Europese Commissie brengt via Mededeling verslag uit over investeringen in schone technologie
Nieuwsbericht | 01-11-2023
Het gaat om de op 24 oktober 2023 door de Europese Commissie aangenomen Mededeling (COM(2023) 652) (EN) met een verslag over de voortgang van het concurrentievermogen op het gebied van schone technologie. Tegelijk met de mededeling verscheen een factsheet. De mededeling beziet ook de eerste resultaten van de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA). Benadrukt wordt dat het nodig is de situatie te blijven volgen en constructief met de Verenigde Staten te blijven samenwerken. De mededeling erkent dat andere actoren, met name China, ook actieve programma's voor overheidssteun hebben die waarschijnlijk gevolgen zullen hebben voor het investeringsklimaat voor schone technologieën in de EU.
Maatregelen ter bevordering van investeringen in schone technologie Schone technologieën spelen een belangrijke rol in de groene transitie en bij de aanpak van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Onder meer via de Europese Green Deal heeft de EU gezorgd voor een regelgevingskader en een ondernemingsklimaat dat groei stimuleert en de ontwikkeling, productie en toepassing van schone technologieën bevordert. De mededeling benoemt onder meer de volgende gerealiseerde maatregelen:
Stimulansen en voorspelbaarheid: de EU heeft een ambitieus regelgevingskader ontwikkeld om van Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te maken. Cruciaal element daarin is dat de wetgeving over het “Fit for 55”-pakket een versterkt en uitgebreid emissiehandelssysteem en een nieuw mechanisme voor koolstofgrenscorrectie omvat. Hiermee kan de EU broeikasgasemissies tegen 2030 met ten minste 55 procent verminderen. Ook werkt de Commissie aan vermindering van de administratieve formaliteiten en lasten en aan een eenvoudigere en snellere vergunningverlening voor projecten op het gebied van schone technologie (onder meer via de verordening voor een nettonulindustrie ; zie dit ECER-bericht).
EU-investeringen: over de periode 2021-2027 zal naar verwachting 32,6 procent van de totale EU-begroting (578 miljard euro) ingezet worden ten gunste van klimaatgerelateerde uitgaven. De Commissie organiseert de allereerste EU-brede veiling voor de productie van hernieuwbare waterstof (via budget van 800 miljoen euro uit het innovatiefonds).
Particuliere investeringen: via een gunstig regelgevingskader in de EU worden particuliere investeringen doeltreffend aangetrokken en gekanaliseerd naar economische activiteiten die bijdragen aan het koolstofvrij maken van de samenleving. De EU-taxonomie en de kapitaalmarktenunie helpen beleggers de ontwikkeling van schone technologie te ondersteunen.
Nationale overheidsinvesteringen: het staatssteunbeleid biedt mogelijkheden om schone investeringen op nationaal niveau te ondersteunen. Sinds maart 2023 heeft de Commissie diverse steunregelingen van lidstaten goedgekeurd voor investeringen in schone technologieën en zij beoordeelt momenteel aanvullende regelingen. De benodigde investeringen voor de groene en de digitale transitie zetten de nationale begrotingen extra onder druk. Daarom moet snel overeenstemming worden bereikt over de hervorming van de EU-regels inzake economische governance (zie voorstel van de Commissie van april 2023; zie dit ECER-bericht).
Samenwerking met belanghebbenden: industriële allianties zoals de Europese alliantie voor batterijen en de alliantie voor schone waterstof hebben een belangrijke rol gespeeld bij het samenbrengen van het bedrijfsleven en beleidsmakers voor nauwere samenwerking. In oktober 2023 vond een eerste dialoog over waterstof plaats.
Vaardigheden: via “academies voor de nettonulindustrie” wordt gezorgd dat de beroepsbevolking in de EU over de vaardigheden beschikt die nodig zijn om de transitie naar een groene en digitale economie te stimuleren. Dit is ook het specifieke aandachtspunt tijdens het Europees Jaar van de Vaardigheden.
Veerkracht en concurrentievermogen: het industrieel plan voor de Green Deal beoogt het concurrentievermogen van de Europese industrie voor schone technologie te waarborgen en Europa te positioneren als leider op het gebied van industriële innovatie. De verordening voor een nettonulindustrie wil belemmeringen wegnemen en de Europese productiecapaciteit voor nettonultechnologieën opschalen. De verordening kritieke grondstoffen moet aanvullende zekerheid bieden.
Internationale betrokkenheid en een assertief handelsbeleid: de EU zal de veerkracht en diversificatie van haar toeleveringsketens, en daarmee haar economische veiligheid, blijven versterken door middel van internationale samenwerking en, waar nodig, autonome maatregelen. De voorgestelde club voor kritieke grondstoffen zal de internationale samenwerking vergemakkelijken door consumerende en grondstoffenrijke landen bijeen te brengen.
Beperking impact van de Amerikaanse Inflation Reduction Act Alle grote economieën, zoals de VS, China, Canada en Japan, streven ernaar het concurrentievermogen van hun industrie voor schone technologie te verbeteren.
Met de IRA heeft de VS haar inspanningen ter bestrijding van de klimaatverandering opgevoerd. Bepaalde elementen van de IRA geven echter ook aanleiding tot bezorgdheid bij internationale partners, waaronder de EU. Bijvoorbeeld met betrekking tot verstoring van de internationale handel en internationale investeringen, negatieve gevolgen voor ondernemingen die niet in de VS gevestigd zijn en de verenigbaarheid met de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO).
Volgens de Mededeling is het in dit stadium moeilijk om de werkelijke impact van de IRA op de economie van de EU en op de ontwikkeling op langere termijn van de industriële basis van de EU op het gebied van schone technologie te beoordelen. Zo zijn er nog onvoldoende gegevens beschikbaar maar ook verschillende andere uitdagingen waar de economie van de EU mee te maken heeft, zoals de oorlog in Oekraïne, de hoge energieprijzen en rentetarieven en de inflatoire druk, maken het moeilijk om de impact van IRA op de EU-investeringen in schone technologie op zichzelf te beschouwen.
De totale impact van de IRA op de EU-investeringen in schone technologie hangt ook af van de doeltreffendheid van de respons van de EU en van het beleid om haar concurrentievermogen en technologische voorsprong op lange termijn te verbeteren. Een snelle vaststelling van relevante EU-wetgeving, zoals de verordening voor een nettonulindustrie , de verordening inzake kritieke grondstoffen (zie dit ECER-bericht) en het platform voor strategische technologieën voor Europa (STEP) (zie ook dit ECER-bericht), ondersteund door de tussentijdse herziening van het meerjarig financieel kader , zou het regelgevingskader van de EU verder helpen verbeteren en helpen tegemoet te komen aan de dringende behoefte aan overheidsinvesteringen van de EU in kritieke technologie.
De Commissie blijft alert en zal mondiale en binnenlandse investeringsstromen en beleid inzake overheidssteun van andere landen blijven volgen. Tegelijk werkt zij constructief samen met de VS om mogelijke gevolgen van de IRA te verzachten en te zorgen dat de respectieve beleidsmaatregelen elkaar versterken ten gunste van een snellere transitie. De EU gaat door met de onderhandelingen met de VS over een overeenkomst inzake kritieke grondstoffen.
Naast de IRA zijn nog andere elementen bepalend voor het toekomstige concurrentievermogen voor schone technologie in de EU. Denk aan de energievoorziening, geschoolde arbeidskrachten, adequate particuliere en publieke financiering, grondstoffen, de blijvende openheid van de handel en een ondersteunend ondernemingsklimaat. Beleidsmaatregelen op deze gebieden blijven daarom van belang.
Meer informatie: Persbericht Europese Commissie ECER-dossier: Onderzoek en technologie ECER-dossier: Klimaat en Milieu ECER-dossier: Energie ECER-dossier: Staatssteun ECER-bericht: Twee laatste pijlers van wetgevingspakket fit-for-55 vastgesteld (13 oktober 2023) ECER-bericht: Overgangsfase van het EU-mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens CBAM van start (6 oktober 2023)
