Op deze pagina:
Procedure waarbij door de Raad enkele onderdelen uit een Commissievoorstel worden gehaald en apart en dus versneld worden behandeld. Voorwaarden hiervoor zijn onder meer: de Commissie moet hiermee instemmen (anders unanimiteit nodig), de onderdelen moeten ‘op zich zelf staan’, en EP moet ook instemmen.
Zie: Vrienden van het Voorzitterschap.
FRA
Fundamental Rights Agency; de officiële Engelse naam is: European Union Agency for Fundamental Rights. Bureau van de Europese Unie voor de Grondrechten. Dit agentschap verleent de instellingen van de Europese Unie en de lidstaten bijstand en expertise op het gebied van de grondrechten. FRA is gevestigd in Wenen (Oostenrijk).
Frontex
Europees Agentschap voor het Beheer van de Operationele Samenwerking aan de Buitengrenzen. FRONTEX is ontleend aan officiële Franse naam: Agence européenne pour la gestion de la coopération opérationnelle aux frontières extérieures. FRONTEX coördineert de operationele samenwerking tussen de lidstaten op het gebied van het beheer van de buitengrenzen. FRONTEX is gevestigd in Warschau (Polen).
Fundamentele vrijheden
In EU-verband duiden deze vrijheden op de grondbeginselen van de EU die ertoe dienen de bewegingsvrijheid binnen de EU te bevorderen. De klassieke vrijheden waar het in deze context om gaat zijn: vrij verkeer van werknemers, vrijheid van vestiging en het verlenen van diensten, vrij verkeer van goederen en vrij verkeer van kapitaal. Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Maastricht bestaat er een algemeen recht voor EU-burgers om vrij te reizen en te verblijven binnen de EU.
Naar boven
Galileo
Galileo is de naam van het Europese civiele globale satellietnavigatiesysteem.
GATS
General Agreement on Trade in Services, onderdeel van de Overeenkomst tot oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waarbij de EU partij is.
GATT
General Agreement on Tariffs and Trade, onderdeel van de Overeenkomst tot oprichting van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waarbij de EU partij is.
GBVB
Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid
Geannoteerde agenda
Voorafgaand aan bijeenkomsten van de Raad of de Europese Raad krijgt de Kamer een geannoteerde agenda van die bijeenkomst. Op die manier geeft een minister extra informatie over de onderhandelingen in Brussel en de Nederlandse inzet voor die agendapunten.
Gecodificeerde versie
Officiële samenvoeging door de EU-wetgever van een verordening of richtlijn en alle latere wijzigingen daarvan in een doorlopende tekst, waarbij de eerdere maatregelen worden ingetrokken.
Geconsolideerde versie
Niet-officiële samenvoeging van een verordening of richtlijn en alle latere wijzigingen daarvan in een doorlopende tekst, opgesteld door het Secretariaat-Generaal van de Raad of de Commissie.
Gedeelde bevoegdheid
Beleidsgebied waarop zowel de EU als de lidstaten maatregelen mogen nemen. De lidstaten mogen maatregelen nemen voor zover de EU niet al maatregelen heeft genomen (artikel 2, lid 2 en artikel 4 VWEU).
Gedelegeerde handeling
Verordening, richtlijn of besluit van de Commissie, vastgesteld op grond van een wetgevingshandeling van Raad en Europees Parlement, waarbij die bevoegdheid aan de Commissie wordt gedelegeerd ter aanvulling of wijziging van bepaalde niet-essentiële onderdelen van de wetgevingshandeling (artikel 290 EU-Werkingsverdrag). Niet hetzelfde als een uitvoeringshandeling.
Gekwalificeerde meerderheid Stemmen bij gekwalificeerde meerderheid betekent dat ten minste 55% van de leden van de Raad (ten minste 15 van de 27 lidstaten) die ten minste 65% van de bevolking van de Europese Unie vertegenwoordigen, moeten voorstemmen. Ook wel QMV: qualified majority voting. Soms kunnen voor QMV bijzondere regelingen van toepassing zijn. Zie ook blokkerende minderheid.
Gelijkheidsbeginsel
Algemeen beginsel van EU-recht. Houdt in dat vergelijkbare gevallen niet verschillend mogen worden behandeld of onvergelijkbare gevallen niet gelijk mogen worden behandeld, tenzij dit objectief gerechtvaardigd is. De discriminatieverboden in de EU-verdragen en de daarop gebaseerde verordeningen en richtlijnen vormen een toepassing van dit beginsel.
Gelijkwaardigheidsbeginsel
Verplichting van elke lidstaat om bij de inrichting van de interne rechtsorde ervoor te zorgen dat de procesregels voor rechtsvorderingen die ertoe strekken de rechten te beschermen die de justitiabelen aan het Unierecht ontlenen niet ongunstiger zijn dan die welke voor soortgelijke nationale vorderingen gelden.
GLB
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid.
Gemeenschapstrouw
Tegenwoordig: Unietrouw. Benaming voor het beginsel van loyale samenwerking of loyaliteitsbeginsel. Het in het EU-Verdrag vastgelegde beginsel (artikel 4 lid 3) dat lidstaten alle maatregelen zullen treffen om de verplichtingen uit het EU-Verdrag en het EU-Werkingsverdrag na te komen en zich zullen onthouden van alle maatregelen die de doelstellingen van deze verdragen in gevaar kunnen brengen. Het beginsel werkt ook tussen de lidstaten onderling, tussen de instellingen en de lidstaten en tussen de instellingen onderling.
Gemengd akkoord
Internationale overeenkomst tussen de EU enerzijds en een derde land of een internationale organisatie anderzijds, waaraan aan de zijde van de EU ook de lidstaten deelnemen omdat er onderwerpen in worden behandeld waar de lidstaten (mede) over gaan.
General Approach
Zie Algemene oriëntatie.
Gerecht van de Europese Unie
Het Gerecht maakt deel uit van het Hof van Justitie van de Europese Unie. Het behandelt voornamelijk in eerste aanleg beroepen tegen besluiten van de instellingen.
Gerubriceerde documenten
Documenten afkomstig van de instellingen, van lidstaten, van derde landen of van internationale organisaties, die op grond van de regels van de betrokken instelling ter bescherming van wezenlijke belangen van de Europese Unie, of van één of meer van haar lidstaten zijn gerubriceerd als „TRÈS SECRET/TOP SECRET”, „SECRET” „CONFIDENTIEL” of „RESTREINT” (zie daar).
Gewone meerderheid
De helft plus één. Bij stemmen in de Raad: 14 van de 27 lidstaten. Ook wel: absolute of volstrekte meerderheid, maar deze termen worden sinds het Verdrag van Lissabon niet meer gebruikt in de EU-Verdragen.
Goedkeuringsprocedure
Besluitvormingsprocedure waarin de EU-Verdragen voorschrijven dat de Raad een maatregel kan vaststellen nadat het Europees Parlement daaraan goedkeuring heeft gegeven. Het Europees Parlement kan de besluiten (formeel) niet amenderen.
Goldplating Het regelen van verdergaande of andere verplichtingen in nationale regelgeving dan uit een EU-richtlijn voortvloeit.
Groenboek
Publicatie van de Commissie over een bepaald beleidsvoornemen. Het bevat ideeën om openbare discussie en debat met belanghebbende organisaties en personen op gang te brengen. In sommige gevallen leidt een groenboek tot een witboek. Daarin staan meer concrete beleidsvoornemens en globale voorstellen voor regelgeving. Zie ook witboek.
Gymnich Informele bijeenkomst van de Raad van ministers van Buitenlandse Zaken. Dit is een verwijzing naar de plaats Gymnich in Duitsland waar de eerste bijeenkomst plaatsvond tijdens het Duitse voorzitterschap in 1974.
GVDB
Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid van de Europese Unie.
HACEU
Hoog Ambtelijke Commissie Europese Aangelegenheden, opvolger van de CoCoHan, onder voorzitterschap van de Secretaris-Generaal van het ministerie van Algemene Zaken.
Harmonisatie van wetgeving
Onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten, meestal door EU-richtlijnen. Lidstaten kunnen zelf kiezen hoe ze dat doen, mits ze het in de richtlijn voorgeschreven resultaat bereiken.
Handvest van de grondrechten van de EU
Een catalogus van grondrechten die de instellingen van de EU in acht moeten nemen en de lidstaten voor zover zij EU-recht ten uitvoer brengen. Het Handvest van de grondrechten heeft op 1 december 2009 de status van EU-Verdragsrecht gekregen.
Herschikking
Maakt het mogelijk om in een enkele wettekst regelingen zowel te wijzigen als te codificeren. De herschikking bestaat in de aanneming van een nieuwe regeling, waarbij de materiële wijzigingen van een vorige regeling en de ongewijzigde bepalingen van die regeling in één enkele tekst worden samengebracht. De vorige regeling wordt door de nieuwe regeling vervangen en ingetrokken. Een voorstel tot herschikking van de Commissie heeft betrekking op de materiële wijzigingen die het in een vorige regeling aanbrengt. Daarnaast omvat het de codificatie van de ongewijzigde bepalingen van de vorige regeling met die materiële wijzigingen.
Hof van de Justitie van de Europese Unie
EU-instelling die belast is met uitleg en toepassing van de EU-verdragen. Tot deze instelling behoren het Hof van Justitie, het Gerecht en het Ambtenarengerecht.
Hoge vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid
De Hoge vertegenwoordiger (HV) vertegenwoordigt de EU op het gebied van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. De HV is één van de vicevoorzitters van de Europese Commissie. Binnen de Commissie is de HV verantwoordelijk voor het onderling afstemmen van alle beleid dat met externe betrekkingen te maken heeft. Daarnaast zit de HV de Raad Buitenlandse Zaken voor en mag deze aanschuiven bij de Europese Raad.
Horizontale werking
De mogelijkheid voor een burger om zich voor de rechter op een rechtsregel te beroepen tegen een andere burger. Zie ook verticale werking.
HV
Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid.
I-punt, II-punt
I-punten zijn punten op de Coreper-agenda die niet meer inhoudelijk behandeld hoeven te worden door Coreper. II-punten worden wel inhoudelijk behandeld door Coreper.
I/A-punt
Punt op de agenda van Coreper waarover in de voorbereidende Raadswerkgroep volledig overeenstemming is bereikt en waarover geen inhoudelijk debat meer hoeft plaats te vinden in Coreper en de Raad.
IBO
Interdepartementaal Beleidsonderzoek naar effectiviteit en coherentie van het beleid op een bepaald gebied.
ICER
Interdepartementale Commissie Europees Recht. Een interdepartementale overlegstructuur onder voorzitterschap van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie. Houdt zich onder andere bezig met juridische advisering over Europese regelgeving die in voorbereiding is, de uitvoering van Europese regelgeving in de Nederlandse rechtsorde en (de Nederlandse inbreng in) zaken voor het Hof van Justitie van de EU.
ICER -H
Interdepartementale Commissie Europees Recht- Hofzaken. Coördineert de Nederlandse inbreng bij de EU-rechter in Luxemburg en de beoordeling van de gevolgen van nieuwe rechtspraak voor de Nederlandse rechtsorde.
ICER -I
Interdepartementale Commissie Europees Recht- Implementatie. Coördineert de implementatie van EU-richtlijnen in nationaal recht.
ICER -N
Interdepartementale Commissie Europees Recht- Notificatie. Coördineert de notificatie van nationale regelgeving bij de Europese Commissie.
IGC
Zie Intergouvernementele Conferentie.
IIA
Interinstitutioneel akkoord: afspraak tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie over de manier waarop zij onderling samenwerken.
Implementatie
Het toepassen en uitvoeren van EU-recht in de lidstaten. Vaak moet secundaire gemeenschapsregelgeving worden omgezet in nationaal recht. Dit geldt altijd voor richtlijnen. Verordeningen hoeven niet te worden omgezet in nationale wetgeving, maar vaak zal toch nationale regelgeving moeten worden aangepast of zal anderszins actie moeten worden ondernomen om de effectieve werking zeker te stellen.
Implementatietermijn
Termijn waarbinnen een EU-richtlijn door de lidstaten moet zijn omgezet in nationaal recht. De implementatietermijn is altijd opgenomen in de richtlijn en varieert meestal tussen de zes en achttien maanden. Korter of langer kan ook.
'Implied powers'-doctrine
Door het EU-Hof ontwikkelde doctrine die inhoudt dat bevoegdheden niet letterlijk worden genoemd en gegeven, maar dat ze uit de desbetreffende bepalingen wel kunnen worden afgeleid omdat zonder die bevoegdheden de betrokken bepaling niet goed ten uitvoer kan worden gelegd. Dergelijke impliciete bevoegdheden spelen een grote rol op het gebied van externe betrekkingen van de EU.
Inbreukprocedure
Ook: infractieprocedure. Wanneer een lidstaat de verplichtingen die voortvloeien uit een verdrag of secundaire Europese regelgeving niet nakomt (bijvoorbeeld door een richtlijn niet of niet op tijd te implementeren), stelt de Commissie op grond van artikel 258 EU-Werkingsverdrag een inbreukprocedure in. Na een administratieve procedure, te beginnen met een ingebrekestelling, vervolgens een met redenen omkleed advies, kan de betrokken lidstaat uiteindelijk door de Commissie voor het Hof van Justitie worden gedaagd.
Indirecte discriminatie
Indirecte discriminatie treedt op als een situatie gelijk lijkt te zijn voor iedereen maar in werkelijkheid één of meer elementen bevat die een specifiek nadeel betekenen voor personen met een bepaalde nationaliteit, leeftijd, ras of etnische oorsprong, godsdienst of overtuiging of seksuele geaardheid of beperking (handicap).
Informele Raad
Niet formele bijeenkomst van de Raad, meestal eens per half jaar in de lidstaat die het Voorzitterschap van de EU bekleedt. Het informele karakter van de bijeenkomsten heeft tot gevolg dat er geen bindende afspraken worden gemaakt. De bijeenkomsten geven de ministers de gelegenheid om in een informele sfeer belangrijke onderwerpen met elkaar te bespreken.
INFR
Database van de Europese Commissie waarin alle inbreukprocedures (infractieprocedures) worden bijgehouden.
Infractie-procedure
Zie inbreukprocedure.
Ingebrekestelling
Een schriftelijke aanmaning van de Europese Commissie aan een lidstaat als eerste stap in een inbreukprocedure.
Instructie
Verwoording van het Nederlandse standpunt, zoals de Nederlandse vertegenwoordiger dat in Brusselse onderhandelingen moet uitdragen.
Interdepartementale Raad voor de Handelspolitiek (IRHP) Interdepartementaal werkoverleg dat instructie vaststelt voor het Trade Policy Committee, en dagelijkse onderwerpen bespreekt op terrein van handelspolitiek. Als handelspolitieke onderwerpen op de agenda staat van een Raad, vindt afstemming over de Nederlandse inzet voor deze Raad plaats in de Coördinatie Commissie (zie: CoCo), voordat de Ministerraad hierover beslist.
Intergouvernementele conferentie (IGC)
Bijeenkomst van vertegenwoordigers van de regeringen van de EU-lidstaten, meestal met als doel de EU-verdragen aan te passen of om besluiten te nemen buiten de instellingen van de Unie om.
Interne markt
De interne markt omvat de lidstaten van de EU als een ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrije verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal is gewaarborgd volgens de bepalingen van de EU-verdragen (artikel 26, lid 2 EU-Werkingsverdrag).
Interventie
Bijdrage aan een discussie. In procedures voor het Hof van Justitie betreft het de ondersteuning door een derde partij van een van beide partijen in een geschil, bijvoorbeeld een interventie van Nederland in een geschil tussen de Europese Commissie en België.
Ioannina-mechanisme
Uitstel van een besluit bij een (net) te kleine blokkerende minderheid in de Raad. Wanneer een besluit door de Raad van Ministers met gekwalificeerde meerderheid kan worden vastgesteld, en er net geen blokkerende minderheid binnen de Raad bestaat, kunnen de lidstaten die dat besluit samen niet kunnen blokkeren, en een bepaalde drempel van het aantal stemmen binnen de Raad hebben, verzoeken het besluit uit te stellen. Echter, uitstel is in dit geval geen afstel. Een lid van de Raad kan een hernieuwde stemming vragen. Dit compromis dankt zijn naam aan een bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken in de Griekse stad Ioannina op 29 maart 1994. Het mechanisme is na het Verdrag van Lissabon nieuw leven ingeblazen voor de periode vanaf 2014, wanneer een nieuwe vorm van gekwalificeerde meerderheidsbesluitvorming van kracht wordt.
ISO
Interdepartementaal staatssteunoverleg onder voorzitterschap van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.
i-Timer
ICT-programma waarin de departementen hun vorderingen bij de implementatie van EU-richtlijnen bijhouden. De i-Timer genereert een overzicht met waarschuwingen bij dreigende overschrijding van de termijnen. Het overzicht wordt ieder kwartaal aan de Tweede Kamer gestuurd.
JBZ
Justitie en Binnenlandse Zaken, JBZ-Raad.
Jumboraad
Bijeenkomst van twee Raadsformaties (bijvoorbeeld ECOFIN en JBZ) over een onderwerp dat op beider terrein ligt.
JUR
Acroniem dat gebruikt wordt op Raadsdocumenten van en voor de Juridische Dienst van de Raad (Jur) en afkorting voor de officiële Jurisprudentie-uitgaven van het EU Hof (Jur.).
Juridische Dienst
De Raad heeft een eigen juridische dienst (Legal Service, Service Juridique), afgekort weergegeven als JDR of CLS: Council Legal Service. Ook het Europees Parlement en de Commissie hebben een eigen juridische dienst.
Justus Lipsius
Naam van het hoofdgebouw van de Raad in Brussel.
