Europese Rekenkamer brengt advies uit over extra EU-steun aan Westelijke Balkan

Het gaat om het op 7 februari 2024 gepubliceerde Advies 01/2024 getiteld ‘ Opinion 01/2024 concerning the proposal for a Regulation of the European Parliament and of the Council on establishing the Reform and Growth Facility for the Western Balkans ’ . Het advies is vooralsnog in het Engels beschikbaar op de website van de ERK; andere EU-talen volgen binnenkort.

Achtergrond
Op 8 november 2023 heeft de Europese Commissie voorgesteld een hervormings- en groeifaciliteit voor de Westelijke Balkan op te richten als onderdeel van een nieuw groeiplan voor de regio (zie ook dit ECER-bericht). Zowel het Europees Parlement als de Raad hebben de ERK gevraagd advies uit te brengen over dat voorstel, waarbij de Raad begin februari 2024 als streefdatum stelde.

Advies 01/2024
Er is al geruime tijd sprake van onvoldoende economische convergentie tussen de zes landen van de Westelijke Balkan (Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Montenegro, Noord-Macedonië en Servië) en de EU. In november 2023 stelde de Commissie daarom voor om een specifiek financieringsinstrument in het leven te roepen - de hervormings- en groeifaciliteit voor de Westelijke Balkan- als onderdeel van een nieuw groeiplan voor de regio. De faciliteit is bedoeld om de economische groei te stimuleren, de sociaal-economische convergentie met de EU-landen te vergroten en de aanpassing aan de waarden en wetten van de EU te versnellen met het oog op toekomstige toetreding tot de EU.

De auditors van de ERK geven aan ingenomen te zijn met de invoering van strengere financieringsvoorwaarden, waarbij uitbetalingen worden gekoppeld aan het voldoen aan de voorwaarden die in de hervormingsagenda’s voor de verschillende landen moeten worden vastgesteld. Het risico bestaat echter dat de voorwaarden voor uitbetaling niet ambitieus genoeg zijn en dat de indicatoren niet voldoende duidelijk en meetbaar zijn. Ook blijft het moeilijk om de duurzaamheid van de hervormingen te garanderen, vooral gezien de zwakke administratieve capaciteit van de regio. Bovendien zou de Europese Commissie niet alleen opmerkingen moeten maken, maar de regeringen van de Westelijke Balkan ook moeten verzoeken hun hervormingsagenda’s te herzien en dienovereenkomstig aan te passen. Daarnaast stellen de EU-auditors voor om relevante richtsnoeren op te stellen waarmee kan worden beoordeeld of voldoende wordt voldaan aan de betalingsvoorwaarden in de hervormingsagenda’s.

In het kader van de faciliteit wordt voor de periode 2024-2027 een steunbedrag voorzien van maximaal 6 miljard euro (2 miljard euro niet-terugbetaalbare steun en 4 miljard euro aan leningen). De EU heeft tot nu toe al meer dan 14 miljard euro beschikbaar gesteld voor kandidaat-lidstaten (inclusief Turkije). De auditors benadrukken daarom dat de via deze faciliteit te verstrekken bedragen een aanzienlijke toename (met meer dan 40 procent) zou betekenen van het geld dat tot 2027 voor de landen van de Westelijke Balkan is gereserveerd. De auditors merken op dat zowel in het voorstel tot oprichting van de faciliteit als in het groeiplan wordt uitgelegd waarom de economieën van de Westelijke Balkan verder moeten worden afgestemd op die van de EU. In het plan worden ook verschillende voordelen belicht die de voorgestelde maatregelen de regio zouden opleveren. Bij gebrek aan een effectbeoordeling of een analytisch document konden de EU-auditors echter niet beoordelen in welke mate de beoogde 6 miljard euro aan steun uit de faciliteit waarschijnlijk zal bijdragen aan het behalen van de hoofddoelstellingen van de faciliteit. Tot slot stellen de auditors voor dat sommige bepalingen van het voorstel met betrekking tot de controlerechten van de ERK en de toegang tot gegevens en documenten moeten worden verduidelijkt, zodat goed toezicht kan worden gewaarborgd.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Rekenkamer
ECER-dossier : Begroting
ECER-dossier : Uitbreiding EU