Europol presenteert rapport waarin criminele netwerken in de EU in kaart zijn gebracht

Het gaat om het op 5 april 2024 gepresenteerde rapport getiteld “Decoding the EU’s most threatening criminal networks” . Al eerder werd in de routekaart van oktober 2023 ter bestrijding van drugshandel en georganiseerde misdaad uiteengezet dat het in kaart brengen van criminele netwerken met een hoog risico de sleutel is tot de ontmanteling ervan. Het rapport is een vervolg op de acties die in de routekaart zijn genoemd en is een belangrijk resultaat in het kader van de EU-strategie ter bestrijding van de georganiseerde misdaad 2021-2025 (COM(2021) 170) (zie ook dit ECER-bericht).

In het rapport worden meer dan 800 criminele netwerken en 25 000 personen geanalyseerd op basis van gegevens uit alle lidstaten en 17 niet-EU-landen. Het rapport bestrijkt de belangrijkste criminele activiteiten, waaronder drugshandel, fraude, vastgoedcriminaliteit, migrantensmokkel en mensenhandel. Het geeft een duidelijk beeld van criminele activiteiten, maar ook van degenen die ervoor verantwoordelijk zijn. Rechtshandhavingsinstanties krijgen hiermee waardevolle inzichten in de manier waarop criminele netwerken in de EU opereren, zodat er gerichter kan worden opgetreden om de georganiseerde misdaad te bestrijden.

Door middel van een uitgebreide analyse van 821 criminele netwerken is een ABCD-raamwerk ontwikkeld dat licht werpt op hun fundamentele kenmerken. Door de belangrijkste aspecten van deze groepen in vier verschillende dimensies in te delen - A voor Agile (Behendig), B voor Borderless (Grenzeloos), C voor Controling (Controlerend) en D voor Destructive (Destructief) - biedt het raamwerk waardevol inzicht in de werkwijze, structuren en operationele patronen van die netwerken.

De meest bedreigende netwerken zijn:

• Agile: Ze vertonen een opmerkelijke behendigheid om hun criminele bedrijfsprocessen aan te passen aan kansen en uitdagingen, waaronder die van de rechtshandhaving. Ze zijn in staat om op grote schaal te infiltreren en misbruik te maken van legale bedrijfsstructuren. Hierdoor gedijen hun criminele ondernemingen beter, kunnen ze hun criminele winsten witwassen en worden ze beschermd tegen ontdekking. 86 procent van de meest bedreigende criminele netwerken maakt gebruik van legale bedrijfsstructuren, de overgrote meerderheid in de EU.
• Borderless: De meest bedreigende criminele netwerken voeren criminele operaties grenzeloos uit. Hun activiteiten raken veel landen in de wereld en hun samenstelling is zeer internationaal, met netwerkleden uit veel landen in de EU en de wereld. In totaal waren 112 nationaliteiten vertegenwoordigd onder de leden van de 821 meest bedreigende criminele netwerken, waarbij 68 procent van de netwerken bestond uit leden van meerdere nationaliteiten. Kijkende naar de locaties van hun kernactiviteiten, blijkt dat de overgrote meerderheid een sterke geografische focus heeft en hun kernactiviteiten niet te breed uitbreidt.
• Controling: De criminele netwerken met het hoogste risico oefenen een sterke controle en focus uit over hun criminele activiteiten. Ze specialiseren zich meestal in één criminele hoofdactiviteit; echt polycriminele netwerken zijn eerder uitzondering dan norm. De leiding van 82 procent van de meest bedreigende criminele netwerken is gevestigd in het belangrijkste land van activiteit of in het land van herkomst van de belangrijkste leden.
• Destructive: De criminele activiteiten en corrupte praktijken van de meest bedreigende criminele netwerken brengen aanzienlijke schade toe aan de interne veiligheid, de rechtsstaat en de economie van de EU. De helft van de meest bedreigende criminele netwerken is betrokken bij drugshandel als belangrijkste criminele activiteit. Meer dan 70 procent van de netwerken maakt gebruik van corruptie om criminele activiteiten te vergemakkelijken of rechtshandhaving of gerechtelijke procedures te belemmeren. 68 procent van de netwerken gebruikt geweld en intimidatie als een inherent kenmerk van hun modus operandi.

De dreiging die uitgaat van deze netwerken is overal aanwezig en complex. Er is behoefte aan een gecoördineerde, aanhoudende, multilaterale respons en gezamenlijke samenwerking.

De ABCD belicht belangrijke elementen die als leidraad kunnen dienen voor beleid en operationele actie. Ook is het een uitgangspunt voor toekomstige analyses van criminele actoren en zal het verder worden uitgewerkt in toekomstige analytische producten van Europol, zoals de EU-dreigingsevaluatie voor zware en georganiseerde criminaliteit 2025.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europol
ECER-dossier: Strafrechtelijke samenwerking
ECER-dossier: Georganiseerde criminaliteit
ECER-dossier: Justitie en Binnenlandse zaken - Politiesamenwerking