Europese Commissie voornemens om de artikel 7 VEU procedure tegen Polen te sluiten

Op 6 mei 2024 maakte de Europese Commissie bekend de laatste hand te hebben gelegd aan haar analyse van de rechtsstaatsituatie in Polen in het kader van de procedure van artikel 7, lid 1, EU-Verdrag (VEU).

Polen heeft een reeks wetgevende en niet-wetgevende maatregelen genomen om de bezorgdheid over de onafhankelijkheid van het rechtsstelsel weg te nemen, heeft de voorrang van het EU-recht erkend en heeft zich ertoe verbonden alle arresten van het Hof van Justitie van de Europese Unie en het Europees Hof voor de rechten van de mens met betrekking tot de rechtsstaat, waaronder de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, ten uitvoer te leggen.

De vaststelling van een duidelijk programma in de vorm van het actieplan dat Polen in februari 2024 heeft ingediend, en het feit dat Polen de eerste concrete stappen heeft gezet om het actieplan uit te voeren, samen met de erkenning door Polen dat de rechtsstaat moet worden aangepakt, zijn alle rechtstreeks relevant voor een risicobeoordeling door de Commissie. Na onderzoek van deze factoren concludeert de Commissie dat er niet langer een duidelijk risico bestaat op een ernstige schending van de rechtsstaat. Belangrijk om ook op te merken is dat Polen op 29 februari 2024 is toegetreden tot het Europees openbaar ministerie (EOM).

Daarom stelt de Commissie de Raad en het Europees Parlement in kennis van deze beoordeling en van haar voornemen om haar met redenen omklede voorstel uit 2017 (zie ook persbericht Europese Commissie van december 2017 en dit ECER-bericht) in te trekken, waarmee de procedure van artikel 7, lid 1, wordt afgesloten.

Op 20 februari 2024 presenteerde Polen zijn actieplan voor de rechtsstaat aan de Raad Algemene Zaken (RAZ). Naar aanleiding van de toezegging van Polen om de ernstige rechtsstaatproblemen aan te pakken die zijn uiteengezet in het met redenen omklede voorstel van de Commissie dat de procedure van artikel 7 in gang heeft gezet, heeft de Commissie een nieuwe analyse uitgevoerd om te bepalen of er nog steeds sprake is van een "duidelijk risico van een ernstige schending".

De Commissie geeft nu aan van plan te zijn haar met redenen omklede voorstel in te trekken en verzoekt de Raad de opmerkingen te maken die de Raad passend acht. Daartoe heeft de Commissie op 6 mei een informatienota goedgekeurd die vicevoorzitter van de Europese Commissie Věra Jourová aan de Raad heeft toegezonden. De Commissie heeft ook het Europees Parlement op de hoogte gebracht van haar analyse. Vicevoorzitter Jourová zal de analyse van de Commissie tijdens de komende vergadering van de RAZ presenteren. Daarna is de Commissie van plan om, rekening houdend met eventuele opmerkingen van de Raad, het met redenen omklede voorstel betreffende artikel 7, lid 1, EU-Verdrag formeel in te trekken.

De maatregelen in het kader van het actieplan en andere stappen ter bevordering van de rechtsstaat in Polen zullen ook in de toekomst regelmatig worden gecontroleerd, met name in het kader van het verslag over de rechtsstaat.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
Europese Commissie: Factsheet The EU’s Rule of Law Toolbox (2023)
ECER-dossier: Rechtsstaat in de EU