State of the Union 2021 toespraak: waar ging het over?

In de speech (volledige versie onder ‘meer informatie’) sprak von der Leyen vanzelfsprekend over de Covid pandemie. Daarbij benadrukte zij de prioriteiten tot het versnellen van de wereldwijde vaccinatie, de voortzetting van de inspanningen in Europa ter voorkoming dat het een pandemie van niet-gevaccineerden wordt en tot het versterken van de pandemieparaatheid.

In het kader van het opbouwen van een Europese gezondheidsunie komt de Commissie met een voorstel om de HERA-autoriteit operationeel te maken; een EU-autoriteit voor paraatheid en respons inzake noodsituaties op gezondheidsgebied (zie persbericht en dit ECER-bericht). Ook stelt de Commissie een  nieuwe missie voor paraatheid en weerbaarheid op het gebied van gezondheid voor de hele EU voor.

Ook werd in de speech onder meer het deze zomer operationeel geworden digitale EU-certificaat benoemd.

In het kader van de ontwikkeling van digitale technologie benadrukt de Commissie dat die niet mogelijk is zonder chips. Door een tekort aan halfgeleiders werken nu al hele productielijnen op halve kracht, en dat ondanks de stijgende vraag. De Commissie zal komen met een voorstel voor e en nieuwe Europese wet inzake chips. Het doel is gezamenlijk een geavanceerd Europees ecosysteem voor chips tot stand te brengen, dat ook de productie omvat. Dat moet de voorzieningszekerheid waarborgen en nieuwe markten voor baanbrekende Europese technologie ontwikkelen. Met het oog op digitale transformatie van de EU naar 2030 toe stelt de commissie een traject naar een digitaal decennium voor (zie persbericht).

Het is daarbij belangrijk dat de  Europese pijler van sociale rechten gestalte krijgt. Het gaat daarbij om fatsoenlijke banen, eerlijke arbeidsvoorwaarden, betere gezondheidszorg en een goede balans tussen werk en privéleven.

De Commissie zal een nieuwe Europese zorgstrategie voorstellen om te bewerkstellingen dat elke man en elke vrouw recht heeft op de best mogelijke zorg en een optimale balans tussen werk en privéleven. Sociale rechtvaardigheid is echter niet alleen een kwestie van tijd, maar ook van fiscale rechtvaardigheid.

De Commissie blijft optreden tegen belastingontwijking en –fraude en zal een wetsvoorstel indienen om greep te krijgen op de winsten die worden weggesluisd via brievenbusfirma's. En zal alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat het historische wereldwijde akkoord over een minimumtarief voor vennootschapsbelasting wordt bekrachtigd.

Eerlijk belasting betalen is niet alleen cruciaal voor de overheidsfinanciën ,  maar vooral een kwestie van rechtvaardigheid.

De basis van de sociale markteconomie in Europa is volgens de Commissie iedereen ten goede gekomen. Het is nu zaak ervoor te zorgen dat ook de volgende generatie aan haar toekomst kan werken. De Commissie ziet een jonge generatie die hoogopgeleid, bijzonder getalenteerd en uiterst gemotiveerd is. Een generatie die veel heeft opgegeven voor de veiligheid van anderen.

De Commissie wenst dat NextGenerationEU ook wordt gefinancierd met  nieuwe eigen middelen. De helpende hand wordt gereikt aan degenen die tussen het wal en het schip dreigen te vallen, die geen werk hebben of die geen onderwijs of opleiding volgen. Voor hen wil de Commissie een nieuw programma in het leven roepen: ALMA . ALMA zal deze jongeren de mogelijkheid bieden om tijdelijk werkervaring op te doen in een andere lidstaat zodat zij een met Erasmus vergelijkbare ervaring kunnen op doen. Om vaardigheden te verwerven, contacten te leggen en een eigen Europese identiteit te ontwikkelen.

Het is daarbij van belang dat jongeren zich in de Unie herkennen. Zij moeten een kans hebben om zelf aan de toekomst van Europa mee te bouwen. Daarom stelt de Commissie voor om 2022 uit te roepen tot het jaar van de Europese jeugd . Een jaar dat in het teken staat van de jongeren, die zoveel hebben overgehad voor anderen. En jongeren zullen het voortouw moeten nemen bij de debatten in het kader van de Conferentie over de toekomst van Europa.

Op het gebied van klimaatverandering benoemt de speech onder meer het  Nieuw Europees Bauhaus, dat in de hele Unie voor een creatieve uitbarsting heeft gezorgd in de wereld van architecten, ontwerpers en ingenieurs, de Europese Green Deal en de in de toespraak van vorig jaar voor 2030 aangekondigde emissiereductiedoelstelling van ten minste 55 procent (zie ook ECER-bericht over Fit for 55-pakket).   

Omdat de groene transitie ook billijk moet zijn stelt de Commissie  een nieuw sociaal klimaatfonds voor om de energiearmoede aan te pakken waarmee al miljoenen Europeanen kampen. Ook deelt von der Leyen in haar speech mede dat de EU haar externe financiering voor biodiversiteit zal verdubbelen.

Omdat Europa de klimaatverandering niet alleen kan bewerkstelligen is samenwerking met de wereldgemeenschap cruciaal. Ook k limaatfinanciering is daarbij van essentieel belang, wat betreft zowel mitigatie als adaptatie. De Commissie zal voorstellen een extra bedrag uit te trekken voor klimaatfinanciering tot en met 2027. 

Het steunpakket voor Afghanistan zal in de komende weken worden gepresenteerd.

Er wordt gewerkt aan een nieuwe gezamenlijke verklaring van de EU en de NAVO , die we voor het eind van 2021 wordt gepresenteerd. Redenen zijn: het creëren van s tabiliteit in de eigen EU-omgeving en in alle regio's, de razendsnelle ontwikkeling van dreigingen waarmee de EU wordt geconfronteerd (hybride dreiging, cyberaanvallen, wapenwedloop in de ruimte) en de unieke rol van de EU als veiligheidsleverancier.

Een Europese defensie-unie is nodig. Daarbij is van belang dat er een basis wordt gelegd voor collectieve besluitvorming. Omgevingsbewustzijn en een betere interoperabiliteit is nodig. En ook cyberaspecten moeten worden betrokken.  In Europa zouden de middelen voor cyberdefensie moeten worden ontwikkeld. Daarom moet er een  Europees beleid voor cyberdefensie komen, en wetgeving over gemeenschappelijke normen, vastgelegd in een  nieuwe Europese wet inzake cyberweerbaarheid.

Er is dus veel wat er op EU-niveau gedaan kan worden. Maar ook de lidstaten moeten meer doen. Om te beginnen moet het partnerschap met de trouwste bondgenoten worden verdiept . Met de VS wordt gewerkt aan de nieuwe agenda voor wereldwijde verandering – van de nieuwe  raad voor handel en technologie tot gezondheidsbeveiliging en duurzaamheid. Voor wat betreft de  Westelijke Balkan benoemt de speech het EU-toetredingsproces. En als Europa een actievere wereldwijde speler wil worden, moet het zich richten op de nieuwe generatie partnerschappen. Hierbij wordt de net aangekondigde nieuwe Indo-Pacifische strategie van de EU als mijlpaal benoemd.

Met de binnenkort voor te stellen nieuwe connectiviteitsstrategie Global Gateway beoogt de Commissie partnerschappen op te zetten met landen overal ter wereld en te investeren in hoogwaardige infrastructuur om goederen, mensen en diensten overal ter wereld met elkaar te verbinden.

In de hele wereld zakendoen, wereldwijde handel is goed en noodzakelijk. Maar von der Leyen stelt dat dit nooit ten koste van de menselijke waardigheid en vrijheid mag gaan.

25 miljoen mensen worden met dreigementen tot arbeid gedwongen. De Commissie zal nooit aanvaarden dat zij worden gedwongen om producten te maken en dat die producten in Europese winkels komen te liggen. D aarom zal er een voorstel komen voor een verbod op de EU-markt van producten die met dwangarbeid zijn vervaardigd.

Waar het gaat om mensenrechten stelt de speech duidelijk: deze zijn niet te koop – voor geen enkele prijs.

In het kader van incidenten die zich voordeden aan de EU-grenzen (bijvoorbeeld in Belarus maar ook aan andere grenzen) vermeldt de speech dat de Commissie, in het kader van haar werkzaamheden in Schengenverband, nieuwe antwoorden zal geven op dergelijke agressie en ervoor zal zorgen dat de buitengrenzen eensgezind beschermd worden. 

Het is noodzaak om het eens te worden over de wijze waarop de EU migratie moet beheren. H et  nieuwe migratie- en asielpact geeft alle instrumenten om de verschillende soorten situaties waarmee de EU te maken heeft, aan te kunnen. Het is nu echter wel het moment voor een  Europees   beleid inzake migratiebeheer. Lidstaten worden aangespoord om hier vaart achter te zetten.

Uiteindelijk gaat het hier om een kwestie van vertrouwen. Vertrouwen tussen de lidstaten. Vertrouwen bij de Europeanen dat migratie beheersbaar is. Vertrouwen dat Europa haar voortdurende verplichting ten aanzien van de meest kwetsbaren en behoeftigen te allen tijde zal nakomen. Von der Leyen is ervan overtuigd dat er een manier is waarop er op het punt van migratie in Europa onderling vertrouwen kan ontstaan.

Tot slot benoemd de speech dat samenlevingen die  gestoeld zijn op democratie en gemeenschappelijke waarden, een stabiel fundament hebben. Dergelijke samenlevingen stellen vertrouwen in de mens. Von der Leyen haalt in dit verband de rol van het  Europees Gerechtshof aan en van de Commissie verslagen over de rechtsstaat. V anaf 2022 zullen de verslagen over de rechtsstaat ook concrete aanbevelingen aan de lidstaten bevatten.

Het belang van het voeren van de dialoog wordt benadrukt. Wanneer het gaat om waarden, gaat het ook over vrijheid . De Commissie zal daarom  dit jaar nog de aanzet geven tot een wet ter bestrijding van geweld tegen vrouwen. Daarbij gaat het om effectieve strafvervolging, preventie en bescherming, zowel on- als offline. Daarnaast benoemt de speech dat i nformatie een publiek goed is. De Commissie wil degenen die voor transparantie zorgen, journalisten dus, beschermen. In 2022 zullen zij daarom een  wet inzake de mediavrijheid voorstellen (zie ook dit persbericht en dit ECER-bericht).

Meer informatie:
State of the Union 2021: Volledige tekst toespraak Ursula von der Leyen 15 september 2021
ECER EU-essentieel: Staat van de Unie