De bevoegdheid om belastingen in de lidstaten in te voeren, op te heffen of aan te passen blijft in handen van de EU-lidstaten. Alle EU-lidstaten kunnen zelf het belastingstelsel kiezen dat ze het meest geschikt vinden, mits ze zich daarbij wel aan de toepasselijke EU-regels houden. Het gaat onder meer om EU-regels op belastinggebied, zoals de harmonisatiewetgeving inzake omzetbelasting, accijnzen en overige indirecte belastingen (die de Raad ingevolge artikel 113 van het EU-Werkingsverdrag vaststelt) en om naleving van de vrij verkeersregels. Daarnaast mogen lidstaten onder meer geen binnenlandse belastingheffingen doen op producten uit andere EU-lidstaten, die hoger zijn dan de heffingen op de producten uit de eigen lidstaat (artikel 110 EU-Werkingsverdrag). Ook bevat Protocol 7 bij de EU-Verdragen (betreffende de voorrechten en immuniteiten van de Europese Unie) diverse belastingbepalingen over onder meer de vrijstelling van de Europese Unie van alle directe belastingen voor wat betreft haar bezittingen, inkomsten en andere eigendommen, over kwijtschelding of teruggave van indirecte belastingen door lidstaten wanneer de Unie voor haar officieel gebruik belangrijke goederen aankoopt of over de vrijstelling van nationale belastingen bij loonbetalingen van ambtenaren en andere personeelsleden van de Unie.
Directe en indirecte belastingen Het EU-belastingbeleid onderscheidt directe van indirecte belastingen. Bij directe belastingen, zoals vennootschaps- of inkomstenbelasting, gaat het om belastingen waarvoor lidstaten zelf een directe bevoegdheid hebben om zelf te bepalen of, en waarvoor, belastingen in de lidstaat worden betaald. Bij indirecte belastingen, zoals omzetbelasting of belasting over de toegevoegde waarde (btw) of accijnzen of douaneheffingen, kan het gaan om belasting die onder meer gevolgen heeft voor de toepassing van Europese regels, zoals vrij verkeersregels. Onder meer ter bescherming van burgers en ondernemingen wordt via EU-regelgeving op sommige gebieden toezicht uitgeoefend op nationale belastingstelsels en belastingmaatregelen die bijvoorbeeld het vrije verkeer van goederen, diensten en kapitaal binnen de EU-interne markt belemmeren, ondernemingen uit de ene EU-lidstaat kunnen begunstigen ten opzichte van concurrenten uit andere lidstaten of waarbij nationale belastingdiensten consumenten, werknemers en ondernemingen uit andere lidstaten benadelen. Zo heeft de EU op het gebied van directe belastingen geharmoniseerde standaarden vastgesteld voor diverse zakelijke en persoonlijke belastingen en hebben lidstaten gezamenlijke maatregelen getroffen om belastingontduiking en dubbele belastingheffing te voorkomen. Op het terrein van indirecte belastingen coördineert de EU de wetgeving op btw en accijnzen, met het oogmerk concurrentieverstoring op de EU-interne markt door verschillende belastingtarieven en -systemen en het ontstaan van oneerlijke voordelen van de ene onderneming tegenover andere ondernemingen in andere lidstaten te voorkomen.
Raakvlakken met ander EU-recht EU-belastingregelgeving vertoont regelmatig raakvlakken met diverse andere EU-rechtelijke terreinen. Denk bijvoorbeeld aan – en zie daar voor achtergrond informatie ook betreffende ECER-dossiers over- vrij verkeer van kapitaal, goederen en diensten, economisch en monetair beleid, interne markt, handelspolitiek, staatssteun, mededingingsrecht en de EU-begroting. Met betrekking tot belastingzaken is bijvoorbeeld ook gebruik gemaakt van de zogenoemde nauwere samenwerkingsprocedure van artikel 20 EU-Verdrag (zie ook dit ECER-dossier voor meer informatie). Tot slot kunnen op het gebied van (Europees) belastingrecht ook nog diverse Belastingverdragen een rol spelen. Een overzicht van Belastingverdragen is terug te vinden via de website van de Rijksoverheid (zie hierna onder Meer informatie).
Btw en accijnzen De EU vrij verkeersregels voor goederen en diensten bewerkstellingen onder meer de vrije handel binnen de EU interne markt. Lidstaten hebben daarbij afspraken gemaakt om ondernemingen bij die vrije handel te helpen en om concurrentievervalsing te vermijden, onder meer door de belastingen op betreffende goederen en diensten onderling tussen lidstaten af te stemmen. Voorbeelden zijn afspraken over bijvoorbeeld de belasting over de toegevoegde waarde (btw) en accijns op bepaalde producten zoals energieproducten, brandstof, alcohol en tabak. Vennootschaps- en inkomstenbelasting In de samenwerking tussen EU en lidstaten op het gebied van coördinatie van economisch beleid wordt onder meer ook afstemming gezocht op het gebied van vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting. Het nastreven van eerlijke, efficiënte en duurzame belastingstelsels, transparantie over belastingen in andere lidstaten (bijvoorbeeld bij verhuizing van EU-burgers naar andere lidstaten of voor ondernemingen die in andere lidstaten investeren) en het voorkomen van belastingfraude en belastingontduiking zijn hierbij belangrijke doelstellingen. Meer achtergrond Voor informatie over de prioriteiten en acties van de EU in de periode 2019 – 2024 op het gebied van belastingen kan deze webpagina van de Europese Unie worden geraadpleegd: Belastingen - Naar billijke, efficiënte en groeivriendelijke belastingen. Hier treft u links aan naar relevante wetgeving, dossiers, verwante EU-thema’s en relevante evenementen. Het Directoraat-generaal Belastingen en Douane-unie (DG TAXUD) van de Europese Commissie is verantwoordelijk voor het EU-beleid op het gebied van belastingen en douane. DG TAXUD beheert, bewaakt en ontwikkelt de douane-unie, ter bescherming van de buitengrenzen van de EU, en coördineert het belastingbeleid binnen de EU. Belastingzaken worden op Raadsniveau besproken in de ECOFIN (de Raad Economische en Financiële Zaken). Een overzicht van recente en geplande vergaderingen, persmededelingen en dossiers die te maken hebben met de werkzaamheden van de Raad en de Europese Raad op het gebied van belasting vindt u hier: Belastingen – Consilium. In het Europees Parlement houdt de subcommissie FISC zich bezig met het bevorderen van eerlijke belastingheffing en het bestrijden van belastingontwijking. Vergaderdossiers en bevoegdheden en verantwoordelijkheden van deze commissie kunt u hier vinden: Europarlement FISC commissie. Bij het Ministerie van Financiën (FIN) is het de Directie Verbruiksbelastingen, Douane en Internationale aangelegenheden van het Directoraat-generaal voor Fiscale Zaken dat de Nederlandse regering vertegenwoordigt in de diverse werkgroepen bij de EU. Zij zijn tevens coördinerend opdrachtgever van de Douane. Het Directoraat-generaal Douane van het ministerie van Financiën houdt in Nederland toezicht op het EU-grensoverschrijdende goederenverkeer, en heft en int invoerrechten en belastingen. Op de website van de Douane treft u links aan naar informatie voor zowel particulieren als bedrijven. In januari 2022 is de Inspectie belastingen, toeslagen en douane (IBTD) opgericht; een onafhankelijk onderdeel binnen het ministerie van Financiën dat op verzoek of op eigen initiatief kan toetsen of de overheid mensen en bedrijven rechtvaardig behandelt. Bij problemen van bijvoorbeeld EU-burgers of ondernemingen met een overheidsinstantie van een ander EU-land, bijvoorbeeld op het gebied van btw-teruggave, dan kan hulp worden gevraagd aan SOLVIT. De Nederlandse afdeling van SOLVIT is ondergebracht bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en algemene informatie over SOLVIT (met contactformulier) is hier te vinden: Europese Commissie/Solvit.
Meer informatie:
