Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB)

Diensten van algemeen economisch belang (DAEB)

Diensten van algemeen economisch belang (DAEB) zijn economische activiteiten die het algemeen belang dienen en die de markt, zonder tussenkomst en optreden van de overheid, niet of niet onder dezelfde voorwaarden betreffende objectieve kwaliteit, veiligheid, betaalbaarheid, gelijke behandeling of algemene toegang oppikt. Voorbeelden van DAEB betreffen onder meer subsidie van een overheid om onrendabele openbaar vervoerslijnen toch te kunnen laten rijden of varen, of om publieke omroepdiensten te kunnen laten plaatsvinden. Artikel 106, lid 2 van het EU-Werkingsverdrag bepaalt dat onder meer de staatsteunregels op DAEB van toepassing zijn, zolang deze de vervulling van de via de DAEB aan ondernemingen toevertrouwde bijzondere taak niet verhindert.

Geen staatssteun

Een steunmaatregel wordt niet als staatssteun aangemerkt wanneer de maatregel alleen dient ter compensatie voor de uitvoering van een dienst van algemeen economisch belang (DAEB) door een onderneming (zie ook het ECER-subdossier Wat is staatssteun? over de criteria van staatssteun). Daarvan is sprake wanneer voldaan is aan de zogenoemde Altmark-criteria (arrest C-280/00 , punten 89-93). Het gaat om de volgende criteria:

1. De begunstigde onderneming moet daadwerkelijk belast zijn met de uitvoering van openbaredienstverplichtingen en die verplichtingen moeten duidelijk zijn afgebakend;
2. De parameters op basis waarvan de compensatie wordt berekend moeten vooraf op objectieve en doorzichtige wijze zijn vastgesteld;
3. De compensatie mag niet hoger zijn dan nodig is om de kosten van de uitvoering van de openbaredienstverplichtingen geheel of gedeeltelijk te dekken. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de opbrengsten alsmede met een redelijke winst uit de uitvoering van die verplichtingen;
4. Indien de met de uitvoering van openbaredienstverplichtingen te belasten onderneming in een concreet geval niet wordt gekozen door middel van een openbare aanbesteding, dan moet de noodzakelijke compensatie worden vastgesteld op basis van de kosten die een gemiddelde, goed beheerde onderneming, die zodanig met middelen is uitgerust dat zij aan de vereisten van de openbare dienst kan voldoen, zou hebben gemaakt om deze verplichtingen uit te kunnen voeren. Daarbij dient ook rekening te worden gehouden met de opbrengsten en met een redelijke winst uit de uitoefening van de openbaredienstverplichtingen.

Wel staatssteun voor DAEB, maar vrijstelling van de aanmeldingsplicht

Indien de steunmaatregel niet voldoet aan de vier Altmark-criteria, moet worden nagegaan of de steunmaatregel kan worden vrijgesteld van de aanmeldingsplicht op grond van één van de instrumenten uit het DAEB-pakket. De volgende instrumenten maken onderdeel uit van het DAEB-pakket:

• Het Vrijstellingsbesluit DAEB (zie artikel 2 van dit besluit voor de vormen van staatssteun die zijn vrijgesteld van de aanmeldingsplicht). Staatssteun die wordt verleend onder toepassing van de voorwaarden uit het DAEB Vrijstellingsbesluit is met de interne markt verenigbaar en hoeft dus niet bij de Commissie te worden aangemeld. Ook een kennisgeving is niet nodig, maar eens in de twee jaar zal bij de SARI-rapportage (zie hierna onder de subtab Kennisgevingsprocedure- Rapportageverplichtingen) over de uitgaven moeten worden gerapporteerd door lidstaten;
• De DAEB-de-minimisverordening  (deze verordening wordt nader uitgewerkt onder het kopje De-minimisvrijstellingsverordeningen onder de subtab de-minimisvrijstellingsverordeningen).

Indien de DAEB-de-minimis of het Vrijstellingsbesluit geen soelaas bieden, dient de steunmaatregel bij de Commissie te worden aangemeld. De Commissie beziet dan of de steun met de interne markt verenigbaar is onder toepassing van de DAEB-Kaderregeling.

Handreiking DAEB en staatssteun

De Handreiking DAEB (2014) bevat een uitgebreide beschrijving van het DAEB-staatssteunkader.

Meer informatie:
Website Europese Commissie: DAEB
EUR-Lex: DAEB (en DAEB-Gids 2012 )
ECER-dossier : Mededinging – Diensten van Algemeen Belang