Europese Rekenkamer publiceert verslag over de bijdrage van de herstel- en veerkrachtfaciliteit aan klimaat en groene transitie

Het gaat om het op 11 september 2024 door de Europese Rekenkamer (ERK) gepubliceerde Speciaal verslag 14/2024: Groene transitie – Onduidelijke bijdrage uit de herstel- en veerkrachtfaciliteit . Het verslag is in te zien via de website van de ERK.

Ten minste 37 procent van de RRF-middelen moet worden gereserveerd voor klimaatactie. De Europese Commissie heeft berekend dat in februari 2024 42,5 procent (275 miljard euro) van de RRF-middelen was toegewezen aan maatregelen voor het bereiken van de klimaatdoelstellingen van de EU.
De auditors van de ERK waarschuwen in het verslag dat deze bijdragen met minstens 34,5 miljard euro overschat kunnen zijn, en stellen daarnaast dat er nog meer problemen zijn. Ook zien zij tekortkomingen in de mijlpalen en streefdoelen voor klimaatrelevante acties, in de rapportage van de werkelijke uitgaven en in de milieuvriendelijkheid van sommige projecten die als “groen” waren bestempeld.

Achtergrond
De herstel- en veerkrachtfaciliteit (Recovery and Resilience Facility; de RRF) is het speciale financieringspakket van 700 miljard euro dat door de EU beschikbaar is gesteld in de nasleep van de coronapandemie. Deze bestaat uit een mix van leningen en subsidies. De lidstaten die de middelen ontvangen, zetten de te bereiken mijlpalen en de geraamde kosten uiteen in hun nationale herstel- en veerkrachtplannen. In de planningsfase moet ten minste 37 procent van de financiering worden toegewezen aan klimaatactie die bijdraagt aan het streefdoel van de EU om de uitstoot van CO₂ tegen 2050 tot nul terug te brengen.

Een van de belangrijkste doelstellingen van de RRF is om bij te dragen aan de Europese klimaatdoelstellingen en de groene transitie in de EU-lidstaten. RRF-middelen worden uitbetaald op basis van bereikte mijlpalen en streefdoelen, en niet op basis van werkelijke uitgaven. Naast andere tekortkomingen stelden de auditors vast dat het gezien dit financieringsmodel en het relatief korte tijdsbestek voor de uitvoering van de RRF de vraag is of al het geld dat voor klimaatactie is uitgetrokken, er ook daadwerkelijk aan zal bijdragen.

Het verslag
De auditors geven in het verslag aan dat de klimaatbijdrage van RRF-maatregelen in de praktijk niet altijd nauwkeurig wordt bepaald. Voor het berekenen van het deel van het geld dat voor klimaatactie is uitgetrokken hanteert de Europese Commissie een formule met een “klimaatcoëfficiënt”. Acties waarvan wordt geoordeeld dat zij een aanzienlijke bijdrage leveren aan het tegengaan van klimaatverandering krijgen een coëfficiënt van 100 procent, acties met een niet-marginale, positieve bijdrage 40 procent, en fondsen met een neutrale of onbeduidende bijdrage 0 procent. Veel maatregelen waren echter niet eenduidig en de auditors constateerden dat de klimaatbijdrage daarvan in bepaalde gevallen overschat werd. Bovendien bleken sommige als groen bestempelde projecten bij nader inzien geen direct verband te hebben met de groene transitie. Om dit te voorkomen, bevelen de auditors aan om klimaatrelevante projecten in de toekomst gedetailleerder en nauwkeuriger te beoordelen.

De auditors stelden ook vast dat sommige maatregelen minder groen waren dan ze leken. Om de streefdoelen voor klimaatuitgaven te halen, nemen landen in hun plannen kostenramingen op die wel voorafgaand aan de uitvoering ervan worden gecontroleerd, maar niet daarna. De werkelijke kosten van RRF-maatregelen kunnen aanzienlijk verschillen van de ramingen. Daarom bestaat er geen volledig overzicht van de werkelijke middelen die aan klimaatactie worden besteed. Om dergelijke discrepanties te voorkomen, bevelen de auditors aan om de banden tussen toekomstige instrumenten en de klimaatdoelstellingen te versterken. Ook bevelen zij aan om een volledig overzicht van de uitgegeven middelen samen te stellen en te publiceren.

Meer informatie:
Nieuwsbericht Europese Rekenkamer
ECER-dossier: Begroting
ECER-dossier: Rechtsstaat in de EU- Instrumentarium- RRF-verordening
ECER-webpagina: EU-ontwikkelingen Covid-19