Europese Rekenkamer publiceert verslag over gasleveringszekerheid

Het gaat om het op 24 juni 2024 gepubliceerde Speciaal verslag 09/2024: Gasleveringszekerheid in de EU – EU-kader hielp lidstaten op de crisis te reageren, maar niet van alle responsmaatregelen kan impact worden aangetoond . Het verslag is hier op de website van de Europese Rekenkamer (ERK) in te zien.

De snelle afbouw van de invoer van Russisch gas (in 2022 goed voor 45 procent van de totale gasinvoer van de EU) heeft geleid tot een crisis in de gaslevering, gevolgd door een betaalbaarheidscrisis. In augustus 2022 bereikten de groothandelsprijzen voor gas een recordhoogte. De EU-landen begonnen met het subsidiëren van de gas- en elektriciteitsprijzen (alleen al in 2022 bedroegen de subsidies ongeveer 390 miljard euro) om de gevolgen voor huishoudens en bedrijven te beperken. Eind 2023 had de EU met succes alternatieven gevonden voor Russisch gas. De prijzen stabiliseerden en bereikten begin 2024 weer het niveau van vóór de crisis.

Tijdens de crisis bereikte de EU haar doelstelling om de gasvraag met 15 procent te verminderen. De auditors konden echter niet vaststellen of dit alleen te danken was aan de maatregelen of ook aan externe factoren (zoals hoge gasprijzen en een warme winter). Daarnaast werd voldaan aan de EU-brede verplichting tot het vullen van gasopslaginstallaties, waarbij het streefdoel van 90 procent zelfs werd overschreden. Dit betreft echter slechts een weerspiegeling van de normale opslagniveaus van vóór de crisis en het is niet mogelijk om de doeltreffendheid van het EU-gasprijsplafond te beoordelen omdat de prijzen sinds de invoering ervan ruim onder het plafond zijn gebleven.

Een van de andere maatregelen was de lancering van het platform AggregateEU, dat in het leven is geroepen als alternatief kanaal voor de handel in gas, onder meer via gemeenschappelijke aankopen. De EU-auditors hebben niet kunnen vaststellen of het platform een meerwaarde bood ten opzichte van reeds bestaande platforms. De door de crisis veroorzaakte verschillen in gasprijzen tussen de EU-lidstaten waren namelijk al aanzienlijk afgenomen toen AggregateEU operationeel werd.

Voor de toekomst concluderen de auditors dat de EU haar betaalbaarheidskader voor gas moet versterken. Ze waarschuwen dat veel lidstaten nog steeds terughoudend zijn met het ondertekenen van bilaterale solidariteitsovereenkomsten. Sommige EU-landen zouden zelfs overwegen om hun gasleveringen aan een buurland te stoppen als reactie op een noodsituatie.

Tot slot wijzen de auditors van de ERK op onvoldoende vooruitgang op het gebied van koolstofafvang, -gebruik en -opslag (Carbon Capture, Use and Storage — CCUS). Op lange termijn zou dit tot problemen met de leveringszekerheid kunnen leiden. Gezien de klimaatdoelstellingen van de EU (met name het bereiken van nettonuluitstoot tegen 2050) zal de noodzaak om de CO ₂ -uitstoot van gasverbruik te verminderen steeds belangrijker worden voor de leveringszekerheid van de EU.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Rekenkamer
ECER-dossier : Energie