkelingen nauwlettend volgen en staat klaar om snel te reageren in geval van een nieuwe crisissituatie. De Commissie geeft aan niet van plan te zijn de lidstaten opnieuw te raadplegen over de specifieke crisisgerelateerde instrumenten van het tijdelijke crisis- en transitiekader, dat op 30 juni 2024 geleidelijk zal worden afgeschaft.

Achtergrond
Het tijdelijke crisiskader voor staatssteun (TCTF), dat initieel op 23 maart 2022 (zie dit ECER-bericht) is vastgesteld, stelde de lidstaten in staat de flexibiliteit waarin de staatssteunregels voorzien te gebruiken om de economie te ondersteunen in de context van de Russische oorlog tegen Oekraïne.
Het tijdelijke crisiskader werd gewijzigd op 20 juli 2022 (zie dit ECER-bericht) ter aanvulling van het winterparaatheidspakket en conform de doelstellingen van het REPowerEU-plan. Het tijdelijke crisiskader is op 28 oktober 2022 (zie dit ECER-bericht) verder gewijzigd in overeenstemming met de verordening betreffende een noodinterventie in verband met de hoge energieprijzen en de verordening inzake de bevordering van solidariteit via een betere coördinatie van de aankoop van gas, de uitwisseling van gas over de grenzen heen en betrouwbare prijsbenchmarks.

De Commissie heeft op 9 maart 2023 (zie dit ECER-bericht) het huidige tijdelijk crisis- en transitiekader goedgekeurd om steunmaatregelen te bevorderen in sectoren die belangrijk zijn voor de transitie naar een klimaatneutrale economie, in overeenstemming met het industrieel plan voor de Green Deal.

Het TCTF regelt de volgende vormen van steun die door de lidstaten kan worden toegekend:

• Beperkte steunbedragen (afdeling 2.1);
• Liquiditeitssteun in de vorm van staatsgaranties en gesubsidieerde leningen (afdelingen 2.2 en 2.3);  
• Steun ter compensatie van de hoge energieprijzen (afdeling 2.4);  
• Maatregelen om de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen (afdeling 2.5);  
• Maatregelen om industriële processen koolstofvrij te maken (afdeling 2.6); 
• Maatregelen ter ondersteuning van de vermindering van de vraag naar elektriciteit (afdeling 2.7);
• Nieuwe maatregelen om investeringen te versnellen in sectoren die van belang zijn voor de transitie naar een klimaatneutrale economie (afdeling 2.8).

Russische, Belarussische en Iraanse entiteiten waaraan sancties zijn opgelegd wegens acties die de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne ondermijnen of bedreigen, zijn uitgesloten van het toepassingsgebied van deze maatregelen.

Meer informatie over het tijdelijk crisis- en transitiekader en andere maatregelen van de Commissie om de economische gevolgen van de Russische oorlog tegen Oekraïne in te perken en de transitie naar een klimaatneutrale economie te bevorderen, is hier op de website van de Commissie te vinden.

Meer informatie:

Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Staatssteun