Publicatie van EU-regels die de positie van consumenten bij groene transitie versterken

Achtergrond

Het EU-Werkingsverdrag (artikelen 114 en 169) en het EU-Handvest van de grondrechten (artikel 38) vereisen een hoog niveau van consumentenbescherming. Op 30 maart 2022 presenteerde de Europese Commissie een voorstel voor een richtlijn om de consumentenrechten te versterken. Die rechten worden versterkt door wijziging van twee richtlijnen die de belangen van de consumenten op EU-niveau beschermen: de richtlijn oneerlijke handelspraktijken uit 2005 en de richtlijn consumentenrechten uit 2011. Het voorstel was één van de initiatieven in de Nieuwe Consumentenagenda (2020) en het nieuwe actieplan voor de circulaire economie (2020).  

Na onderhandelingen over het voorstel zijn de nieuwe regels door de Raad en het Europees Parlement aangenomen, en op 6 maart 2024 in het EU-Publicatieblad verschenen: Richtlijn 2024/825.

Belangrijke elementen van de richtlijn

De richtlijn moet oneerlijke handelspraktijken bestrijden die consumenten beletten te kiezen voor groenere of meer circulaire producten en diensten. Voorbeelden van zulke praktijken zijn greenwashing of misleidende claims over producten die minder lang meegaan dan verwacht. De richtlijn:

• maakt duurzaamheidskeurmerken geloofwaardiger door de belangrijkste elementen van de certificeringsregeling vast te leggen waarop zij moeten worden gebaseerd, tenzij ze door overheidsinstanties zijn ingesteld;
• vergroot de transparantie van en het toezicht op claims in verband met toekomstige milieuprestaties;
• voegt misleidende claims over de compensatie van broeikasgasemissies toe aan de lijst van verboden handelspraktijken. Dit betekent dat handelaren niet kunnen beweren dat een product een neutraal, verminderd of verbeterd milieueffect heeft op basis van niet-geverifieerde compensatieprogramma's;
• verduidelijkt de aansprakelijkheid van handelaren wanneer ze informatie (of net geen informatie) verstrekken over vroegtijdige veroudering, onnodige software-updates of de ongerechtvaardigde verplichting om reserve­onderdelen van de oorspronkelijke producent te kopen. Deze praktijken worden verboden, maar in de richtlijn is bepaald dat de handelaren alleen aansprakelijk zijn als er informatie beschikbaar is over de elementen in het ontwerp die tot deze situaties leiden;
• introduceert een geharmoniseerd etiket met informatie over de commerciële duurzaamheidsgarantie die producenten bieden en waarop wordt verwezen naar de wettelijke waarborg van conformiteit. Daarnaast moeten winkels en websites in een geharmoniseerde kennisgeving informatie over deze waarborg geven;
• geeft de lidstaten voldoende tijd om zich aan te passen aan de wijzigingen in de wetgeving, met een omzettingstermijn van 24 maanden.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Circulaire economie
• ECER-dossier - Consumenten
• Persbericht van de Raad