Europese Commissie brengt Jaarverslag 2024 over werkgelegenheid en sociale ontwikkelingen in Europa uit

Hervormingen en financiële steun voor onderwijs en opvang voor jonge kinderen, de ontwikkeling van vaardigheden, een leven lang leren, beroepsopleidingen en bepaalde regelingen voor arbeidsondersteuning zijn veelbelovend. Uit het ESDE-verslag 2024, dat op 19 september 2024 werd gepresenteerd, blijkt dat investeringen een positief effect hebben gehad op inkomens, werkgelegenheidsniveaus, sociale inclusie en armoedebestrijding, en hebben bijgedragen aan het verkleinen van sociale en economische verschillen in de hele EU. Sociale investeringen en hervormingen hebben tussen 2010 en 2021 ook bijgedragen aan een toename van de welvaart in de eurozone en de verschillen tussen de lidstaten zijn kleiner geworden. EU-landen met voorheen zwakkere economische en sociale prestaties hebben hun achterstand op sterkere landen ingehaald, deels dankzij deze investeringen. Het verslag constateert echter ook dat er zowel binnen als tussen landen nog steeds aanzienlijke verschillen bestaan.

Achtergrond
Het jaarlijkse verslag over de werkgelegenheid en sociale ontwikkelingen in Europa is het belangrijkste analytische verslag van de Europese Commissie over werkgelegenheid en sociale zaken. Het bevat actuele economische analyses en bijbehorende beleidsaanbevelingen. Zie voor eerdere ESDE rapporten ook deze link.

Uit een recente enquête blijkt dat er onder de Europeanen veel steun bestaat voor sociale investeringen. Respondenten gaven daarin aan dat voor de toekomst van de EU gezondheidszorg, onderwijs, opleiding en levenslang leren, en ondersteuning van de werkgelegenheid van belang zijn en dat de overheidsuitgaven voor belangrijk sociaal beleid moeten stijgen.

De EU bevordert sociale convergentie door middel van cohesiebeleid en financiering, waaronder het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) en de herstel- en veerkrachtfaciliteit. In 2024 voerde de EU haar inspanningen op om regio's en lidstaten te helpen de sociale verschillen te verkleinen. Voor het eerst omvatte het Europees semester 2024 een specifiek kader voor sociale convergentie (zie dit ECER-bericht). Het hervormde kader voor economische governance (zie dit ECER-bericht)benadrukt ook het belang van het rendement van sociale investeringen.

Andere belangrijke EU-beleidsmaatregelen ter ondersteuning van sociale investeringen en sociale convergentie zijn onder meer investeringen in programma's voor volwasseneneducatie en de ontwikkeling van vaardigheden en opleiding, het pakket ter ondersteuning van de werkgelegenheid voor jongeren (zie persbericht Commissie) met de versterkte jeugdgarantie, de Europese kindergarantie, het voorgestelde pakket ter verbetering van de kwaliteit van stages en het voorgestelde actieplan om tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aan te pakken (zie dit ECER-bericht), de Europese zorgstrategie (zie persbericht Commissie), de aanbeveling van de Raad inzake een toereikend minimuminkomen dat actieve integratie garandeert, en de richtlijn inzake toereikende minimumlonen. Voor betaalbare huisvesting zijn het Nieuwe Europese Bauhaus, het Initiatief voor betaalbare huisvesting (zie ook dit ECER-bericht) en het Europees Platform voor de bestrijding van dakloosheid (zie persbericht Commissie) van vitaal belang.

Belangrijkste bevindingen uit het ESDE-verslag 2024
- Het vergroten van het woningaanbod en het verbeteren van de huisvestingssteun verbetert de betaalbaarheid, vermindert de armoede en kan mensen helpen een betere baan te vinden. In 2022 verlaagden huisvestingstoelagen het percentage mensen in de EU dat een armoederisico liep. In het verslag wordt vastgesteld dat sociale huisvesting ook bijdraagt aan de bestrijding van armoede, maar dat er in veel lidstaten sprake is van een ernstig tekort. Het gebrek aan betaalbare woningen van goede kwaliteit heeft verschillende structurele oorzaken, waaronder weinig stimulansen, knelpunten in de planning en de bouw en lacunes in investeringen. In de nieuwe Europese Commissie komt een EU-commissaris met directe verantwoordelijkheid voor huisvesting. In de politieke richtsnoeren 2024-2029 (zie dit ECER-bericht) is ook aangekondigd dat de Commissie voor het eerst een Europees plan voor betaalbare huisvesting zal voorstellen om alle oorzaken van de huisvestingscrisis te onderzoeken en de nodige investeringen vrij te maken.

- Sociale investeringen en hervormingen leveren meer op als ze gericht zijn op de eerste levensfasen van burgers. Investeren in onderwijs en opvang voor jonge kinderen helpt ouders, vooral moeders, bij het vinden en behouden van een baan, waardoor de verschillen tussen mannen en vrouwen op het gebied van werkgelegenheid en beloning kleiner worden. Het vermindert ook het risico op armoede en sociale uitsluiting. Voor kinderen leiden sociale investeringen tot betere onderwijs- en arbeidsvooruitzichten later in hun leven, die vervolgens de economische groei stimuleren. Om de 2030-doelstellingen voor onderwijs en opvang voor jonge kinderen te halen, moet de EU volgens het verslag jaarlijks 11 miljard euro extra investeren. In de nieuwe Europese Commissie zal de kindergarantie worden versterkt om sociale uitsluiting te voorkomen en te bestrijden door middel van onderwijs, gezondheidszorg en andere essentiële openbare diensten. De Commissie zal ook de allereerste EU-strategie voor armoedebestrijding voorstellen.

- Investeren in een actief arbeidsmarktbeleid helpt mensen een baan te vinden en te behouden. Sommige door de EU gefinancierde opleidingsprogramma's in Griekenland en banenplannen in Ierland hebben de kans op werk voor jongere werknemers vergroot en het inkomen doen stijgen. Het verslag benadrukt ook dat een actief arbeidsmarktbeleid, gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+), de werkgelegenheid kan stimuleren, de economische groei op lange termijn kan bevorderen en regio's en landen kan helpen om hun economische en sociale achterstand in te halen. De nieuwe Commissie zal met een routekaart voor kwaliteitsbanen komen, die samen met de sociale partners is ontwikkeld. Het zal eerlijke lonen, goede arbeidsomstandigheden, opleiding en eerlijke overgangen van de ene baan naar de andere voor werknemers en zelfstandigen ondersteunen.

- Overheidsfinanciering, met name via het ESF+, heeft de werkgelegenheid daadwerkelijk vergroot door de ontwikkeling van vaardigheden te stimuleren. Deze steun helpt om meer mensen aan het werk te houden gedurende ten minste 20 jaar na de initiële investering, waardoor de initiële kosten meer dan gecompenseerd worden en het bbp toeneemt. Met meer dan 65 miljard euro aan EU-financiering voor vaardigheidsprogramma's, met name via de Herstel- en veerkrachtfaciliteit (RRF) en het ESF+, spelen deze EU-initiatieven een cruciale rol bij het waarborgen van een eerlijke overgang naar een groene en digitale economie. Ze ondersteunen groene sectoren, vergemakkelijken de overgang naar een andere baan en helpen lage en middeninkomensgroepen zich energie-efficiënte oplossingen voor huisvesting, vervoer en voedsel te veroorloven. De nieuwe Commissie zal een Unie van Vaardigheden voorstellen, met de nadruk op investeringen, volwasseneneducatie en een leven lang leren, het behoud van vaardigheden en de erkenning van verschillende soorten opleidingen om mensen in staat te stellen in de hele Unie te werken.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier: Economisch beleid
ECER-dossier: Werknemers – Sociale zekerheid
ECER-dossier: Onderwijs