Index digitale economie en samenleving toont vooruitgang door EU-lidstaten

Medio november presenteerde de Europese Commissie de resultaten van de index van de digitale economie en samenleving (EN), de DESI 2021. De index geeft een beeld van de geboekte vooruitgang door de EU-lidstaten op het gebied van digitale economie, maatschappij en digitaal concurrentievermogen. Tegelijk met de DESI presenteerde de Commissie ook een Vragen en antwoorden overzicht over DESI 2021. Nederland staat op de vierde plek in de index.

Achtergrond
Bij het opstellen van de index wordt voornamelijk gebruikgemaakt van gegevens van Eurostat en van gespecialiseerde studies en verzamelmethoden. De index kan EU-lidstaten helpen te bepalen op welke prioritaire gebieden investeringen en maatregelen nodig zijn. DESI wordt ook gebruikt als instrument voor de analyse van digitale aspecten in het kader van het Europees semester.

De DESI 2021-verslagen bevatten voornamelijk gegevens uit de eerste twee kwartalen van 2020 en verschaffen inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen in de digitale economie en maatschappij in die periode. Uit die gegevens valt nog niets af te leiden over het effect van COVID-19-pandemie op het gebruik en de levering van digitale diensten en de resultaten van sindsdien uitgevoerde beleidsmaatregelen. Dit zal duidelijker worden in de editie van 2022.

Alle EU-lidstaten hebben vooruitgang geboekt met de digitalisering, maar het algemene beeld in de lidstaten loopt uiteen. Ondanks enige convergentie blijft de kloof tussen de koplopers en de achterblijvers in de DESI groot. Om de doelstellingen voor 2030 van Europa's digitale decennium – de in maart 2021 gepresenteerde visie en strategie voor een digitaal Europa in 2030- te halen zullen volgens de Commissie alle lidstaten gezamenlijke inspanningen moeten leveren.

De DESI 2021 houdt rekening met belangrijke beleidsinitiatieven, waaronder het Digitaal kompas 2030: de Europese aanpak voor het digitale decennium (zie ECER-bericht). In  deze mededeling van de Commissie uit maart 2021, waarin de Europese ambitie op digitaal gebied en een visie voor de digitale transformatie en concrete doelstellingen voor de EU voor 2030 worden uiteengezet, staan vier kernpunten: vaardigheden, infrastructuur, digitale transformatie van bedrijven en overheidsdiensten.

Het beleidsprogramma van de EU uit september 2021, dat het traject binnen de EU naar een digitaal decennium beschrijft (zie ECER-bericht), schetst een nieuw kader voor governance met de lidstaten. Dit kader is gebaseerd op een jaarlijks samenwerkingsmechanisme tussen de EU-instellingen en de lidstaten en is erop gericht de doelstellingen gezamenlijk te halen. Dit programma wijst het Voor het monitoren van de doelstellingen voor het digitale decennium wijst het beleidsprogramma de DESI aan. Daarom zijn de DESI-indicatoren nu ook opgebouwd rond de vier kernpunten van het digitale kompas.

In het kader van de faciliteit voor herstel en veerkracht (RRF; de Recovery en Resilience Facility in het kader van het EU herstelprogramma NextGeneration EU, zie ook dit ECER-bericht) hebben de EU-lidstaten zich verbonden om ten minste 20 procent van hun nationale middelen uit het herstel- en veerkrachtplan te besteden aan het digitale. De DESI-landverslagen bevatten een beknopt overzicht van de digitale investeringen en hervormingen die vervat zijn in de 22 plannen voor herstel en veerkracht die al door de Raad zijn goedgekeurd.

Uitkomsten DESI 2021
De index onderscheidt 4 kernpunten en bevat – ook op lidstaat niveau- informatie over de vooruitgang op die punten:

• Digitale basisvaardigheden en menselijk kapitaal: meer dan de helft van de EU-bevolking beschikt over dergelijke vaardigheden. Het aantal ICT specialisten op de arbeidsmarkt is licht toegenomen. Voor veel lidstaten is het gebrek aan werknemers met geavanceerde digitale vaardigheden een reden voor tragere digitale transformatie. Er is een groter aanbod aan opleidingen nodig. Komende jaren wordt verbetering verwacht, mede gezien de door de Commissie goedgekeurde investeringen in digitale technologie in de nationale plannen voor herstel en veerkracht. Het eveneens door de Commissie gepresenteerde scorebord “Women in Digital” (EN) bevestigt de substantiële kloof inzake gespecialiseerde digitale vaardigheden.
   
• Breedbandconnectiviteit: bijna 60 procent van de huishoudens in de EU hebben beschikking over netwerken met zeer hoge capaciteit (VHCN) en op het platteland is de dekking gestegen naar 28 procent. Ook zijn er stappen gemaakt in de lidstaten ten aanzien van het 5G-spectrum. Tegelijk met de DESI publiceerde de Commissie studies over mobiele en vaste breedbandprijzen in Europa in 2020 (EN), over breedbanddekking in de EU; stand van zaken tot juni 2020 (EN) en over de 27 nationale breedbandplannen (EN). 11 procent van de digitale investeringen in de door de Raad goedgekeurde plannen voor herstel en veerkracht is bestemd voor connectiviteit.
   
• Integratie van digitale technologieën: het gebruik van cloud-technologie is toegenomen, waarbij de grote ondernemingen het voortouw blijven nemen ten opzicht van kleine en middelgrote bedrijven. Slechts een fractie van de ondernemingen maakt gebruik van geavanceerde digitale technologie. Om de ambities van de doelstellingen voor het digitale decennium te halen moet er nog veel gebeuren. Ook op het gebied van gebruik van “ big data”. Slechts een fractie van de ondernemingen maakt hier gebruik van. Circa 15 procent van de digitale investeringen in de door de Raad goedgekeurde plannen voor herstel en veerkracht is bestemd voor digitale capaciteiten, digitaal onderzoek en digitale ontwikkeling.
   
• E-overheidsdiensten: in aanvulling op het DESI-verslag is er een studie gepubliceerd waarin de bijdrage van ICT aan de milieuduurzaamheidmaatregelen van ondernemingen in de EU wordt onderzocht. Twee derde van de ondervraagde ondernemingen geeft aan ICT-oplossingen in te zetten om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Er blijkt nog geen sprake van een grote toename van digitale (of e-)overheidsdiensten. Verscheidene lidstaten hebben digitale platforms opgericht of uitgebreid om meer onlinediensten aan te bieden. 37 procent van de investeringen in digitale projecten in de door de Raad goedgekeurde plannen voor herstel en veerkracht is bestemd voor digitale overheidsdiensten. In de komende jaren worden dan ook aanzienlijke verbeteringen verwacht. Tot slot stelde de Commissie de benchmark inzake e-overheid 2021 beschikbaar. Hierin werden burgers in 36 Europese landen gevraagd naar hun gebruik van digitale overheidsdiensten.

Meer informatie

• Persbericht Europese Commissie
• Joint Research Centre (JRC) Europese Commissie:  PREDICT rapport ICT en O&O 2021
• ECER-dossier: Digitalisering