Vaak gestelde vragen over de Raad

Op deze pagina:

• Algemeen
• Verschil Raad / informele Raad
• Instrumenten van de Raad
• Besluitvorming
• Stemregels
• Triloog (of trialoog)
• Behandelvoorbehoud
• Agendasetting in Raad en Coreper
• Friends of the Presidency
• Talenregime

Algemeen

Waar vind ik uitleg over afkortingen en vreemde termen?

• Op het onderdeel EU-begrippen van de ECER website

Waar vind ik meer uitleg over de Raad, het Europees Parlement, de Commissie?

• Op het onderdeel Instellingen & overige organen van de ECER website

Wat is comitologie?

• Toekenning door de Uniewetgever aan de Commissie in een richtlijn, verordening of besluit, van een uitvoeringsbevoegdheid, waarbij de Commissie wordt bijgestaan door een comité met vertegenwoordigers van de lidstaten.

Wat is delegatie?

• Toekenning door de Uniewetgever aan de Commissie in een richtlijn, verordening of besluit, van de bevoegdheid  niet-essentiële zaken te regelen en EU-wetgeving nader uit te werken in de vorm van zgn. gedelegeerde handelingen (gedelegeerde verordening, gedelegeerde richtlijn), in beginsel zonder ondersteuning van de lidstaten.

Naar boven

Verschil Raad / informele Raad

Welke bevoegdheden heeft een informele Raad?

• Een Raad is de aanduiding van de bijeenkomst van de Raad van de EU die altijd plaats vindt in Brussel. De Raad heeft de bevoegdheden die in de EU-verdragen zijn beschreven.
• Een informele Raad is geen Raad, maar een discussiebijeenkomst van ministers, meestal in het land dat het voorzitterschap van de Raad bekleedt. De ministers hebben geen verdragsbevoegdheden, kunnen geen besluiten nemen en ook geen Raadsconclusies vaststellen. Wel kan het voorzitterschap eigen conclusies opstellen over de bijeenkomst, maar het mag die niet namens de Raad presenteren.

Naar boven

Instrumenten van de Raad

Welke instrumenten staan ten dienste van het voorzitterschap voorafgaand aan een Raad?

• Enkele dagen voor de Raad vindt een off-the-record achtergrondbriefing plaats met de Voorzitter van de Raad (= bewindspersoon) voor de (inter-) nationale media over de agenda, gevolgd door een Q&A sessie.

• RS stelt voorafgaand aan deze briefing een achtergrondnotitie op in EN en FRA over de agenda van de Raad (neutraal opgestelde tekst). Deze notitie wordt gepubliceerd op de website van de Raad.

• Vlak voor de Raad vindt er een kort statement door voorzitter (bewindspersoon) plaats. Statement wordt voorbereid door het voorzitterschap (woordvoering PV i.s.m. departement) en betreft een eenzijdig verhaal over de agenda van de Raad (waar gaan we het vandaag over hebben). Statement wordt gefilmd en op de website van de Raad geplaatst.

Welke instrumenten staan ten dienste van het voorzitterschap tijdens een Raad?

• Op grond van de Verdragen kan de Raad talloze besluiten aannemen, zoals een verordening, richtlijn, besluit, aanbeveling. De Verdragen schrijven voor welke procedure daarbij moet worden gevolgd en welke stemprocedure moet worden gevolgd (bijvoorbeeld gekwalificeerde meerderheid of unanimiteit).
• De Raad kan ook (politieke) handelingen vaststellen waarvoor de Verdragen geen haakje bieden.

• Als de Raad een besluit neemt wordt er een flash press release uitgebracht. Concept wordt opgesteld door RS en voorgelegd aan PV. PV zorgt voor afstemming met Den Haag. Bij voorkeur bevat een flash press release ook een quote van de betrokken bewindspersoon.

Welke politieke handelingen kan de Raad vaststellen?

• Een algemene oriëntatie of general approach. Dit betreft een politiek besluit van de Raad waarin een voorlopig standpunt over een wetgevingsvoorstel wordt vastgesteld ten bate van de onderhandelingen met het EP. Een algemene oriëntatie wordt in de regel vastgesteld volgens dezelfde stemprocedure als het uiteindelijke besluit.

• Een politiek akkoord. De Raad bevestigt een compromis tussen de instellingen over een Commissievoorstel, voordat de tekst formeel door de Raad wordt aangenomen (betreft in een co-decisieprocedure de situatie waarin Raad en EP in tweede lezing of vroege tweede lezing een akkoord bereiken over een wetgevingsvoorstel).

• Raadsconclusies. Dit zijn politieke juridisch niet bindende afspraken (handeling zonder rechtsgevolg). De Raad besluit in de regel met consensus (gegroeide praktijk) over Raadsconclusies. Besluitvorming bij consensus betekent dat alle lidstaten zich kunnen vinden in het besluit. Er hoeft geen stemming plaats te vinden. Stemonthouding is niet mogelijk. Indien de Raad bij uitzondering handelingen in de vorm van conclusies vaststelt die wel rechtsgevolgen hebben of zullen hebben, gelden de stemvoorschriften waarin de Verdragen voorzien voor de vaststelling van die handelingen (gekwalificeerde meerderheid of unanimiteit). Als de Raad standpunten met rechtsgevolg in de vorm van conclusies aanneemt op het gebied van het GBVB geldt bijvoorbeeld unanimiteit.

• Conclusies van de Raad en van de Lidstaten, in het kader van de Raad bijeen. Deze zijn bijvoorbeeld aangenomen over terrorismebestrijding n.a.v. de aanslagen in Parijs en bevatten commitments van zowel de Raad als de individuele lidstaten. Besluitvorming bij consensus.
   
• Voorzitterschapsconclusies. Als er geen consensus is voor Raadsconclusies, kunnen er voorzitterschapsconclusies worden aangenomen. De voorzitter kan de inhoud van dergelijke politieke boodschappen eenzijdig bepalen, maar zal zich vanzelfsprekend ook laten leiden door het politieke krachtenveld.
   
• Resoluties, verklaringen, aanbevelingen (zonder kapstok in de Verdragen). Deze handelingen worden net als Raadsconclusies met consensus aangenomen. Het Europees Parlement maakt vaak gebruik van resoluties. Gebruik van het woord ‘resolutie’ kan daarom verwarrend zijn. Verwarrend kan ook het gebruik van het woord aanbeveling zijn omdat de Raad krachtens de Verdragen in specifieke situaties ook aanbevelingen kan vaststellen (waarbij de stemprocedures waarin de Verdragen voorzien gelden, zie artikel 292 VWEU).

Welke instrumenten staan ten dienste van het voorzitterschap na een Raad?

• Persconferentie: statement door VZ van de Raad en statement door Commissaris, gevold door Q&A. Statement en Q&A worden voorbereid door het voorzitterschap (woordvoering PV i.s.m. departement). Persconferentie wordt gefilmd en op website Raad geplaatst.

• Van elke Raad worden raadsverslagen gemaakt. Zowel het Raadssecretariaat als de betrokken bewindspersoon maakt een verslag. Het verslag van het RS wordt gepubliceerd op de website van de Raad. Het verslag van de betrokken bewindspersoon heeft een nationaal doel en wordt vastgelegd in kamerstukken.

 

Naar boven

Besluitvorming

Wat houdt het initiatiefrecht van de Commissie in?

• In de regel kan een EU-besluit alleen worden vastgesteld als het door de Commissie is voorgesteld. De verdragen schrijven in elke situatie precies voor welke instelling een voorstel moet indienen. Meestal is dat de Commissie. Soms besluit de Raad zonder voorstel. Soms mogen ook lidstaten voorstellen indienen.

Wanneer mag de Raad een voorstel tegen de zin van de Commissie wijzigen?

• unanimiteit nodig als je besluit op voorstel van de CIE
• grenzen: de Raad moet blijven binnen de grenzen van de werkingssfeer van het voorstel van de Commissie: gewijzigde besluit mag de aard van het Commissievoorstel niet wijzigen (Denatureren). Aard wordt bepaald door het onderwerp en de doelstellingen van het voorstel. Bij niet eerbioediging van dit kader schend je het initiatiefrecht van de Commissie.

Mag de Commissie een voorstel tegen de zin van de Raad zo maar weer intrekken?

• Nee, het EU-Hof heeft bepaald dat de Commissie dat afdoende moet motiveren en duidelijk tevoren moet aankondigen.

Wat is een impact assessment?

• Een verslag van de beoordeling van de effecten van een voorstel van de Commissie, of van amendementen daarop. Het wordt vergezeld door een advies van het effectbeoordelingscomité over het verslag. Het Raadssecretariaat heeft een handleiding opgesteld voor de behandeling van deze impact assessments in de raadswerkgroepen.

Waar vind ik de afspraken over het finaliseren van teksten waarover EP en Raad overeenstemming hebben bereikt?

• Die zijn opgenomen in document DS 1124/12 van de betrokkendiensten van EP en Raad

Is het correct om in een aanbeveling aan de lidstaten het werkwoord “moeten” (“shall”) te gebruiken?

• Nee. Een aanbeveling kan geen dwingende bewoordingen bevatten. Beter is:  “zouden moeten” (“should”).

Waar is geregeld hoe een onderwerp op de agenda van de Raad komt en wie bepaalt of het er weer vanaf moet worden gehaald?

• Dat staat in artikel 11 van het Reglement van Orde van de Raad.

Wat is een politiek akkoord?

• Politiek akkoord en GA zijn de instrumenten die Raad kan aannemen vóór vaststellen standpunt in eerste lezing.
• Ook: het einde van de onderhandelingen over een Commissievoorstel tussen de instellingen, voordat de tekst formeel door de Raad wordt aangenomen (betreft in een gewone wetgevingsprocedure de situatie waarin Raad en EP in vroege tweede lezing een akkoord bereiken over een wetgevingsvoorstel Zie 8537/15). De juristen-linguïsten kunnen dan beginnen met hun werkzaamheden.
• Ook: Standpunt Raad in eerste lezing om vroege tweede lezing akkoord te bereiken (zie 9957/15). Dan dus overeenstemming tussen EP en Raad.
• Ook: Overeenstemming in Raad over handeling waarbij EP alleen instemmingsrecht heeft (zie 9671/1/15).
• A political agreement may only be adopted when all the conditions for the adoption of the act itself, except legal linguistic revision, have been met, including of course the communication by the European Parliament of its position at first reading. It is used in a more systematic manner so as to allow the proper adoption of the act to take place under an A point in the Council's agenda. Zie 10536/13.

Kan de Juridische Dienst van de Raad verplicht worden om aan te schuiven bij overleggen van gelijkgestemde lidstaten?

• Nee, de Juridische Dienst van de Raad adviseert alleen in het kader van formele Raadswerkgroepen.

Kunnen voorbereidende instanties van de Raad, zoals raadswerkgroepen, stemmen?

• De voorbereidende instanties van de Raad mogen indicatief stemmen. Dit heeft geen juridisch effect.

Moeten alle besluiten van raadswerkgroepen door naar Coreper en de Raad?

• Een tekst kan op raadswerkgroep-niveau worden afgedaan als de inhoud geen beleidsbeslissing behelst. Raakt de inhoud echter wel aan beleid, dan moet de tekst via Coreper en de Raad geleid worden. Daarnaast kan een lidstaat of de Commissie kan om behandeling via Coreper verzoeken. Ook kan het voorzitterschap hiertoe besluiten.

Kan de Europese Raad schriftelijke besluiten vaststellen?

• Ja. Voor het gebruik van de schriftelijke procedure is unanimiteit vereist onder de leden van de Europese Raad. De procedure t.a.v. de inhoud van het schriftelijke besluit wordt bepaald door de Verdragsbasis van het besluit.

Is er nog steeds sprake van de eerste lezing als het EP al plenair heeft gestemd en een wetgevingsresolutie heeft aangenomen?

• Wanneer de Raad nog geen positie heeft vastgesteld, maar het EP al plenair heeft gestemd en een wetgevingsresolutie heeft aangenomen, is het EP reeds in de tweede lezing. Er kan dan nog steeds tot een akkoord gekomen worden, maar dit is dan een vroeg tweede lezing akkoord. Er dient dan tevens rekening gehouden te worden met de wetgevingsresolutie van het EP.

Naar boven

Stemregels

Wat betekent QMV en hoe wordt er dan gestemd?

• Qualified majority voting; stemmen met gekwalificeerde meerderheid. Er gelden verschillende stemvoorschriften voor besluitvorming op voorstel van de Commissie en besluitvorming niet op voorstel van de Commissie.

Wat is het verschil tussen consensus en unanimiteit?

• Bij unanimiteit kun je je onthouden van stemmen. Dat geldt niet als een tegenstem. Je bent het dan niet eens met het voorstel maar je wilt het ook niet blokkeren. Bij consensus bestaat deze mogelijkheid niet. Daar moet iedereen akkoord gaan met het voorstel.

Is onthouding van stemmen bij meerderheidsstemming een tegenstem?

• Met onthouding wordt uitdrukking gegeven aan een neutrale houding: niet voor en niet tegen. Maar in de praktijk kan onthouding uitwerken als een tegenstem omdat de vereiste meerderheid van voorstemmen moeilijker bereikt kan worden.

Wat is de stemregel bij het vaststellen van Raadsconclusies?

• Raadsconclusies met een zuiver politieke strekking, dus zonder rechtsgevolgen, moeten in beginsel met consensus worden aangenomen. Indien de Raad bij uitzondering handelingen in de vorm van conclusies vaststelt die wel rechtsgevolgen hebben of zullen hebben, gelden de stemvoorschriften waarin de Verdragen voorzien voor de vaststelling van die handelingen (ICER-advies 2013).

Wat is de stemregel bij het vaststellen van een General Approach?

• Bij de vaststelling van een algemene oriëntatie is de Raad vrij in zijn keuze voor de besluitvormingsprocedure. Voor deze vrije keuze bestaan geen juridische belemmeringen. De ICER adviseert om bij het vaststellen van een algemene oriëntatie een flexibele benadering te hanteren. Er kunnen politieke argumenten zijn om in bepaalde gevallen voor een bepaalde besluitvormingsprocedure te kiezen. In de praktijk ligt het echter voor de hand om de besluitvormingsprocedure voor het vaststellen van een algemene oriëntatie te laten aansluiten bij de besluitvormingsprocedure voor vaststelling van het uiteindelijke wetgevingsproduct.

Hoe wordt besloten over een General Approach, als de lidstaten de rechtsgrondslag willen wijzigen naar een rechtsgrondslag met een andere stemprocedure, maar de Commissie is het hier niet mee eens?

• Volgens de Juridische dienst van de Raad dient in dergelijke gevallen de stemprocedure van de nieuwe rechtsgrondslag gebruikt te worden.

Wat is een verzwaarde QMV?

• Een gekwalificeerde meerderheid van tenminste 72 % van de leden van de Raad, die lidstaten vertegenwoordigen met ten minste 65% van de EU-bevolking. 

Wanneer is er sprake van een verzwaarde QMV?

• Als de Raad niet op voorstel van de Commissie of van de Hoge Vertegenwoordiger besluit.

Welke stemregel geldt voor een besluit van de Raad om een juridische procedure te beginnen?

• Het is een besluit dat door de Juridische Dienst van de Raad wordt beschouwd als een procedurekwestie (artikel 240, lid 3 VWEU) en dat dus met gewone meerderheid kan worden vastgesteld.

Wat is de stemregel voor het vaststellen van de Raadsagenda?

• Het Voorzitterschap stelt de voorlopige agenda op. De agenda wordt bij de aanvang van iedere zitting door de Raad vastgesteld met gewone meerderheid van stemmen van zijn leden. Dat wil zeggen: een positieve stem van 15 van de 28 leden van de Raad. Punten die niet op de voorlopige agenda voorkomen, kunnen slechts met eenparigheid van stemmen op de agenda worden geplaatst. Geagendeerde punten kunnen alleen in stemming worden gebracht indien aan alle procedurele vereisten van de Verdragen is voldaan.

Wat is de stemprocedure in de Raad als de Raad zonder instemming van de Commissie afwijkt van  het Commissievoorstel of de rechtsbasis van het voorstel wijzigt?

• eenparigheid van stemmen (Art. 293 lid 1 VWEU)

Naar boven

Triloog (of trialoog)

Wat is een triloog?

• Een triloog of trialoog is een informele bijeenkomst van het Voorzitterschap van de Raad (niveau raadswerkgroep of Coreper), vertegenwoordigers van het Europees Parlement (voorzitter en leden van de bevoegde commissie) en een vertegenwoordiger van de Commissie. Deze bijeenkomsten kunnen in elke fase van de besluitvorming over een bepaald wetgevingsvoorstel plaatsvinden. Ze zijn bedoeld om tussentijds te verkennen of overeenstemming tussen de drie instellingen mogelijk is.
• zie gemeenschappelijke verklaring van Raad, EP en Commissie
• zie brochure Raad, blz.
• zie brochure EP, blz. 21-27

Kan een triloog ook worden georganiseerd als de Raad pas een gedeeltelijke algemene oriëntatie (partial general approach) heeft vastgesteld?

• Het is mogelijk, maar in beginsel alleen bij omvangrijke wetgevingsvoorstellen, waarvan delen afzonderlijk besproken kunnen worden zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de onderlinge samenhang van het geheel.

Kan een triloog ook plaatsvinden zonder machtiging van Coreper?

• Nee, dat kan niet. Er kan wel een gedachtewisseling plaatsvinden tussen het Voorzitterschap en de bevoegde EP-commissie, op uitnodiging van die EP-commissie (artikel 193, lid 2 Reglement EP). Het Voorzitterschap kan geen toezeggingen doen en kan de Raad niet binden. Het Voorzitterschap kan wel aandringen op een aantekening in de notulen van Coreper dat Coreper nota neemt van de voorgenomen gedachtewisseling van het Voorzitterschap.

Naar boven

Behandelvoorbehoud

Moet ik als voorzitter een behandelvoorbehoud van de Tweede Kamer melden?

"De kamer wil een behandelvoorbehoud. Ogv de goedkeuringswet VvL moet ik een parlementair voorbehoud melden in Brussel. Maar kan ik dat wel doen als ik voorzitter ben?"
Antwoord: de 'Nederlandse stoel' kan dat melden.

Kan ik als voorzitter een voorstel in stemming brengen als de Kamer niet wil dat de regering instemt met het voorstel?

Vraag: De Kamer wil niet dat de regering instemt met een voorstel. Kan ik als voorzitter het voorstel wel in stemming brengen, zonder instemming TK?

Antwoord: Ja dat kan. Het voorzitterschap kan bovendien verplicht worden een voorstel in stemming te brengen op initiatief van een lid van de Raad of van de Commissie, voor zover een meerderheid van de leden van de Raad zich in die zin uitspreekt (artikel 11, lid 1 tweede zin van het Reglement van Orde van de Raad). Bij de stemming kan de Nederlandse stoel vervolgens tegenstemmen of zich onthouden.

Kan een parlementair voorbehoud worden gemaakt bij stemming?

Je kunt inderdaad nog een parlementair voorbehoud maken als er al gestemd wordt, maar dat betekent dus in praktijk dat je je onthoudt van stemming. Als je wilt dat ook naar buiten duidelijk wordt dat NL zich in deze onthoudt dan is een verklaring het aangewezen instrument. Maar die had dan eigenlijk bij de bespreking van de raadsagenda op Coreper moeten worden aangekondigd.

Naar boven

Agendasetting in Raad en Coreper

Hoe verloopt de agendering voor een zitting van de Raad?

• De voorlopige agenda van de Raad wordt opgesteld door het Voorzitterschap, rekening houdend met TRIO programma, verzoeken van lidstaten en van Commissie;
• Voorzitterschap moet verzoeken van lidstaten en/of Commissie agenderen (mits alles keurig op tijd is aangeleverd);
• Als dossier op voorlopige agenda staat kan het alleen met eenparigheid stemmen van de voorlopige agenda worden gehaald (door Coreper);
• Vaststelling van de agenda gebeurt vervolgens door de Raad aan het begin van de zitting, met gewone meerderheid. Dat wil zeggen: een positieve stem van 15 van de 28 leden van de Raad.
• Punten die niet op de voorlopige agenda voorkomen, kunnen slechts met eenparigheid van stemmen op de agenda worden geplaatst.
• In theorie is het mogelijk dat een dossier op verzoek van één lidstaat van de agenda wordt gehaald, maar in praktijk gebeurt dat niet of zelden. De Raad kan in dat geval namelijk met gewone meerderheid besluiten het onderwerp toch op de agenda te handhaven.
• Geagendeerde punten kunnen alleen in stemming worden gebracht indien aan alle procedurele vereisten van de Verdragen is voldaan.

Naar boven

Friends of the Presidency

Neem de Commissie ook deel aan de bijeenkomsten van Friends of Presidency (FoP)

• Het staat nergens dat de Commissie bij FoP aan zit, maar is ongeschreven regel, waar de Voorzitterschappen zich de afgelopen jaren aan hbben gehouden.

Naar boven

Talenregime

Mag een Nederlandse minister Engels spreken in de Raad?

• Hiertegen zijn geen Europeesrechtelijke bezwaren. Hierover kan een Nederlandse beleidslijn zijn afgesproken.

Wat zijn de mogelijkheden om een taal in de EU te introduceren?

• Er kan een vertaling van de Verdrag in de nieuwe taal opgesteld worden, waarvan een gewaarmerkt afschrift bij het archief van de Raad wordt gedeponeerd ( art. 55 lid 2 EU-Verdrag). Hiervoor is geen besluit van de Raad nodig. De kosten hiervan zijn voor de lidstaat die om de introductie van de nieuwe EU-taal heeft verzocht (de verzoekende lidstaat).
• (Overgangsoplossing) Een taal waarvan de status is erkend in de grondwet van een lidstaat, kan worden gebruikt in de EU instellingen. Hiervoor is een administratief akkoord tussen de EU-instellingen en de verzoekende lidstaat vereist. De kosten komen ten laste van deze lidstaat. Voorbeelden hiervan zijn het Catalaans, Baskisch en Gaelisch.
• De nieuwe taal kan in artikel 55, lid 1 EU-Verdrag worden vermeld als authentieke taal. Hiervoor is dus een wijziging van het EU-Verdrag vereist. Een dergelijke wijziging impliceert dat de nieuwe taalversie van de Verdragen kan worden gebruikt door het Hof van Justitie en door nationale jurisdicties. In de overige instellingen zal de nieuwe taal niet worden gebruikt. De kosten hiervoor komen ten laste van het EU-budget.
• De nieuwe taal kan worden ingevoerd als officiële EU-taal en werktaal, in de zin van Verordening 1/1958 tot regeling van het taalgebruik in de EEG. Wijziging van deze verordening is mogelijk door middel van een unaniem besluit van de Raad. Een andere optie is om de toetredingsvoorwaarden van de verzoekende lidstaat te amenderen. Dit gebeurt op voorstel van de Commissie, waarna met eenparigheid in de Raad wordt gestemd. Dit besluit moet samengaan met optie a) of c). De kosten hiervoor komen ten laste van het EU-budget.

Naar boven