Commissievoorstel voor een verordening inzake betere coördinatie van gasaankopen, grensoverschrijdende uitwisseling van gas en betrouwbare prijsbenchmarks

Achtergrond

De Commissie heeft het probleem van de stijgende energieprijzen in het afgelopen jaar aangepakt en de lidstaten hebben op nationaal niveau veel maatregelen genomen die de Commissie heeft verschaft via de toolbox voor energieprijzen die in oktober 2021 is goedgekeurd (zie het ECER-bericht over de toolbox).

De situatie op de energiemarkt is aanzienlijk verslechterd sinds de Russische invasie in Oekraïne. Daarom heeft de Commissie in het voorjaar van 2022 de toolbox voor energieprijzen uitgebreid met de mededeling over marktinterventies op korte termijn en verbeteringen op lange termijn van de opzet van de elektriciteitsmarkt en het REPowerEU-plan (zie het ECER-bericht over de mededeling). De Commissie heeft nieuwe minimumverplichtingen voor gasopslag en streefcijfers voor de reductie van de gasvraag voorgesteld om het evenwicht tussen vraag en aanbod in Europa te vergemakkelijken, en de lidstaten hebben deze voorstellen snel aangenomen (zie het ECER-bericht over de verordening inzake gasopslag en het ECER-bericht over de verordening inzake reductie van gasverbruik).

De energieprijzen zijn verder gestegen in de zomermaanden. Daarom heeft de Commissie in september aanvullende maatregelen voorgesteld, waarover de lidstaten overeenstemming hebben bereikt (zie het ECER-bericht over de verordening met noodmaatregelen om de hoge energieprijzen aan te pakken). Deze maatregelen moeten de vraag naar energie terugdringen en onverwachte winsten van de energiesector afromen om meer inkomsten te laten terugvloeien naar de burgers en de industrie.

Op 18 oktober 2022 heeft de Commissie een voorstel gepresenteerd voor een verordening van de Raad inzake betere coördinatie van gasaankopen, grensoverschrijdende uitwisseling van gas en betrouwbare prijsbenchmarks. Het voorstel vormt een aanvulling op de reeds genomen maatregelen.

Elementen van het voorstel

De voorgestelde verordening bevat vier belangrijke elementen die op coherente wijze zullen bijdragen aan de verlaging van de energieprijzen en de versterking van de solidariteit en de voorzieningszekerheid:

• Ten eerste zal de samenvoeging van de vraag naar gas in de EU en de gezamenlijke aankoop van gas de EU in staat stellen haar collectieve koopkracht te gebruiken om betere prijzen te bedingen en het risico te verminderen dat de lidstaten elkaar op de toch al krappe markt overbieden en zo de prijzen contraproductief opdrijven. Het zal de transparantie verbeteren en met name de kleinere lidstaten helpen, die zich als koper in een minder gunstige positie bevinden. Op korte termijn zal de nadruk liggen op het coördineren en bundelen (poolen) van de vraag ter ondersteuning van het vullen van de gasopslag voor het volgende, snel naderende vulseizoen;
• Ten tweede bevat de voorgestelde verordening maatregelen inzake gasprijzen om buitensporige prijsniveaus aan te pakken en ook in een crisissituatie eerlijke gas- en elektriciteitsprijzen te waarborgen. De voorgestelde verordening biedt zekerheid over de prijs die moet worden gehanteerd in een context van gasschaarste, wanneer een noodsituatie wordt afgekondigd. Ook wordt een aanvullende benchmark voor de levering van vloeibaar aardgas (LNG) voorgesteld om te zorgen voor een representatieve benchmark voor de invoer van LNG die niet wordt beïnvloed door de manipulatie van Rusland. Om buitensporige volatiliteit op de markten aan te pakken, bevat de voorgestelde verordening mechanismen om de volatiliteit op de termijnmarkten af te vlakken door middel van een intra-day prijsvolatiliteitsbeheersmechanisme dat extreme veranderingen binnen een korte periode beperkt ("circuit breaker");
• Ten derde vereist een gezamenlijke aanpak om de prijzen te beperken solidariteit in de gehele EU. Aangezien niet alle lidstaten over wederzijdse solidariteitsovereenkomsten beschikken, stelt de Commissie rechtstreeks toepasselijke regelingen voor wanneer dergelijke solidariteitsovereenkomsten ontbreken. De Commissie zal ook voorstellen de solidariteitsverplichting uit te breiden tot niet-aangesloten lidstaten met LNG-installaties. De Commissie onderzoekt ook de behoefte aan verdere voorstellen voor situaties waarin sommige regio's met een grotere voorzieningsschaarste worden geconfronteerd dan andere;
• Ten slotte moet een verdere vermindering van de vraag naar gas mogelijk zijn, terwijl de consument toch voldoende beschermd blijft tegen tekorten in de voorziening. De EU heeft haar instrumenten voor besparingen op gas en elektriciteit al versterkt. De overeengekomen verordeningen moeten echter ten volle worden uitgevoerd om de noodzakelijke doelstellingen inzake vermindering van de vraag te bereiken. Dit zal verdere verstoringen van de gasvoorziening helpen opvangen en de druk op de internationale gasmarkten, en dus op de prijzen, verlichten. De Commissie zal de maatregelen ter beperking van de vraag op de voet volgen en staat klaar om het EU-alarm in werking te stellen of zelfs de doelstellingen ter beperking van de vraag naar gas te herzien indien vrijwillige maatregelen ter beperking van de vraag onvoldoende blijken om tijdens de winter voor voldoende gasvoorziening te zorgen.

Meer informatie:

• ECER-dossier – Energie
• Persbericht van de Europese Commissie