Voorstel van de Commissie voor een Europese wet inzake mediavrijheid
Nieuwsbericht | 20-09-2022
Achtergrond
Onafhankelijke media zijn volgens de Commissie een publieke waakhond, een belangrijke pijler van de democratie en een belangrijk en dynamisch onderdeel van de Europese economie. Ze spelen een cruciale rol bij de totstandbrenging van een openbare ruimte en de vorming van de publieke opinie. Onafhankelijke media kunnen machthebbers ter verantwoording roepen.
Volgens de Commissie tekenen zich overal in de EU tendensen af die steeds zorgwekkender worden. De Commissie heeft al deze ontwikkelingen nauwlettend gevolgd in het kader van het verslag over de rechtsstaat (zie het ECER-bericht over het verslag uit 2022) en andere instrumenten, zoals de monitor voor de pluriformiteit van de media. De uitdagingen die in eerdere verslagen over de rechtsstaat zijn geconstateerd, hebben geleid tot verschillende recente EU-initiatieven, waaronder een aanbeveling over de veiligheid van journalisten (zie het ECER-bericht over die aanbeveling) en een wetgevingsvoorstel om journalisten en andere mensenrechtenverdedigers beter te beschermen tegen onrechtmatige rechtszaken (zie het ECER-bericht over dat voorstel).
Op 16 september 2022 heeft de Europese Commissie een wetgevingsvoorstel tot vaststelling van een gemeenschappelijk kader voor mediadiensten op de interne markt (‘Europese wet inzake mediavrijheid’) gepresenteerd. De Europese wet inzake mediavrijheid maakt deel uit van de inspanningen van de EU om democratische participatie te bevorderen, desinformatie aan te pakken en de vrijheid en de pluriformiteit van de media te ondersteunen, zoals uiteengezet in het actieplan voor Europese democratie.
Inhoud van het wetgevingsvoorstel
Bescherming van de redactionele onafhankelijkheid
Het wetgevingsvoorstel verplicht de lidstaten de redactionele vrijheid van aanbieders van mediadiensten te eerbiedigen en de bescherming van journalistieke bronnen te verbeteren. Bovendien moeten aanbieders van mediadiensten zorgen voor transparantie over hun eigendom door informatie hierover openbaar te maken, en moeten zij maatregelen nemen om de onafhankelijkheid van individuele redactionele beslissingen te waarborgen.
Geen gebruik van spyware tegen media
Het wetgevingsvoorstel bevat sterke waarborgen om media, journalisten en hun familieleden tegen het gebruik van spyware te beschermen.
Onafhankelijke publieke media
Waar publieke media bestaan, moet hun financiering toereikend en stabiel zijn zodat de redactionele onafhankelijkheid wordt gewaarborgd. De hoofden en raden van bestuur van publieke media moeten op een transparante, open en niet-discriminerende manier worden benoemd. Aanbieders van publieke mediadiensten moeten op onpartijdige wijze een veelheid aan informatie en meningen laten zien, in overeenstemming met hun openbare-dienstverleningstaak.
Mediapluriformiteitstests
Op grond van het wetgevingsvoorstel moeten de lidstaten beoordelen welke gevolgen concentraties op de mediamarkt hebben voor de pluriformiteit van de media en de redactionele onafhankelijkheid. Het wetgevingsvoorstel vereist ook dat elke wetgevende, regelgevende of bestuursrechtelijke maatregel van de lidstaten die gevolgen kan hebben voor de media, naar behoren gemotiveerd en evenredig is.
Transparante staatsreclame
Het wetgevingsvoorstel stelt nieuwe eisen vast die ervoor moeten zorgen dat de toewijzing van staatsreclame aan media transparant en niet-discriminerend verloopt. Het wetgevingsvoorstel zal ook de systemen voor publieksmeting transparanter en objectiever maken. Deze systemen beïnvloeden de reclame-inkomsten, met name online.
Bescherming van media-inhoud online
Het wetgevingsvoorstel bevat waarborgen tegen de ongerechtvaardigde verwijdering van media-inhoud die volgens de regels van de kunst is geproduceerd. In gevallen waarin geen sprake is van systemische risico's (bijvoorbeeld op desinformatie) zullen zeer grote onlineplatforms die vinden dat bepaalde legale inhoud indruist tegen hun beleid en deze inhoud daarom willen verwijderen, eerst aan de aanbieders van de mediadiensten moeten meedelen waarom ze dit willen doen. Maken de aanbieders bezwaar, dan moeten de platforms deze klacht met voorrang behandelen.
Nieuw recht voor de gebruikers om hun media-aanbod aan te passen
Het wetgevingsvoorstel geeft gebruikers het recht om het media-aanbod op hun apparaten en interfaces, zoals verbonden tv's, aan te passen door de standaardinstellingen volgens hun eigen voorkeur te veranderen.
Een Europese waakhond voor mediavrijheid
De Commissie stelt voor een nieuwe onafhankelijke Europese raad voor mediadiensten op te richten, bestaande uit nationale media-autoriteiten. De raad moet de doeltreffende en consistente toepassing van het EU-mediawetgevingskader bevorderen, met name door de Commissie te helpen bij het opstellen van richtsnoeren over kwesties in verband met mediaregelgeving. De raad kan ook adviezen uitbrengen over nationale maatregelen en besluiten die van invloed zijn op mediamarkten, en over concentraties op de mediamarkt.
De raad wordt ook belast met het organiseren van een gestructureerde dialoog tussen zeer grote onlineplatforms en de mediasector om de toegang tot een divers media-aanbod te bevorderen en toezicht te houden op de manier waarop platforms de zelfreguleringsinitiatieven, zoals de EU-praktijkcode tegen desinformatie, naleven.
Volgende stappen
Het is nu aan het Europees Parlement en de lidstaten om het wetgevingsvoorstel te bespreken volgens de gewone wetgevingsprocedure. Zodra de verordening wordt aangenomen, zal deze rechtstreeks toepasselijk zijn in de hele Europese Unie.
Meer informatie:
