Europees Parlement stelt wijzigingen van EU-Verdragen voor

Het gaat om voorstellen van het Europees Parlement (EP) voor wijzigingen van de EU-Verdragen, die tijdens de plenaire vergadering van het EP van 22 november 2023 zijn vastgesteld. Zie hier de link naar de teksten van het voorstel en de bijbehorende resolutie.

Het voorbereidende werk werd vooral gedaan door de AFCO -Commissie van het EP (de Commissie constitutionele zaken van het Europees Parlement), die – blijkens een door corapporteurs opgesteld AFCO rapport - nog ambitieuzer was dan het EP (onder andere met betrekking tot een mogelijk Europees referendum en ingrijpende wijzigingsvoorstellen van de EU-Verdragswijzigingsprocedure). Zie hier de link naar de AFCO versie van het eveneens op 22 november besproken rapport  over de voorstellen van het EP voor wijziging van de Verdragen (versie van 7 november 2023).

Tijdens de plenaire vergadering werd dat rappor t (‘verslag’) over de voorstellen van het EP, dat werd opgesteld door vijf corapporteurs van het EP, met een nipte meerderheid goedgekeurd (305 stemmen vóór, 276 tegen en 29 onthoudingen). Ook de bijbehorende resolutie werd goedgekeurd (291 stemmen vóór, 274 tegen en 44 onthoudingen).

Met de goedkeuring van het verslag en de voorstellen stelt het EP tegemoet te komen aan de verwachtingen van EU-burgers, die tijdens de Conferentie over de toekomst van Europa hebben aangegeven een meer doeltreffende en democratische EU te willen (zie ook eindverslag over die Conferentie uit mei 2022 alsmede dit ECER-bericht).

Achtergrond
Met de door het EP voorgestelde hervormingen van de EU-Verdragen zou de EU volgens het EP beter in staat zijn om op te treden en zouden EU-burgers meer inspraak krijgen.

Een aantal van de EP-voorstellen betreft:

• Invoering van een sterker tweekamerstelsel en creëren van minder impasses door meer besluiten bij gekwalificeerde meerderheid in de Raad en via de gewone wetgevingsprocedure te nemen (zie voor meer informatie over procedures ook deze ECER-pagina);
• Invoering van een volwaardig initiatiefrecht voor het EP en de rol van medewetgever voor het EP bij de vaststelling van de langetermijnbegroting (zie voor meer informatie ook dit ECER-dossier);
• Een herziening van de regels voor de samenstelling van de Europese Commissie, die voortaan de “Europese Uitvoerende Macht” zou moeten gaan heten. Zo zou de voorzitter van de Commissie moeten worden gekozen nadat het EP een kandidaat nomineert en de Europese Raad deze goedkeurt. Daarnaast zou er een mogelijkheid voor een motie van afkeuring van individuele Eurocommissarissen moeten komen;
• Meer transparantie in de Raad door standpunten van de lidstaten over wetgevingsaangelegenheden te publiceren; en
• Invoeren van een verplichting voor de EU om passende mechanismen voor participatie in te voeren en Europese politieke partijen een grotere rol geven zodat burgers meer inspraak krijgen.

Meer (gedeelde) bevoegdheden op EU-niveau
De EP-leden dringen met hun voorstellen aan op meer bevoegdheden voor de EU op het gebied van milieu. Daarnaast pleit het EP voor (met lidstaten) gedeelde bevoegdheden op de volgende gebieden: volksgezondheid (grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten), civiele bescherming, industrie en onderwijs. De bestaande gedeelde bevoegdheden op het gebied van energie, buitenlandse zaken, externe veiligheid en defensie, buitengrenzenbeleid en grensoverschrijdende infrastructuur zouden verder moeten worden ontwikkeld (zie voor meer informatie ook de ECER-website EU-essentieel over bevoegdheidsverdeling en de termen Exclusieve en Gedeelde bevoegdheid).

Hoe verder?
De EP-leden hebben hun eerdere oproep uit juni 2022 tot wijziging van de EU-Verdragen opnieuw kenbaar gemaakt en de Raad verzocht om de EP-voorstellen onmiddellijk en zonder beraadslaging aan de Europese Raad toe te sturen. Mogelijk zal de Raad Algemene Zaken (RAZ) hier al in december 2023 toe overgaan. Het is vervolgens aan de Europese Raad (van EU-regeringsleiders en staatshoofden) om op enig moment te bezien of het opportuun is om de EU-Verdragen te wijzigen. De Europese Raad kan ingevolge artikel 48 van het EU-Verdrag met gewone meerderheid besluiten dat de voorgestelde wijzigingen zullen worden besproken. In dat geval zal de Voorzitter van de Europese Raad een Conventie bijeenroepen (zie ook dit ECER-bericht). Meer achtergrondinformatie over hoe EU-Verdragen worden gewijzigd is hier op de website van het EP te vinden en hier op ECER.

Meer informatie:
Persbericht Europees Parlement
ECER-EU-essentieel : Besluitvormingsprocedures- Herziening verdragen
ECER-pagina : Gewone herzieningsprocedure

ECER-bericht : Leden Europees Parlement pleiten voor opname van het voorrangsbeginsel in de Verdragen (27 oktober 2023)