Gerelateerde rechten

Op deze pagina:

• Inleiding
• Toegang tot documenten
• Burgerinitiatief
• Verbod van discriminatie op grond van nationaliteit

Inleiding

Naast de rechten die expliciet in artikel 20, lid 2, van het EU-Werkingsverdrag worden genoemd, zijn er ook nog een aantal andere rechten waarop een burger van de Europese Unie zich kan beroepen. Die rechten worden hieronder behandeld. 

Toegang tot documenten

Op grond van artikel 15, lid 3, van het EU-Werkingsverdrag hebben EU-burgers het recht op toegang tot documenten van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie, binnen bepaalde voorwaarden. Sinds 3 december 2001 is Verordening (EG) 1049/2001 (ook wel de 'Eurowob' genoemd) van toepassing. Daarnaast gelden nog andere Europese regels over openbaarheid van informatie, vastgelegd in richtlijnen, verordeningen en besluiten. Zie voor meer informatie over de openbaarheid van EU-documenten de ECER-pagina over openbaarheid en de handleiding Eurowob. 

Naar boven

Burgerinitiatief

De organisatie van een Europees burgerinitiatief (EBI) is een recht dat is vastgelegd in artikel 11, lid 4, van het EU-Verdrag. Dit instrument heeft ten doel de deelname van burgers aan het democratisch bestel van de Europese Unie te versterken door hun de mogelijkheid te bieden de Commissie rechtstreeks te verzoeken een voorstel voor rechtshandelingen van de Unie in te dienen met het oog op de tenuitvoerlegging van de EU-Verdragen. Een burgerinitiatief moet wel een onderwerp betreffen waarvoor de Commissie bevoegd is een voorstel in te dienen. Overeenkomstig artikel 24, eerste alinea, van het EU-Werkingsverdrag zijn bij Verordening (EU) nr. 211/2011 de bepalingen vastgesteld voor de procedures en voorwaarden voor het EBI-instrument. Die verordening is in april 2012 van toepassing geworden. Het rechtskader voor het EBI is aangevuld bij Uitvoeringsverordening (EU) nr. 1179/2011 van de Commissie. Die uitvoeringsverordening bevat technische specificaties voor systemen voor het online verzamelen van steunbetuigingen. 

Naar boven

Verbod van discriminatie op grond van nationaliteit

Naast de uitoefening van bovengenoemde rechten, kunnen EU-burgers ook een beroep doen op het discriminatieverbod op grond van nationaliteit zoals neergelegd in artikel 18 van het EU-Werkingsverdrag. Dit verbod werkt rechtstreeks door in de lidstaten: er kan voor de rechter een beroep op worden gedaan om te eisen dat nationale regelgeving die daarmee in strijd is buiten toepassing wordt gelaten.

Artikel 18 van het EU-Werkingsverdrag is niet de enige bepaling uit het EU-Werkingsverdrag die discriminatie op grond van nationaliteit verbiedt. Ook de economische vrijheden (het vrije vestigingsverkeer, het vrije dienstenverkeer en het vrij verkeer van werknemers) behelzen een verbod van discriminatie op grond van nationaliteit. Wanneer de regulering van een economische vrijheid in het geding is, vormt dit discriminatieverbod, zoals uitgelegd door het Hof van Justitie, het toetsingskader. Op artikel 18 van het EU-Werkingsverdrag kan pas een beroep worden gedaan, indien de specifieke discriminatieverboden gekoppeld aan de EU-verdragsvrijheden (vrij verkeer van diensten , vestiging en werknemers ) niet van toepassing zijn. In beginsel is artikel 18 EU-Werkingsverdrag dus niet van toepassing op nationaal beleid en regelgeving dat exclusief betrekking heeft op de regulering van economische activiteiten. Op dergelijk beleid en regelgeving blijven de EU-verdragsvrijheden onverkort van toepassing.

Naar boven