Europese Commissie registreert nieuwe burgerinitiatieven over waterweerbaarheid en psychedelica

Op 11 september 2024 besloot de Europese Commissie de twee nieuwe Europese burgerinitiatieven (EBI) te registreren. Het gaat om de initiatieven genaamd “EBI voor een Europa dat slim en weerbaar met water omspringt” en “PsychedeliCare”.

Achtergrond
Sinds april 2012 kunnen EU-burgers een Europees burgerinitiatief (EBI) -  een instrument ingevoerd bij het verdrag van Lissabon – instellen (zie voor meer informatie ook dit ECER-dossier).

Het EBI beoogt burgers invloed te geven op de Europese agenda, waarmee het concept van ‘participerende’ democratie (beslissingen worden hierbij niet ‘slechts’ overgelaten aan gekozen vertegenwoordigers, zoals het geval is bij een puur parlementaire democratie) in de Europese Unie in de praktijk wordt gebracht. Dankzij het Europees burgerinitiatief kunnen burgers de Commissie vragen een wetsvoorstel te doen over een kwestie waarvoor de EU bevoegd is.

Meer informatie over het EBI op de website van de EU is hier te vinden. Een Europees burgerinitiatief moet ten minste worden gesteund door één miljoen stemgerechtigde burgers, uit minimaal 7 EU-landen. Binnen elk van die 7 landen is ook een minimumaantal handtekeningen vereist.

Daarnaast gelden bij een EBI de eisen dat: (1) de voorgestelde actie niet duidelijk buiten het kader mag vallen van de bevoegdheden van de Commissie om een voorstel voor een rechtshandeling in te dienen, 2) zij niet kennelijk beledigend, lichtzinnig of ergerlijk mag zijn en 3) zij niet kennelijk mag indruisen tegen de waarden van de Unie.

De rechtsgrond voor het Europees burgerinitiatief is vastgelegd in artikel 11, lid 4 van het EU-verdrag en artikel 24, eerste alinea van het EU-Werkingsverdrag.

Eerder kwam ook kritiek op de EBI-verordening die in 2011 van toepassing werd verklaard. Het Europees Parlement had herhaaldelijk de wens geuit voor een hervorming van de procedures, om deze eenvoudiger en efficiënter te maken. De Europese Commissie maakte daaropvolgend in 2017 een wetgevingsvoorstel bekend om de EBI-hervorming te herzien. Na institutionele onderhandelingen met het Parlement en de Raad, is sinds 2019 de herziene EBI-verordening van toepassing.

Sinds de inwerkingtreding van de eerste EBI-verordening heeft de Commissie inmiddels 118 initiatieven geregistreerd.

Inhoud van de twee burgerinitiatieven
Met het initiatief “EBI voor een Europa dat slim en weerbaar met water omspringt” beogen de organisatoren:

• te pleiten voor een ‘actieplan’ voor water;

• aan waterweerbaarheid dezelfde prioriteit te geven als aan de carbonisatie; 
• de watervoetafdruk van de samenleving te verkleinen;
• vaart te zetten achter een verschuiving naar een waterefficiënte industrie en landbouw;
• te zorgen voor de juiste vaardigheden voor een economie die slim omspringt met water;
• inspanningen voor herstel en bescherming te ondersteunen;
• en het recht op schoon en veilig water en sanitaire voorzieningen te waarborgen.

Met het initiatief ”PsychedeliCare” roepen de organisatoren de Europese Commissie op om de ontwikkeling van overeenstemming onder deskundigen over normen voor therapeutische toepassingen van psychedelica en de uitrol van therapieën met psychedelica te bevorderen. Daarnaast beoogt dit initiatief inspanningen voor capaciteitsopbouw voor multidisciplinaire opleidingen te ondersteunen en onderzoek naar therapeutische toepassingen van psychedelica en de ontwikkeling van onderzoeksnetwerken te stimuleren. Tenslotte willen de organisatoren dat er op internationaal niveau gemeenschappelijke standpunten worden ingenomen waarin voor regelgeving inzake psychedelische stoffen wordt gepleit.

Aangezien beide burgerinitiatieven voldoen aan de formele voorwaarden, heeft de Commissie beide juridisch ontvankelijk verklaard op basis van de EBI-verordening. De Commissie heeft echter nog niet gekeken naar de inhoud van de burgerinitiatieven, zoals de politieke of inhoudelijke overwegingen die eraan ten grondslag liggen. De Commissie doet dit pas als een initiatief, zoals hierboven genoemd, de nodige steun  van ten minste één miljoen Europese burgers krijgt.

Hoe verder?
De organisatoren hebben zes maanden de tijd om te beginnen met het verzamelen van één miljoen handtekeningen (per initiatief). De Commissie zal - met een onderbouwing - moeten beslissen of ze het verzoek zal accepteren, nadat het Europees burgerinitiatief binnen één jaar tenminste één miljoen steunbetuigingen heeft en in tenminste zeven lidstaten het vereiste minimumaantal steunbetuigingen wordt gehaald.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier : Burgerschap van de EU- Burgerinitiatief
ECER-dossier: Klimaat en Milieu
ECER-dossier: Volksgezondheid