Europese Commissie start onderzoek naar naleving van de DSA door Meta

De Europese Commissie heeft op 30 april 2024 een formele procedure ingeleid om te beoordelen of Meta, de aanbieder van Facebook en Instagram, mogelijk inbreuk heeft gemaakt op de Digital Services Act (DSA; de wet inzake digitale diensten (EU-Verordening 2022/2065)). Zie voor meer informatie ook de website van de Commissie over de DSA , de handhaving van de DSA en de Q&A .

De DSA is vanaf 17 februari 2024 volledig van toepassing op alle onlineplatforms (zie ook dit ECER-bericht). Voor zeer grote online platforms (VLOP’s) zoals Facebook en Instagram werd in april 2023 al een aanwijzingsbesluit genomen door de Commissie (zie daarover onder meer ook dit ECER-bericht) over verplichtingen inzake de DSA.

De vermoedelijke inbreuken hebben betrekking op het beleid en de praktijken van Meta met betrekking tot misleidende reclame en politieke inhoud op haar diensten. Ook is opgemerkt dat een doeltreffend instrument voor realtime burgerdebat en verkiezingsmonitoring door derden in de aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement ontbreekt. Hierbij speelt een rol dat Meta zijn instrument voor realtime openbare inzichten (CrowdTangle) zonder een passende vervanging heeft ontwikkeld.

Voorts vermoedt de Commissie dat het mechanisme voor het signaleren van illegale inhoud op de diensten van Meta („Notice-and-Action”), evenals de verhaalmechanismen voor gebruikers en interne klachtenmechanismen niet in overeenstemming zijn met de vereisten van de DSA en dat er tekortkomingen zijn in de verstrekking door Meta van toegang tot openbaar beschikbare gegevens aan onderzoekers.

De inleiding van de procedure is gebaseerd op een voorlopige analyse van het risicobeoordelingsverslag dat Meta in september 2023 toezond, op antwoorden van Meta op formele informatieverzoeken van de Commissie (over illegale inhoud en desinformatie, gegevenstoegang , abonnement op no-ads beleid en generatieve AI ), op openbaar beschikbare verslagen en op de eigen analyse van de Commissie.

De verdere besprekingen zullen zich toespitsen op:

• Misleidende advertenties en desinformatie: De Commissie vermoedt dat Meta niet voldoet aan de plichten van de DSA met betrekking tot de verspreiding van misleidende advertenties, desinformatiecampagnes en gecoördineerd niet-authentiek gedrag in de EU. De verspreiding van dergelijke inhoud kan risico’s meebrengen voor het maatschappelijk debat, de verkiezingsprocessen en de grondrechten, en voor de consumentenbescherming.

• Zichtbaarheid van politieke inhoud: De Commissie vermoedt dat het beleid van Meta dat verband houdt met de „politieke inhoudsbenadering”, waarbij politieke inhoud in de aanbevelingssystemen van Instagram en Facebook wordt afgebroken, niet voldoet aan de verplichtingen uit de DSA. Het onderzoek zal zich toespitsen op de verenigbaarheid van dit beleid met de transparantie- en verhaalverplichtingen voor gebruikers, en op de vereisten om de risico's voor het maatschappelijk debat en de verkiezingsprocessen te beoordelen en te beperken.
   
• Het ontbreken van een doeltreffend instrument voor realtime burgerdebat en verkiezingsmonitoring door derden in de aanloop naar de komende verkiezingen voor het Europees Parlement en andere verkiezingen in verschillende lidstaten: Meta is bezig met het afbreken van „CrowdTangle”, een instrument voor publieke inzichten dat onderzoekers, journalisten en het maatschappelijk middenveld in real time verkiezingsmonitoring mogelijk maakt, onder meer door middel van live visuele dashboards, zonder daarbij een passende vervanging aan te bieden.
  Zoals blijkt uit eind maart 2024 gepubliceerde richtsnoeren van de Commissie voor aanbieders van zeer grote onlineplatforms inzake systeemrisico's voor verkiezingsprocessen (C(2024) 2121) (zie deze websitepagina van de Commissie), moet in tijden van verkiezingen in plaats daarvan de toegang tot dergelijke instrumenten worden uitgebreid.
  De Commissie vermoedt dat Meta, rekening houdend met de depreciatie van Meta en de geplande stopzetting van CrowdTangle, de risico's in verband met de effecten van Facebook en Instagram op het maatschappelijk discours en verkiezingsprocessen en andere systeemrisico's niet zorgvuldig heeft beoordeeld en adequaat heeft beperkt. Een dergelijke depreciatie kan leiden tot schade aan het maatschappelijk debat en de verkiezingsprocessen met betrekking tot de mogelijkheden voor het opsporen van wan- en desinformatie, de identificatie van inmenging en onderdrukking van kiezers en de algehele realtime-transparantie voor factcheckers, journalisten en andere relevante verkiezingsbelanghebbenden.
  De Commissie verwacht dat Meta met de Commissie zal samenwerken door onverwijld de nodige informatie te verstrekken om een beoordeling uit te kunnen voeren en dat Meta snel alle nodige (corrigerende) maatregelen zal nemen om te zorgen voor een effectief openbaar toezicht in real time op zijn dienst door onderzoekers, journalisten en verkiezingsambtenaren adequate toegang te bieden tot realtime monitoringinstrumenten voor inhoud die op haar diensten wordt gehost.

• Het mechanisme om illegale inhoud te signaleren: De Commissie vermoedt dat het meldings- en actiemechanisme van Meta, dat gebruikers in staat stelt de aanwezigheid van illegale inhoud op haar diensten te melden, niet in overeenstemming is met de plichten van de DSA. Ook zijn er vermoedens dat niet is voldaan aan de vereisten om dit mechanisme gemakkelijk toegankelijk en gebruiksvriendelijk te maken en dat Meta geen doeltreffend systeem van interne klachtenafhandeling heeft opgezet voor klachten tegen besluiten over inhoudsmoderatie.

Indien deze tekortkomingen worden bewezen, vormen zij inbreuken op (onderdelen van) de artikelen 14, 16, 17, 20, 24, 25, 34, 35 en 40 van de DSA . De Commissie zal nu met voorrang een diepgaand onderzoek uitvoeren. De inleiding van een formele procedure loopt niet vooruit op de uitkomst ervan.

De huidige inleiding van de procedure doet geen afbreuk aan andere procedures die de Commissie kan inleiden met betrekking tot andere gedragingen die in het kader van de DSA een inbreuk kunnen vormen.

Meer informatie:
Persbericht Europese Commissie
ECER-dossier : Digitalisering
ECER-EU-essentieel : Verkiezingen Europees Parlement
ECER-bericht : Europese Commissie vraagt om input op ontwerp DSA-richtlijnen over verkiezingsintegriteit (14 februari 2024)