Europese Rekenkamer brengt verslag uit over cohesiebeleid voor vluchtelingen
Nieuwsbericht | 14-02-2025
Het gaat om het speciaal verslag 05/2025 van de Europese Rekenkamer (ERK) dat op 12 februari 2025 werd gepubliceerd, getiteld : Cohesiebeleid ten behoeve van vluchtelingen in Europa – Meer flexibiliteit, maar gebrek aan gegevens belemmert toekomstige beoordeling van doeltreffendheid. Achtergrond In februari 2022 begon Rusland de oorlog tegen Oekraïne, waardoor miljoenen mensen de Oekraïne moesten ontvluchten. In maart 2022 activeerde de Raad van de EU voor het eerst de richtlijn tijdelijke bescherming, die sommige vluchtelingen het recht op tijdelijke bescherming bood. Kort daarna werden de regels van het EU-cohesiebeleid gewijzigd door de vaststelling van het programma CARE, CARE Plus en FAST-CARE (gezamenlijk “CARE” genoemd; (Cohesion’s Action for Refugees in Europe (cohesiebeleid ten behoeve van vluchtelingen in Europa — CARE)).
De ERK bracht eerder in 2024 een speciaal verslag uit over de integratie van onderdanen van derde landen in de EU .
Inhoud verslag Volgens het verslag 05/2025 genoten eind oktober 2024 ongeveer 4,2 miljoen mensen die Oekraïne waren ontvlucht tijdelijke bescherming in de EU. Een groot deel van deze vluchtelingen vond zijn toevlucht in Duitsland (1,1 miljoen), Polen (984 000), Tsjechië (379 000) en Spanje (222 000). De tijdelijke bescherming biedt hun zowel onmiddellijk verblijfsrecht als toegang tot sociale voorzieningen, gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting en het recht op werk. Om de lidstaten te ondersteunen, heeft de EU haar regels betreffende het cohesiebeleid geleidelijk aangepast door drie “CARE”-verordeningen vast te stellen. Door deze verordeningen konden de lidstaten niet-bestede middelen uit de cohesieprogramma’s voor de periode 2014-2020 (waaronder het React-EU-initiatief voor respons op de pandemie) snel overzetten naar vluchtelingenhulp.
De auditors geven aan dat het niet eenvoudig is geweest om EU-financiering te herprogrammeren. Het proces werd bemoeilijkt door de steeds grotere toestroom van vluchtelingen. Toch constateert het verslag dat de was steun gebaseerd op een analyse van de behoeften van de vluchtelingen. De herschikte EU-middelen vormden ook een aanvulling op de algemene nationale en regionale respons op de crisis.
Door efficiënte selectieprocedures kon al in het voorjaar van 2022 van start worden gegaan met de uitvoering van projecten en konden activiteiten worden gecofinancierd die verschillende soorten en stadia van steun bestreken. Volgens het verslag heeft de Europese Commissie de EU-landen tijdig adequate richtsnoeren gegeven voor de uitvoering van CARE en bouwde de Commissie hierbij voort op haar eerdere ervaring met de corona-investeringsinitiatieven.
De auditors van de ERK hebben kritiek op de gebrekkige monitoring van de toegewezen middelen, aangezien de Commissie niet in staat is om bij te houden hoeveel financiering in totaal wordt gebruikt voor vluchtelingensteun in het kader van CARE. Ook heeft de Commissie geen specifieke gegevens over het aantal programma’s ter ondersteuning van vluchtelingen uit Oekraïne, noch over gemeenschappelijke evaluatie-indicatoren. Daarom kan volgens het verslag de doeltreffendheid van CARE niet worden gemeten.
De EU-auditors wijzen tot slot op het risico dat gepaard gaat met herhaaldelijk gebruiken van cohesiegeld om op korte termijn op crises te reageren. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor het hoofddoel van het beleid, namelijk het versterken van de economische en sociale samenhang tussen de Europese regio’s.
Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Rekenkamer ECER-pagina: Oekraïne-Rusland- EU-ontwikkelingen ECER-dossier: Begroting
